Έρχεται η ώρα της κρίσεως για τα κόμματα και τις 200 κατ’ ελάχιστον ψήφους που απαιτεί η κυβερνητική ρύθμιση για την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού, καθώς αύριο το μεσημέρι, στην τελευταία συνάντηση της διακομματικής επιτροπής, θα κληθούν να απαντήσουν στην επιστολή με το πλαίσιο συμφωνίας τεσσάρων σημείων που τους απέστειλε ο υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος. Σε αυτήν, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», προβλέπεται και η δυνατότητα επιστολικής ψήφου αν και πιο περιορισμένη, ενώ γίνεται προσπάθεια σύνθεσης των απόψεων και υπέρβασης των διαφορών των κομμάτων που φαίνεται ότι έχει πιθανότητες ευρύτατης συναίνεσης. Ούτως ή άλλως, η πορεία της ρύθμισης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη στάση του ΚΚΕ, το οποίο υπενθυμίζεται ότι μαζί με τον ΣΥΡΙΖΑ διαθέτει 101 βουλευτές στην παρούσα Βουλή. Αν το ΚΚΕ συναινέσει –και δεδομένης της θετικής στάσης που έχουν εκφράσει το ΚΙΝΑΛ, η Ελληνική Λύση και το ΜέΡΑ25 (αυτό, εξάλλου, εκτιμάται ότι θα συναινέσει σε όλα, εφόσον το ΚΚΕ λάβει θετική στάση)– τότε η ρύθμιση θα εξασφαλίσει περισσότερες από τις 200 ψήφους. Εξάλλου, η στάση του ΚΚΕ φαίνεται ότι θα σύρει τελικά και τον ΣΥΡΙΖΑ στην ψήφιση της ρύθμισης –ίσως και με 300 βουλευτές, όπως είχε ζητήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης– προκειμένου να μην απομονωθεί.
Πάντως, κυβερνητικός παράγοντας δεν θεωρούσε τυχαίο ότι η αλλαγή στάσης του ΣΥΡΙΖΑ που διαφάνηκε την Παρασκευή μετά τη συνεδρίαση της Πολιτικής Γραμματείας του, ακολούθησε την επιστολή που απηύθυνε επίσης την Παρασκευή στα κόμματα ο κ. Θεοδωρικάκος με τα σημεία που απαντούν σε διαφωνίες και ενστάσεις των κομμάτων. Το βασικό προαπαιτούμενο και η κόκκινη γραμμή για την κυβέρνηση, όπως διαμήνυσε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, είναι η ισοτιμία της ψήφου (εκλογέων εντός και εκλογέων εκτός επικρατείας) και η προσμέτρηση στο συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα.
Από εκεί και έπειτα, ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης διαμήνυσε δημοσίως ότι είναι ανοικτός σε υποχωρήσεις και κατά τις συναντήσεις του με τους πολιτικούς αρχηγούς, οι οποίες και έγιναν. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο κείμενο που έχει αποσταλεί στα κόμματα και απαντώντας στο ζήτημα του ποιοι θα έχουν δικαίωμα ψήφου, προφανώς παραμένει η προϋπόθεση να είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους, καθώς και να έχουν οικονομική σχέση με την Ελλάδα (όρο που είχε θέσει το ΚΚΕ). Βασικό σενάριο προς αυτή την κατεύθυνση είναι να χρησιμοποιηθεί ως περιορισμός η κατοχή ελληνικού ΑΦΜ, ή η συγγένεια πρώτου βαθμού με πρόσωπα που έχουν οικονομική σχέση με την Ελλάδα. Το τελευταίο, για παράδειγμα, αφορά προφανώς νέους ανθρώπους που έφυγαν στο κύμα του brain drain, ήταν πολύ νέοι και άρα δεν είχαν ΑΦΜ, έχουν, όμως, οι γονείς τους.
Σε ό,τι αφορά τη «φραγή» που αφορά τα χρόνια απουσίας από την Ελλάδα, υπενθυμίζεται ότι ο Γιάνης Βαρουφάκης έχει θέσει ως περιορισμό οι εκλογείς να λείπουν μέχρι εννέα χρόνια από την Ελλάδα, ενώ ο Δημήτρης Κουτσούμπας μέχρι 30 χρόνια. Το τελικό πλαίσιο προβλέπει, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, μέχρι 30 χρόνια απουσίας στο εξωτερικό.
