ΕΞΑΙΡΕΙΤΑΙ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΛΛΑ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΝΕΟ ΧΑΡΤΗ
Η ένταξη στο νέο ειδικό χωροταξικό πλαίσιο περιοχών της Κρήτης όπου αναμένεται να αναπτυχθούν περισσότερο οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) τα επόμενα χρόνια δεν είναι μόνο η πιο ενδιαφέρουσα από τις αλλαγές που περιλαμβάνονται στο σχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος. Είναι αλλαγές, που προκαλούν τεράστιο προβληματισμό και πολλά ερωτηματικά.
Η μελέτη του προτεινόμενου πλαισίου παραδόθηκε στο υπουργείο πριν λίγες ημέρες. Ενώ στα γραπτά αυξάνει τις περιοχές όπου οι ΑΠΕ θα απαγορεύονται, περιλαμβάνοντας μεταξύ άλλων τα τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και τα «Απάτητα βουνά» και ενώ θέτει, για πρώτη φορά κριτήρια για τη χωροθέτηση και των φωτοβολταϊκών πάρκων, ιδίως όταν βρίσκονται σε αγροτικές περιοχές ή σε κοντινή απόσταση από μνημεία, ο χάρτης που συνοδεύει το σχέδιο, κάθε άλλο από αυτό δείχνει.
Για παράδειγμα, ενώ το σχέδιο γράφει πως εξαιρούνται οι περιοχές των Γεωπάρκων από αυτές, στις οποίες πρόκειται αν αναπτυχθούν ΑΠΕ, ο χάρτης που είδε το φως της δημοσιότητας έχει μέσα ολόκληρο το γεωπάρκο του Ψηλορείτη που θεωρείται προστατευόμενη περιοχή της Ουνέσκο αλλά και το αντίστοιχο γεωπάρκο της Σητείας!
ΚΑΜΙΑ ΕΠΙΣΗΜΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
Για το νέο χωροταξικό σχέδιο εγκατάστασης ΑΠΕ δεν έχει γίνει καμία επίσημη ανακοίνωση. Ωστόσο, η εφημερίδα «Καθημερινή» και ο δημοσιογράφος Γεώργιος Λάλιος, παρουσίασαν το σχέδιο αυτό πριν λίγες ημέρες. Μεταξύ άλλων γράφτηκε στην αθηναϊκή εφημερίδα το εξής: «Το πρώτο ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θεσπίστηκε το 2008. Στην κατεύθυνση αυτή οδήγησε μια σειρά από αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι οποίες ακύρωναν την αδειοδότηση αιολικών πάρκων καθώς δεν υπήρχε κανένας σχεδιασμός. Η αναθεώρησή του αποδείχθηκε μια αδικαιολόγητα μακρά διαδικασία (όπως αντίστοιχα και η αναθεώρηση του χωροταξικού για τον τουρισμό και του περιφερειακού χωροταξικού για το Νότιο Αιγαίο), καθώς η σύμβαση με ομάδα μελετητών υπεγράφη το 2020 και η μελέτη είναι έτοιμη εδώ και ένα χρόνο, στον οποίο «πηγαινοέρχεται» στις υπηρεσίες με διαδοχικά αιτήματα μικρο-τροποποιήσεων. Τελικώς παραδόθηκε πριν από δύο εβδομάδες στο υπουργείο Περιβάλλοντος και αναμένεται να δοθεί σε δημόσια διαβούλευση. Κατόπιν θα χρειαστεί τουλάχιστον ένα τρίμηνο για την επανεπεξεργασία του σχεδίου, ώστε να ενταχθούν τυχόν παρατηρήσεις και τελικά να προωθηθεί για να θεσμοθετηθεί».
Στο ίδιο ρεπορταζ διαβάσαμε, ότι η πρόταση που κατατέθηκε στο υπουργείο Περιβάλλοντος διατηρεί σε γενικές γραμμές την προσέγγιση του προηγούμενου χωροταξικού. Δηλαδή χωρίζει την Ελλάδα σε περιοχές αιολικής προτεραιότητας – ΠΑΠ - στις οποίες μπορούν να τοποθετηθούν περισσότερες ΑΠΕ ή καταλληλότητας όλες οι υπόλοιπες. Ορίζει κατηγορίες περιοχών όπου δεν επιτρέπονται οι ΑΠΕ όπως μνημεία ή χρήσεις ή οικιστικές ζώνες. Στις σημαντικότερες αλλαγές στον «χάρτη» των περιοχών αιολικής προτεραιότητας, είναι η Κρήτη, στη οποία για πρώτη φορά προστίθενται πολλές δημοτικές. Συγκεκριμένα 13 από το Ηράκλειο, 2 από το Λασίθι, 3 από το Ρέθυμνο και 4 από τα Χανιά. Το προηγούμενο δεν είχε καμία ΠΑΠ σε νησί, πλην της Εύβοιας.
