ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΚΟΝΟΦΑΓΟΥ
Η ενεργειακή κρίση βρήκε την χώρα μας να καταγράφει σοβαρές καθυστερήσεις στην αξιοποίηση του εθνικού της πλούτου. Τα αναμενόμενα αποθέματα υδρογονανθράκων υπολογίζεται πως θα δώσουν τέτοιου μεγέθους κοιτάσματα και τόσο πλούτο στην χώρα, που όχι μόνο θα γίνει ενεργειακά ανεξάρτητη αλλά μέσα σε λίγα χρόνια θα μπορούσε να εξελιχθεί σε χώρα εξαγωγής ενέργειας με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε οικονομικό και γεωστρατηγικό ρόλο στην διεθνή σκακιέρα.
Αυτά και πολλά ακόμα αποκαλύπτει μιλώντας αποκλειστικά στην εφημερίδα «Ρέθεμνος» ο διακεκριμένος καθηγητής Ηλίας Κονοφάγος, ο οποίος απάντησε για όλα όσα αφορούν την υπόθεση της αξιοποίησης του ενεργειακού αποθέματος που «κρύβεται» στο υπέδαφος και στο υποθαλάσσιο τμήμα της Ελλάδας.
O Δρ. Ηλίας Κ. Κονοφάγος είναι Χημικός Μηχανικός και μέλος της Επιτροπής Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών. Είναι εκτελεστικός Αντιπρόεδρος Ανάπτυξης Υδρογονανθράκων της Εταιρίας Flow Energy S.A. Διετέλεσε Γενικός Διευθυντής Έρευνας & Παραγωγής Κοιτασμάτων Υδρογονανθράκων της Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. Είναι Eisenhower Fellow των ΗΠΑ στον τομέα της Οικονομίας Έρευνας & Παραγωγής Υδρογονανθράκων και ειδικότερα του Ενεργειακού Τομέα. Έχει διεθνή παρουσία με πλέον των 200 επιστημονικών ανακοινώσεων.
Οι πρόσφατες ανακοινώσεις του Πρωθυπουργού, οι σοβαρές καθυστερήσεις που προκύπτουν από την γραφειοκρατία, η ανάγκη να γίνουν οι δοκιμαστικές τομές, ο ρόλος της χώρας στην Ανατολική μεσόγειο, οι δραματικές εξελίξεις με τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο ρόλος της Κίνας, το τι μέλει γενέσθαι με τον αγωγό eastmed και το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Αιγύπτου, αναλύονται ξεκάθαρα από τον Ηλία Κονοφάγο, ένα από τους πλέον γνώστες του επιστημονικού αντικειμένου των ενεργειακών ζητημάτων.
Περισσότερα, στην πραγματικά αποκαλυπτική συνέντευξη που ακολουθεί.
Πώς σχολιάζετε την απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε αξιοποίηση του εγχώριου πλούτου υδρογονανθράκων;
Είναι κάτι εξαιρετικά θετικό έστω και αν ήρθε αργά. Αυτή τη στιγμή, λόγω της ακρίβειας που ζούμε όλοι με τις τιμές ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, η κατεύθυνση που έχει αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο είναι να αποκτήσει η Ελλάδα αποθέματα φυσικού αερίου. Αυτό σημαίνει, ότι όταν έχουμε τόση ακρίβεια παντού λόγω της παρουσίας του Ρώσικου φυσικού αερίου που είναι πανάκριβο αλλά και των εισαγωγών από τις ΗΠΑ υγροποιημένου φυσικού αερίου, το οποίο επίσης είναι πανάκριβο, εάν διαπιστώσουμε παρουσία ελληνικών αποθεμάτων δίπλα μας θα δώσουν φυσικό αέριο φθηνότερο. Άρα η ενέργεια που θα παράξουμε εδώ θα είναι φθηνότερη από την εισαγόμενη ενέργεια και αυτό είναι κάτι πολύ θετικό για να προχωρήσουν οι έρευνες και να βρούμε αποθέματα.
