Στην πρώτη του συμμετοχή σε Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στις 17 και 18 Οκτωβρίου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα πέσει κατευθείαν στα βαθιά ευρωπαϊκά νερά. Δεν είναι μόνον το Brexit και οι εκκρεμότητες με τη νέα Κομισιόν που φθάνουν στο ανώτατο επίπεδο των Eυρωπαίων ηγετών. Είναι κυρίως η πολυπαραγοντική και πολυεπίπεδη εξίσωση των ευρωτουρκικών σχέσεων, όπου ο κάθε «παίκτης» έχει και άλλη στρατηγική και στην οποία καλείται να λάβει θέση, υπό τη σκιά τόσο των τουρκικών ενεργειών στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά κυρίως υπό την πίεση που ασκείται καθημερινά από τις αυξημένες μεταναστευτικές ροές.
Στην εξίσωση έχει προστεθεί τις τελευταίες ημέρες και η τουρκική εισβολή στη Συρία, η οποία μπορεί να αποβεί καθοριστική στην προσπάθεια να κρατηθεί ζωντανή η κοινή δήλωση Ε.Ε. - Τουρκίας, μέσω της ενίσχυσης της χρηματοδότησης προς την Aγκυρα, προκειμένου να συγκρατήσει τις μεταναστευτικές ροές στα σύνορά της, αλλά και να κάνει περισσότερα στον τομέα της υποδοχής επιστροφών, κυρίως Αφγανών. Oπως έλεγε αρμόδια πηγή, μοιάζει με το σημείο όπου τέμνονται όλες οι διαστάσεις του τουρκικού ζητήματος. Κανένα από τα τρία προαναφερθέντα θέματα δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από τα υπόλοιπα δύο, ενώ και τα τρία αλληλοεπηρεάζονται και προκαλούν συνέπειες, αλλά και αντιδράσεις.
Είναι σαφές ότι η Αθήνα, αλλά και το Βερολίνο, δεν θέλει σε καμία περίπτωση να τιναχτεί στον αέρα η ήδη ασθμαίνουσα κοινή δήλωση Ε.Ε. - Τουρκίας και επιδιώκουν την ενίσχυση της Aγκυρας με νέα χρηματοδότηση για να επιτηρεί τα σύνορα και να συγκρατήσει τις μεταναστευτικές ροές, πολλώ δε μάλλον υπό τη σκιά της επίθεσης στη Συρία, που μπορεί να προκαλέσει νέα έκρηξη με απρόβλεπτες συνέπειες. Το υπονόησε ο πρωθυπουργός κατά τις δημόσιες δηλώσεις του με τον Γενς Στόλτενμπεργκ, υπογραμμίζοντας ότι η κοινή δήλωση Ε.Ε. - Τουρκίας πρέπει να κρατηθεί ζωντανή ως σημείο αναφοράς.
Σαφώς υπέρ της θέσης να παραμείνει η Τουρκία, αλλά και η «συμφωνία» για το μεταναστευτικό, σε ευρωπαϊκή τροχιά τάσσεται η Γερμανία, την ώρα που η Γαλλία, σύμφωνα με πληροφορίες, εμφανίζεται επιφυλακτική, ενώ η Ολλανδία δεν ανοίγει τα χαρτιά της. Αρνητική, την ίδια ώρα, είναι η Αυστρία, καθώς και οι χώρες της ομάδας Βίσεγκραντ. Η εξίσωση δεν είναι απλή. Οι διαφωνίες φάνηκαν και στο τελευταίο COREPER (Συμβούλιο Μόνιμων Αντιπροσώπων) στις Βρυξέλλες. Οι χώρες που δεν ήταν διατεθειμένες να αναλάβουν μερίδιο ευθύνης στην κατανομή των μεταναστών δεν είναι και πρόθυμες να βάλουν το χέρι στην τσέπη, ενώ ζήτημα είναι και από πού θα προέρχονται και πώς θα διατεθούν τα χρήματα. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, για παράδειγμα, φέρεται να προκρίνει τη χρηματοδότηση μέσω ΜΚΟ, η οποία, πάντως, εκτιμάται ότι δεν θα λύσει το πρόβλημα παρά μόνο βραχυπρόθεσμα.
Στο σύνθετο αυτό παζλ προστίθεται η τουρκική επίθεση στη Συρία, αλλά και οι έκνομες ενέργειες της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ, που αναμένεται να οδηγήσουν σε κυρώσεις κατά της Αγκυρας. Μάλιστα, η Λευκωσία ζητεί οι κυρώσεις να συγκεκριμενοποιηθούν και να περάσουν στο επόμενο στάδιο (να αφορούν, για παράδειγμα, μέτρα κατά των εταιρειών ενέργειας που μετέχουν στις τουρκικές γεωτρήσεις). Σύμφωνα με κυπριακές διπλωματικές πηγές, ο Νίκος Αναστασιάδης φέρεται αποφασισμένος να μην εγκρίνει επιπλέον χρηματοδότηση της Τουρκίας για το μεταναστευτικό αν η Λευκωσία δεν εξασφαλίσει την εξειδίκευση των κυρώσεων, κάτι που θα τον έφερνε απέναντι από την Αθήνα.