Στο προτεινόμενο πλαίσιο οι περιοχές αποκλεισμού, αυτές δηλαδή στις οποίες δεν επιτρέπονται οι ΑΠΕ για λόγους προστασίας του φυσικού και του πολιτιστικού περιβάλλοντος, διευρύνονται. Προβλέπεται να απαγορευτεί για πρώτη φορά η χωροθέτηση αιολικών ή φωτοβολταϊκών πάρκων σε τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους - χαρακτηρισμός που δίνεται από το υπουργείο Πολιτισμού - και στα γεωπάρκα της UNESCO. Επίσης, στους 9 ορεινούς όγκους που το υπουργείο Περιβάλλοντος έχει εντάξει στα «Απάτητα βουνά» (λ.χ. Λευκά Ορη, Ταΰγετος) και στους μικρούς νησιωτικούς υγροτόπους, οι οποίοι είναι απαριθμημένοι σε προεδρικό διάταγμα.
Ο ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΓΕΩΠΑΡΚΟ ΤΟΥ ΨΗΛΟΡΕΙΤΗ
Και ενώ στα χαρτιά όλα φαίνονται μάλλον σωστά διευθετημένα, το φως της δημοσιότητας είδε και ο νέος χάρτης των ΑΠΕ που ήρθε για να προκαλέσει έντονο προβληματισμό. Το θέμα συζητήθηκε εκτενώς στο Διοικητικό Συμβούλιο του Δικτύου Ιδαίων, το οποίο άμεσα απευθύνθηκε προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σκυλακάκη, ζητώντας ενημέρωση και θέτοντας την άμεση αντίδραση των φορέων του Δικτύου Ιδαίων, δηλαδή, των δήμων της περιοχής του Ψηλορείτη, των πολιτιστικών και άλλων φορέων που το απαρτίζουν.
Για το λόγο αυτό εστάλη σχετική επιστολή, η οποία πήγε και σε όλους τοπικούς φορείς και Αρχές καθώς το ζήτημα είναι πάρα πολύ σοβαρό αφού αν ισχύει ο χάρτης που δημοσιεύθηκε ενδέχεται να προκληθεί ανεπανόρθωτη καταστροφή. Για παράδειγμα στο Ρέθυμνο δεν εξαιρείται ο Ψηλορείτης ή τα Ταλέα Όρη ακόμα και η αρχαιαΕλεύθερνα και όλα τα μνημεία γύρω από τις δύο οροσειρές που απαρτίζουν το γεωπάρκο και από βορρά και από νότο.
Η επιστολή, η οποία θέτει το ζήτημα και ζητά άμεσες εξηγήσεις έχει ως εξής:
«Αξιότιμε κε Υπουργέ,
Το Γεωπάρκο του Ψηλορείτη είναι μια από τις οκτώ αναγνωρισμένες περιοχές της χώρας μας ως «Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO». Βρίσκεται στην κεντρική Κρήτη με μια έκταση 1270 Km2 που κατανέμεται σε οκτώ δήμους. Περιλαμβάνει το σύνολο των δήμων Αμαρίου, Ανωγείων και Μυλοποτάμου, το μεγαλύτερο τμήμα του δήμου Μαλεβιζίου, καθώς και δημοτικές ενότητες των δήμων Ρεθύμνου (περιοχή Αρκαδίου), Φαιστού (ΔΕ Ζαρού), Γόρτυνας (ΔΕ Ρούβα και Αγίας Βαρβάρας), και Ηρακλείου (περιοχή Ασιτών). Το 56% περίπου της έκτασης του Γεωπάρκου συμπεριλαμβάνεται στο Δίκτυο Φύση 2000. Από το 2020 τη διαχείριση του γεωπάρκου έχει αναλάβει το Δίκτυο Δήμων του Ψηλορείτη (Δίκτυο Ιδαίων), μια ΑΜΚΕ που ίδρυσαν οι δήμοι της περιοχής με την Περιφέρεια Κρήτης, ενώ από τις 25/5/2021 έχει υπογράψει Μνημόνιο Συνεργασίας (όπως και όλα τα Ελληνικά Γεωπάρκα) με το ΥΠΕΝ και τον ΟΦΥΠΕΚΑ.