Υπάρχει πολύ παραφιλολογία από κάποιους κύκλους, ότι οι λεγόμενοι στόχοι γεωτρήσεων για τα βυθοτεμάχια είναι «πιθανοί» και ότι δεν μπορούμε ακόμη να λέμε ότι έχουμε αξιοποιήσιμα τεμάχια οπότε κακώς οι προσδοκίες είναι μεγάλες. Τι απαντάτε σε αυτό;
Τα τελευταία επτά – οκτώ χρόνια καταφέραμε και κάναμε συγκεκριμένες χαρτογραφήσεις, άρα ξέρουμε και έχουμε αντίγραφα στόχων, αντίστοιχα με αυτά που βρέθηκαν στο Ισραήλ, την Κύπρο και την Αίγυπτο. Άρα ξέρουμε πως έχουμε μεγάλες πιθανότητες να βρούμε αντίστοιχα κοιτάσματα. Προϋπόθεση είναι η γραφειοκρατία μας να επιτρέψει να φέρουμε, επιτέλους, ένα γεωτρύπανο. Διότι δεν μπορούμε να λέμε πως έχουμε ορυκτό πλούτο ή φυσικό αέριο αν δεν πιστοποιήσουμε την ύπαρξη τους. Η πιστοποίηση αυτών δεν γίνεται μόνο με τις χαρτογραφήσεις. Υπάρχει ανάγκη να έχουν γίνει οι γεωτρήσεις σε στόχο, να έχει τρέξει το απόθεμα φυσικού αερίου στην επιφάνεια για να δοκιμαστεί και να είναι βέβαιο πως είναι εκμεταλλεύσιμο. Και μετά από όλα αυτά θα είμαστε έτοιμοι να εκμεταλλευτούμε τον δικό μας ορυκτό πλούτο. Εάν η γραφειοκρατία μας τα καταφέρει, θα μπορούμε σε 2-3 χρόνια να έχουμε αποκτήσει νέα ενεργειακή κατεύθυνση για την Ελλάδα.
Άρα και το χρονοδιάγραμμα που παρουσίασε ο πρωθυπουργός, μάλλον, είναι υπερβολικά μεγάλο. Μας φάνηκε λίγο εξωπραγματικό να μιλάμε για ορίζοντα δεκαετίας. Δεν είναι πολλά τα δέκα χρόνια που ανακοίνωσε;
Το χρονοδιάγραμμα που παρουσίασε ο Πρωθυπουργός για τις διερευνητικές και τις εξορύξεις, πιστεύω, πως ειπώθηκε για να μπορέσουμε να πάρουμε ένα χρόνο προκειμένου να δούμε τι έχουμε και τι δεν έχουμε. Ελπίζω αυτό να εννοούσε, διότι ανέφερε επίσης πως θα πρέπει να δούμε «αν αυτά που βρούμε είναι εκμεταλλεύσιμα». Αυτή την φράση την βρήκα λίγο παράξενη, διότι αυτή τη στιγμή, ό,τι έχει βρεθεί στο Ισραήλ, την Κύπρο και την Αίγυπτο, που είναι παρόμοια με αυτά που περιμένουμε εμείς να βρούμε, είναι εκμεταλλεύσιμα. Άρα, για την αμφιβολία για το πόσο εκμεταλλεύσιμα τα δικά μας κοιτάσματα, ελπίζω, να μην είναι πραγματική και η γραφειοκρατία μας να μπορέσει να παραμερίσει τα προσκόμματα που ζήσαμε τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, που δεν καταφέραμε να φέρουμε ένα γεωτρύπανο! Και έχουν ήδη περάσει 35 χρόνια που η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει να πιστοποιήσει αν έχει αποθέματα ή όχι.