Μαστίγιο και καρότο
Ο κ. Μητσοτάκης θα κληθεί να ισορροπήσει σε ένα λεπτό σχοινί που απαιτεί μαστίγιο και καρότο. Η Λευκωσία δεν μπορεί να αφήσει αναπάντητες τις τουρκικές ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ και επιδιώκει να κλιμακώσει την ευρωπαϊκή πίεση έναντι της Αγκυρας. Η Αθήνα στηρίζει μεν το αίτημα και επαναλαμβάνει ότι οι σχέσεις καλής γειτονίας απαιτούν τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και των κυριαρχικών δικαιωμάτων, την ίδια ώρα, όμως, επιδιώκει με όλους τους τρόπους την ενίσχυση της χρηματοδότησης προς την Αγκυρα – αίτημα που φαίνεται ότι ο πρωθυπουργός θα διασυνδέσει με τις κυρώσεις έναντι της Τουρκίας στη λογική των ανταλλαγμάτων. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση θέλει η όποια χρηματοδότηση να προϋποθέτει συγκεκριμένες κινήσεις από την Τουρκία και τερματισμό των έκνομων ενεργειών στην κυπριακή ΑΟΖ. Πρόκειται για δύσκολη άσκηση που θα επιχειρηθεί και υπό την απειλή της έκρηξης του μεταναστευτικού. Σε κάθε περίπτωση, η γεωπολιτική συγκυρία είναι κρίσιμη και για άλλους Ευρωπαίους «παίκτες» και οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ εκτιμούν ότι όλα τα ζητήματα θα φθάσουν ανοικτά στη Σύνοδο Κορυφής και θα λυθούν μέσω του μπρα ντε φερ των Ευρωπαίων ηγετών.
Στο εσωτερικό μέτωπο, πάντως, προχωρά η υλοποίηση του σχεδίου και του πακέτου μέτρων που παρουσίασε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο. Σύμφωνα με πληροφορίες, το σχετικό νομοσχέδιο αναμένεται να κατατεθεί την ερχόμενη εβδομάδα και τη μεθεπόμενη να έχει μπει προς συζήτηση στις αρμόδιες επιτροπές της Βουλής.
Η διυπουργική
Για την κυβέρνηση προέχει προφανώς η καλύτερη φύλαξη των συνόρων και η αποσυμφόρηση των νησιών. Το δεύτερο θα επιτευχθεί τόσο μέσω επιστροφών, όσο και διά της φιλοξενίας σε άλλου τύπου δομές ανά τη χώρα. Σε αυτό το μέτωπο, οι δυσκολίες είναι προφανείς, όπως δείχνουν κάποιες «πρόωρες», σύμφωνα με αρμόδια πηγή, αντιδράσεις είτε αιρετών είτε τοπικών βουλευτών που σπεύδουν να δηλώσουν ότι στην περιοχή τους δεν θα υπάρξει «στρατόπεδο» ή δομή φιλοξενίας, εναρμονιζόμενοι, όπως έλεγε αρμόδιος παράγων, εσπευσμένα και προκαταβολικά με το λαϊκό αίσθημα. Υπενθυμίζεται, πάντως, ότι το πολιτικό πλαίσιο έθεσε στη Βουλή ο κ. Μητσοτάκης στην Ωρα του Πρωθυπουργού, απαντώντας στον Γιάνη Βαρουφάκη και ζητώντας αυτοσυγκράτηση σε επίπεδο δηλώσεων. Προτεραιότητα στην παρούσα φάση έχει η αποτίμηση της πρόσκλησης ενδιαφέροντος σε ξενοδοχεία για τη φιλοξενία προσφύγων και στη συνέχεια θα αποφασιστούν οι λεπτομέρειες της διαμόρφωσης προαναχωρησιακών κέντρων. Αρμόδια πηγή έλεγε ότι αυτά θα είναι «μέχρι δύο», ενώ άλλη κυβερνητική πηγή δεν απέκλειε να είναι περισσότερα. Επί της παρούσης, προχωράει η συζήτηση για τα αντισταθμιστικά οφέλη που θα δοθούν σε δήμους και περιφέρειες φιλοξενίας, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, θα συστηθεί διυπουργική επιτροπή με τη συμμετοχή υπηρεσιακών παραγόντων από τα συναρμόδια υπουργεία (Προστασίας του Πολίτη, Εσωτερικών, Υγείας), προκειμένου να «τρέξουν» πιο γρήγορα τα πράγματα.