Το Διοικητικό Συμβούλιου του Δικτύου Ιδαίων συζήτησε σε πρόσφατη συνεδρίασή του τις πληροφορίες που δημοσιεύθηκαν σε άρθρο της «Καθημερινής» στις 6/11/2023 με τίτλο «Ενέργεια: Ο νέος χάρτης για τις ΑΠΕ». Μέσα στο άρθρο αυτό περιγράφονται οι γενικές αρχές και προτάσεις των μελετητών για το Νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ.
Στις γενικές κατευθύνσεις αυτού του σχεδίου προτείνεται ότι η εγκατάσταση ΑΠΕ θα απαγορεύεται σε περιοχές όπως είναι τα Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους, τα Απάτητα Βουνά και τα Γεωπάρκα UNESCO. Όμως στο σχετικό χάρτη όπου αποτυπώνονται οι Δημοτικές Ενότητες που θα φιλοξενήσουν Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ) φαίνεται ότι τόσο το Γεωπάρκο του Ψηλορείτη όσο και το Γεωπάρκο της Σητείας, προτείνεται να φιλοξενήσουν αρκετές από αυτές τις ΠΑΠ.
Το ΔΣ του Δικτύου Ιδαίων αναγνωρίζει την εθνική προτεραιότητα για μείωση της εξάρτησης της χώρας μας από τα ορυκτά καύσιμα, όπως και για το μετριασμό των επιπτώσεων από την Κλιματική Αλλαγή. Αναγνωρίζει επίσης και το γεγονός ότι, από όλες τις εγκαταστάσεις ΑΠΕ, η εγκατάσταση Αιολικών Πάρκων είναι αυτή που έχει τις μεγαλύτερες οχλήσεις και επιπτώσεις στο περιβάλλον και το τοπίο, με τις μεγάλες διανοίξεις δρόμων, τις θεμελιώσεις και τις άλλες υποδομές για διασύνδεση με τα Ηλεκτρικά Δίκτυα που απαιτούνται.
Δεν αντιλαμβάνεται συνεπώς πώς είναι δυνατόν να προτείνεται η χωροθέτηση ΠΑΠ μέσα σε περιοχές που η UNESCO έχει αναγνωρίσει για την ιδιαίτερη και σημαντική αξία του τοπίου και του περιβάλλοντός τους, όπως είναι τα Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO της χώρας μας. Να σας ενημερώσουμε επιπλέον ότι οι περιοχές των Γεωπάρκων χαρακτηρίζονται από το Ειδικό Χωροταξικό του Τουρισμού της Περιφέρειας Κρήτης ως περιοχές «ενδεικνυόμενες για την ανάπτυξη ειδικών − εναλλακτικών μορφών τουρισμού», ενώ η ίδια η Περιφέρεια Κρήτης έχει χρηματοδοτήσει την προηγούμενη Προγραμματική Περίοδο έργα ύψους 11 εκατομμυρίων ευρώ μέσα από μια βραβευμένη από την Ε.Ε. ΟΧΕ για τη δημιουργία ενός νέου τουριστικού προϊόντος που ονομάζεται «Περιοχές UNESCO Κρήτης». Παράλληλα, για τη νέα Προγραμματική Περίοδο, έχει ξεκινήσει ο σχεδιασμός μιας νέας ΟΧΕ βασισμένης στις περιοχές UNESCO Κρήτης με επενδύσεις ύψους 17 εκατ. ευρώ. Κάθε νέα εγκατάσταση Αιολικών Πάρκων μέσα στις περιοχές UNESCO υποβαθμίζει συνεπώς την αξία του Φυσικού τους περιβάλλοντος και του τοπίου, υποσκάπτει τις υφιστάμενες προσπάθειες για δημιουργία προϊόντων βιώσιμου και υπεύθυνου τουρισμού και θέτει επιπλέον σε κίνδυνο το ίδιο το καθεστώς αναγνώρισής τους από την UNESCO.
Θα θέλαμε λοιπόν να μας ενημερώσετε εάν είναι στις προθέσεις του Υπουργείου σας ο αποκλεισμός των ΑΠΕ από τις περιοχές των Γεωπάρκων UNESCO της χώρας μας και εάν όντως σε αυτές περιλαμβάνονται και οι περιοχές των Γεωπάρκων UNESCO της Κρήτης. Θεωρούμε, όπως προκύπτει και από το Μνημόνιο Συνεργασίας που έχουμε υπογράψει, ότι το Υπουργείο σας αναγνωρίζει την αξία των περιοχών αυτών και θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να τις προστατεύσει και να τις διατηρήσει και μέσα από το νέο Ειδικό Χωροταξικό των ΑΠΕ».