Άρα η επιτάχυνση των διαδικασιών έχει να κάνει με την Ελληνική γραφειοκρατία και την έλευση γεωτρύπανου για τις δοκιμαστικές εξορύξεις;
Ακριβώς. Αυτά τα δύο ζητήματα είναι κρίσιμα για να προχωρήσουμε στην ενεργειακή απεξάρτηση και αυτάρκεια της Ελλάδας. Πρέπει να ξεπεράσουμε την ελληνική γραφειοκρατία και να φέρουμε γεωτρύπανο.
Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα είναι κατά 85% - 90% εξαρτημένη χώρα σε εισαγωγές ενέργειας. Θα πρέπει αυτό να μειωθεί για να μπορέσουμε να δώσουμε φθηνότερη ενέργεια στους κατοίκους της χώρας μας.
Παλαιότερα πριν τα γεγονότα στην Ουκρανία είχε ειπωθεί ότι οι χαμηλές τιμές Φυσικού αερίου και Πετρελαίου καθιστούν ασύμφορη την εξόρυξη στην Ελλάδα. Είναι όντως έτσι; και τι απαντάτε σε αυτούς που αναφέρουν την πιθανότητα να ξαναπέσουν οι τιμές όταν εξομαλυνθούν τα Παγκόσμια γεγονότα γεγονός που θα μείωνε την βιωσιμότητα τους;
Οι υψηλές τιμές που ζούμε αυτή τη στιγμή, φαίνεται, πως ήρθαν για να μείνουν. Διεθνές κέντρο ενέργειας έχει αναφέρει, ότι τα σκαμπανεβάσματα στις τιμές που ζούμε τώρα θα συνεχιστούν έως τον Ιούνιο σε υψηλά επίπεδα και με τα σενάρια που υπάρχουν, πρίνεται, πως δεν θα πέσουν οι τιμές. Προβλέπεται δε, πως οι τιμές που θα έχουμε από τα τέλη του 2023 έως το 2025 θα είναι θετικές για την ανάπτυξη και παραγωγή εγχώριων υδρογονανθράκων.
Ποια είναι η πιο υποσχόμενη περιοχή για την ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων με τα έως τώρα δεδομένα;
Μέχρι τώρα έχουν γίνει χαρτογραφήσεις από την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων. Οι χαρτογραφήσεις αυτές περιλαμβάνουν περιοχές που αρχίζουν από την νότια Κύπρο έως νότια και δυτικά της Κρήτης αλλά και έως νότια της Πελοποννήσου. Αυτή την στιγμή γνωρίζουμε, ότι υπάρχουν δεκάδες στόχοι παρόμοιοι με αυτό του κοιτάσματος Zohr. Το κοίτασμα Zohr είναι ένα ασβεστολιθικό κοίτασμα φυσικού αερίου, το μεγαλύτερο της Μεσογείου, και βρέθηκε νοτίως της Κύπρου μέσα στην Αιγυπτιακή υφαλοκρηπίδα. Άρα έχουμε δεκάδες στόχους παρόμοιους με τον Zohr και νοτίως και δυτικά της Κρήτης. Ως εκ τούτου έχουμε βάσιμες ελπίδες πως αν φέρουμε γεωτρύπανο και πιστοποιήσουμε αποθέματα να αναπτύξουμε και να παράξουμε εγχώριο φυσικό αέριο, τουλάχιστον γύρω από την Κρήτη.
Θα μπορούσε και πότε η Χώρα μας να γίνει ενεργειακά αυτάρκης και σε τι ορίζοντα εξαγωγέας;
Με βάση τα αναμενόμενα ευρήματα και με βάση την εγχώρια ετήσια κατανάλωση στην Ελλάδα που ξοδεύει πέντε δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα υδρογονανθράκων το χρόνο, θεωρούμε πιθανό πως υπάρχουν τα αποθέματα, που πιθανόν να είναι της τάξης από 2,4 έως 5 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, άρα υπάρχουν δυνατότητες να καλύψουμε τις ανάγκες μας για πολύ χρόνο και αν υπάρξει πολιτική βούληση να πάμε γρήγορα πιθανόν να γίνουμε και χώρα εξαγωγής. Θα έλεγα ότι τα 2/3 των αποθεμάτων που αναμένουμε να βρούμε, θα είναι προς εξαγωγή.