Για το μεγάλο ζήτημα του τρόπου με τον οποίο θα ψηφίζουν οι εκτός επικρατείας εκλογείς με αιχμή το θέμα της επιστολικής ψήφου, με το οποίο είχε εκφράσει εξαρχής διαφωνία το ΚΚΕ, ο υπουργός Εσωτερικών κατεβάζει πλαίσιο συμφωνίας που προβλέπει οι εκλογείς να μπορούν να ψηφίζουν στις πρεσβείες, στα προξενεία και σε άλλους χώρους που θα συμφωνηθούν. (Σημειώνεται ότι θα ψηφίζουν στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του κόμματος που επιθυμούν και η ψήφος τους θα προσμετρείται στο συνολικό αποτέλεσμα.)
Ταυτόχρονα, υπάρχει πρόβλεψη για δυνατότητα επιστολικής ψήφου για όσους βρίσκονται μακριά και από τους χώρους που θα συμφωνηθούν. Mένει να φανεί αν ο Δημήτρης Κουτσούμπας και το ΚΚΕ που έχει εκφράσει πλήρη διαφωνία με την επιστολική ψήφο θα συναινέσει, δεδομένης της δυνατότητας που δίνεται για επιστολική ψήφο, αλλά για περιορισμένο αριθμό εκλογέων. Μάλιστα, για τη συγκεκριμένη πρόβλεψη, ο κ. Θεοδωρικάκος φέρεται στην πρώτη συνάντηση της διακομματικής επιτροπής την περασμένη Τετάρτη να έκανε ειδική έκκληση στον εκπρόσωπο του ΚΚΕ Γιάννη Γκιόκα σε αυτό το σημείο να επιμείνει με τη σειρά του στον κ. Κουτσούμπα να δεχθεί τη συγκεκριμένη πρόβλεψη, καθώς, όπως είπε, «αυτό είναι το σωστό».
Σε ό,τι αφορά τον αριθμό των βουλευτών Επικρατείας, το πλαίσιο συμφωνίας προβλέπει τη χρήση της δυνατότητας που δίνει το Σύνταγμα για την αύξηση των βουλευτών Επικρατείας από 12 σε 15. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται η πρόσθετη δυνατότητα στα κόμματα να έχουν στα ψηφοδέλτια Επικρατείας τους και υποψηφίους Ελληνες του εξωτερικού. H κυβερνητική πρόταση επί της ουσίας ενθαρρύνει την ένταξη και εκτός επικρατείας Ελλήνων στα ψηφοδέλτια Επικρατείας, καθώς, με βάση το εκλογικό μέτρο, όσα κόμματα περάσουν τον πήχυ του 3% θα εκλέγουν από έναν βουλευτή Επικρατείας.
Συνταγματικές προβλέψεις και δικλίδες ασφαλείας
Οι λεπτομέρειες μιας συναινετικής ρύθμισης και τα συνταγματικά προσκόμματα που μπορεί να προκύψουν –η κυβέρνηση υπενθυμίζει ότι η αρχική της ρύθμιση ήταν πλήρως συνταγματική– είναι ο λόγος που με απόφαση της πλειοψηφίας μετατίθεται η συζήτηση για το άρθρο 54 (και το σκέλος που αφορά τον εκλογικό νόμο και ειδικά την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού) στο τέλος της διαδικασίας της συνταγματικής αναθεώρησης, όπως ανακοίνωσε προ ημερών στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης. Δεν είναι, εξάλλου, τυχαίο, ότι ο κ. Γεραπετρίτης ήταν παρών στη συνεδρίαση της Διακομματικής Επιτροπής στο υπουργείο Εσωτερικών την περασμένη Τετάρτη. Επί της παρούσης, το πλαίσιο συμφωνίας τεσσάρων σημείων δεν φαίνεται, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, να παρουσιάζει συνταγματικά κωλύματα. Τέτοιο θα ήταν, για παράδειγμα, η πρόταση του ΚΙΝΑΛ, αλλά και του ΜέΡΑ25 για εκλογικές περιφέρειες αποδήμων (π.χ. εκλογική περιφέρεια ΗΠΑ), το οποίο θα απαιτούσε συνταγματική αναθεώρηση, καθώς οι εκλογικές περιφέρειες συνιστώνται βάσει του πληθυσμού, όπως αυτός προκύπτει από τους εγγεγραμμένους στο δημοτολόγιο. Ο περιορισμός στο εκλογικό σώμα εξωτερικού με όρους χρόνων απουσίας από την Ελλάδα –μέχρι 30 χρόνια– εκτιμάται ότι δεν περιορίζει το εκλογικό δικαίωμα, αφού αυτό ούτως ή άλλως υφίσταται. Ωστόσο, επειδή, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, περιορίζει τη διευκόλυνση του εκλογικού δικαιώματος, εκτιμάται ότι ίσως είναι σκόπιμο να τεθεί υπό αναθεώρηση για λόγους απόλυτης διασφάλισης της συνταγματικότητας της ρύθμισης.