Βεβαίως, πρέπει να ξεπεραστούν γραφειοκρατικές αγκυλώσεις καθώς και τα προσκόμματα που θέτουν οικολογικές οργανώσεις αλλά και προσκόμματα από τον Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας. Αυτά πρέπει να ξεπεραστούν για να προχωρήσουμε.
Αναφερθήκατε στα δικαστικά και οικολογικά προσκόμματα. Γιατί μπαίνουν τόσοι σκόπελοι στην εξέλιξη αυτής της υπόθεσης; Δεν είναι λογικό μια χώρα να θέλει να αποκτήσει ενεργειακή επάρκεια, να δώσει νέες θέσεις εργασίας και να λύσει τα οικονομικά της ζητήματα; Μήπως πρέπει να απαντήσει κάποιος σε όλο αυτό τον παραλογισμό που επικρατεί στην χώρα μας;
Ο παραλογισμός υπάρχει παντού. Αρκεί να σας πω, ότι η Τουρκία, η οποία αγόρασε τρία γεωτρύπανα και έκανε γεωτρήσεις δυτικά της Κύπρου χωρίς κανένα οικολογικό κανόνα. Αυτό σημαίνει, ότι θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρά οικολογικά προβλήματα. Δεν έχει δηλώσει καν, τί προδιαγραφές έχουν τα γεωτρύπανα της! Απέναντι σε αυτό τον κίνδυνο δεν μίλησε κανένας! Μόλις, όμως, μιλήσουμε για ελληνικό γεωτρύπανο ξεσπούν αντιδράσεις. Αυτό είναι ένας παραλογισμός που δεν τον καταλαβαίνω, όπως δεν καταλαβαίνω τον φανατισμό στην μονομέρεια περί πράσινης ενέργειας. Θα πρέπει να καταλάβουν οι οικολογικές οργανώσεις πως όλοι είμαστε υπέρ της πράσινης ενέργειας. Το πρόβλημα, όμως που υπάρχει, και το οποίο οφείλουν να το καταλάβουν οι οικολογικές οργανώσεις και το οποίο έχει δημοσιοποιηθεί από την Ακαδημία Επιστημών του Παρισιού προς τον πρόεδρος της Γαλλίας κ. Μακρόν, λέει επιστημονικά τεκμηριωμένα, πως η πράσινη ενέργεια, είναι ασταθής ενέργεια. Και το εξηγούσε αυτό. Έλεγε για παράδειγμα, πως όσες εγκαταστάσεις αιολικές και ηλιακές και αν μπουν για παραγωγή πράσινης ενέργειας, δεν επαρκούν. Υπάρχουν ημέρες που δεν φυσάει άνεμος, ημέρες που δεν έχει ηλιοφάνεια και βεβαίως δεν μπορεί να παραχθεί ενέργεια την νύχτα. Αυτά είναι κρίσιμα σημεία. Άρα με τόση αστάθεια, πως θα στηριχθεί η πράσινη ενέργεια; Θα απαιτηθεί πανάκριβό φυσικό αέριο και πυρηνική ενέργεια για να στηριχθεί η πράσινη ενέργεια και να μην ανάψουμε κεριά στο σπίτι μας. Αυτό δεν έχει γίνει κατανοητό. Όμως για αυτό ο κ. Μακρόν ανακοίνωσε πως επιπλέον των 25 πυρηνικών σταθμών παραγωγής ενέργειας, θα κατασκευάσει μέσα στα επόμενα τρία χρόνια άλλους 8 πυρηνικούς σταθμούς ενέργειας για τις ανάγκες της χώρας του. Και όλα αυτά για την στήριξη της ασταθούς πράσινης ενέργειας.
Ποια είναι η εικόνα που έχετε ως προς την οικολογική επιβάρυνση από την ανάπτυξη ΒΑΠΕ στην χώρα μας. Ποια είναι η γνώμη σας;
Η οικολογική επιβάρυνση από την καταστροφή βουνών και δασών είναι πολύ μεγαλύτερη και περισσότερο περίπλοκη από την εγκατάσταση ΒΑΠΕ σε σχέση με την παρέμβαση εξορύξεων στην θάλασσα. Αρκεί να πάμε να κάνουμε μια επίσκεψη στην βόρεια Ελλάδα, όπου μια τεράστια έκταση ίση με την Αττική, έχει γεμίσει με ηλιακά πάνελ! Και είναι μια έκταση, η οποία θα μπορούσε να καλλιεργηθεί! Υπενθυμίζω, πως σύντομα, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και την θέση της Ρωσίας πως δεν θα κάνει εξαγωγή σιταριού στις μη φιλικές χώρες, γεγονός, που θα επηρεάσει την διατροφή μας. Θεωρώ, πως επέρχεται μεγάλη κρίση σε αυτό.
Είναι δυνατόν, καλλιεργήσιμες εκτάσεις να μην αξιοποιούνται για την διατροφική μας επάρκεια αλλά να καταστρέφονται με αυτόν τον τρόπο και να το θεωρούμε οικολογικό; Δεν υπάρχει καμία μελέτη επ’ αυτού και νομίζω πως πρόκειται για μια πολύ κρίσιμη παράμετρο.
Ποια η γεωπολιτική αξία των κοιτασμάτων στη χώρα μας καθώς δεν είμαστε οι μόνοι που διαθέτουμε στην ευρύτερη περιοχή;
Όσον αφορά την εκτιμούμενη οικονομική αξία των κοιτασμάτων θεωρούμε πως ένας στους πέντε στόχους θα έχουν φυσικό αέριο. Αν αυτό συμβεί, θεωρούμε πως έχουμε βάσιμες πιθανότητες η Ελλάδα να έχει ένα πλούτο με ακαθάριστη αξία της τάξης του ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα στα επόμενα 25 χρόνια θα μπορούσε να αποκομίσει ένα ποσό της τάξης των 270 δις ευρώ καθαρά από την εκμετάλλευση των αναμενομένων κοιτασμάτων της με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Τι διακρίνετε να συμβαίνει μεταξύ Ρωσίας και Κίνας σε ό,τι αφορά τυχόν ενεργειακή συνεργασία τους αύτη τη περίοδο;
Είναι μια κατάσταση όχι ξεκάθαρη. Η Κίνα φαίνεται να υποστηρίζει την Ρωσία σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά προβλήματα που προκύπτουν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Άρα είναι μια κατάσταση που προς το παρόν δεν μπορούμε γνωρίζουμε πως θα εξελιχθεί, αφενός γιατί δεν ξέρουμε ποια θα είναι η έκβαση του πολέμου και ταυτόχρονα πόσο θα επηρεάσει τις οικονομίες της Ευρώπης, της Κίνας και της ανατολικής μεσογείου. Αυτή την στιγμή δεν έχουν ξεκαθαρίσει τα σενάρια για το τι θα περιμένουμε τα επόμενα 3-4 χρόνια. Ας ελπίσουμε να πάνε τα πράγματα ομαλά.
Ακούμε και διαβάζουμε για διάφορα σενάρια για τους αγωγούς και από το που θα περάσουν. Πως θα ήταν επωφελής για τη χώρα μας ένας αγωγός που θα περνάει από τα εθνικά μας ύδατα;
Ο αγωγός eastmed πέρασε από πολλά κύματα το τελευταίο διάστημα γιατί υπάρχουν και πολιτικοί λόγοι. Δεν φάνηκε στην αρχή οι ΗΠΑ να το αντιμετωπίζουν θετικά. Εμείς είχαμε κάνει τις σχετικές μελέτες από πλευράς της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων, που είχε καταλήξει, ότι ο αγωγός είναι βιώσιμος και μπορεί να γίνει. Όμως υπάρχει ένα κενό. Ο αγωγός δεν μπορεί να είναι κενός. Πρέπει να γεμίσει με φυσικό αέριο. Αυτή τη στιγμή, λοιπόν, που δεν έχουν γίνει έρευνες στον ελληνικό χώρο και δεν ξέρουμε αν έχουμε τα αναγκαία κοιτάσματα για να τον γεμίσουμε, ήδη, έχουν παρθεί αποφάσεις στην Κύπρο και στο Ισραήλ, που δεν είναι ξεκάθαρες αν τελικά θα συμμετάσχουν στον eastmed γιατί έχουν προτεραιότητα να υγροποιήσουν και να μεταφέρουν το φυσικό τους αέριο στην Αίγυπτο, άρα τα πράγματα ούτε και εκεί είναι ξεκάθαρα. Άρα όλο το ζήτημα έχει να κάνει με το πότε η Ελλάδα θα φέρει γεωτρύπανο για να ξεκαθαρίσει η ύπαρξη φυσικού αερίου και αυτό αμέσως θα προεξοφληθεί στην διεθνή αγορά και θα ξεκαθαρίσει το τοπίο για την παραγωγή φυσικού αερίου που θα μεταφέρει ο αγωγός eastmed. Αυτά είναι σε εξέλιξη και ελπίζουμε σε θετική κατάληξη.
Είναι φανερό το ενδιαφέρον της Τουρκίας να περάσει από εκεί ένας αγωγός ώστε να καταστεί Διεθνώς ρυθμιστής γεωπολιτικών εξελίξεων θα το ήθελε αυτό η Ευρώπη; Επίσης πόσο πιθανό είναι να γίνουν δύο αγωγοί σε Ελλάδα και Τουρκία;
Η πιθανότητα να γίνουν δύο αγωγοί δεν θα συνέφερε κανένα. Ούτε την ίδια την Τουρκία, η οποία θα ήθελε όλα τα διαθέσιμα αποθέματα της ανατολικής Μεσογείου να περάσουν μέσω Τουρκίας. Αλλά αυτή η χώρα δεν πείθει για την αξιοπιστία της, πως θα μπορούσε να είναι συνεπής στην τροφοδοσία της Ευρώπης. Εγώ βλέπω πιθανότερο το σενάριο μεταφοράς και υγροποίησης επί της Κύπρου και επί της Αιγύπτου και μεταφοράς προς Ευρώπη και όχι την λύση μέσω Τουρκίας.
Ποια είναι η γνώμη σας για την υπόθεση κατασκευής ηλεκτρικού καλωδίου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας από την Αίγυπτο στην Ελλάδα;
Τα γενικότερα ενεργειακά προβλήματα συνδέονται με το καλώδιο μεταφοράς ηλεκτρικού καλωδίου από την Αίγυπτο προς Ελλάδα και Ευρώπη. Είναι ένα πολύ δύσκολο project και η μελέτη του δεν δείχνει πως είναι 100% εφικτό κάτι τέτοιο. Όπως ξέρετε για την ηλεκτρική ενέργεια δεν έχει βρεθεί ακόμα δυνατότητα αποθήκευσης της σε επίπεδο πόλης. Δεν υπάρχει η δυνατότητα παρασκευής μπαταρίας πόλης ώστε να αποθηκεύεται ηλεκτρικό ρεύμα, οπότε, βλέπω να μην είναι εφικτό να μπορεί να γίνει ένα τέτοιο έργο μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος. Υπάρχει πολύς δρόμος μπροστά μας για να μπορέσει να γίνει ένα τέτοιο έργο.
