Νίκος Μιχάλας, Ελισσάβετ Κουτουξίδου και Νίκος Τσιμπισκάκης αποκλειστικά στο «ΡΕΘΕΜΝΟΣ»
Η καραντίνα, δυστυχώς, επηρέασε αρνητικά την ψυχή του ανθρώπου. Οι σχέσεις των ζευγαριών δοκιμάστηκαν και δοκιμάζονται. Οι ψυχικές νόσοι αυξήθηκαν και η κατάθλιψη «χτύπησε» την πόρτα μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Η κοινωνία του Ρεθύμνου δεν διαφέρει από τις άλλες τοπικές κοινωνίες της χώρας, ακόμα, και αν τα κρούσματα των ασθενών από κορωνοϊό δεν άγγιξαν τον αριθμό άλλον περιοχών και η έκταση του εφιάλτη δεν επισκίασε την καθημερινότητα στον βαθμό άλλων περιφερειών όπως της κεντρικής και βόρειας Ελλάδας.
Η καραντίνα όμως ήταν ίδια και τα περιοριστικά μέτρα επίσης. Ο εγκλεισμός, λοιπόν, αφήνει τα σημάδια του και το αποτύπωμα του στην κοινωνία, η οποία δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τον περιορισμό στις μετακινήσεις, αλλά, και τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που απορρέουν από τις κλειστές δουλειές και την ανεργία που ολοένα και αυξάνεται.
Μιλώντας στην εφημερίδα μας ο Ψυχίατρος Νίκος Μιχάλας, τόνισε ότι υπάρχει αυξητική τάση στους ανθρώπους που απευθύνονται σε δομές ψυχικής υγείας και σε ψυχίατρους ή ψυχολόγους, γεγονός, που καταδεικνύει το πόσο έχει επηρεάσει την κοινωνία η καραντίνα, ωστόσο, υπάρχει και η θετική πλευρά, δηλαδή, το γεγονός, ότι ο εγκλεισμός που βιώνουμε το 2020 ήρθε να «σπάσει» την αρνητική αντίληψη που υπήρχε, ότι η «ψυχική νόσος είναι στίγμα».
Για το τι ακριβώς συμβαίνει και το πώς η ψυχική υγεία του ανθρώπου επηρεάζεται από τις τρέχουσες καταστάσεις, μίλησαν στην εφημερίδα μας τόσο ο κ. Μιχάλας όσο και οι ψυχολόγοι Ελισάβετ Κουτουξίδου και Νίκος Τσιμπισκάκης.
ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΓΚΛΕΙΣΜΟΣ
Τα δεδομένα για το πώς επηρεάζεται η ψυχική υγεία από τον εγκλεισμό δεν είναι καθόλου ευχάριστα, όπως έχουν εξελιχθεί το τελευταίο έτος μέσα στην πανδημία του κορωνοϊού και τους περιορισμούς που έχουν τεθεί.
Μιλώντας στην εφημερίδα μας ο ψυχίατρος κ. Νίκος Μιχάλας, τόνισε χαρακτηριστικά, ότι «Στις 13 Μαρτίου 2020, η πανδημία του κορωνοίου ξεκινάει να διαφοροποιεί αναγκαστικά τις προσωπικές αλλά και κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων. Η καινούργια καθημερινότητα με αορίστου χρόνου καραντίνες που περιλαμβάνει περιορισμούς, απομόνωση στο σπίτι και αβεβαιότητα για την πορεία της νόσουαποτελεί ισχυρό πλήγμα στην ισορροπία και ψυχική υγεία των ανθρώπων. Τα τελευταία δεδομένα σχετικά με την ψυχική υγεία δείχνουν αύξηση στις διαταραχές άγχους, τις ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές αλλά και την κατάθλιψη ακόμη και εντός του έγγαμου βίου.»
Εστιάζοντας στο ζήτημα των σχέσεων των ζευγαριών, ο κ. Μιχάλας τόνισε, ότι «Τα ζευγάρια λοιπόν έχουν ήδη κλειδώσει τις σχέσεις τους σε έναν περιορισμένο χώρο, όπου εκεί πλέον πρέπει να διαπραγματευτούν εκτός από την αγάπη και την συντροφικότητα, τα προβλήματα που θα επέλθουν με την τριβή από την συμβίωση με τον σύντροφο, που πριν μοιραζόντουσαν πολύ λιγότερο χρόνο. Τα αισθήματα λοιπόν εγκλεισμού, στέρησης αλλά και η αγωνία για την επόμενη μέρα αρχίζουν να αποτελούν πηγή περαιτέρω άγχους και έντασης. Οι διαφωνίες, αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται όταν στον χώρο αυτό πρέπει να προσαρμοστούν οι ανάγκες της εργασίας, η φροντίδα των παιδιών αλλά και τα επαγγελματικά και οικονομικά προβλήματα. Θυμός, αγωνία, κατάθλιψη, ανασφάλεια, φόβος αλλά και η ανησυχία μόλυνσης από τον ιό είναι κάποια από τα συναισθήματα που στην συνέχεια έρχονται στην επιφάνεια και πολλά ζευγάρια δυσκολεύονται να διαχειριστούν. Αρκετά από αυτά τα ζευγάρια στην δεύτερη αυτή καραντίνα φαίνεται να προσπαθούν να παλέψουν περισσότερο για την επιβίωση τους, γιατί τώρα είναι πιο προετοιμασμένοι για τις αλλαγές στην καθημερινότητας τους. Αλλά πάλι, τα οποία από πριν είχαν σοβαρά θέματα επικοινωνίας και ισορροπίας οδηγούνται το μεγαλύτερο ποσοστό στον χωρισμό, με έναν σημαντικό αριθμό να αναφέρει περισσότερα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας ακόμη και σε τοπικό επίπεδο.»
Ο γνωστός ψυχίατρος της πόλης μας, επισήμανε σε κάθε περίπτωση, ότι οι καταστάσεις μπορούν να γίνουν πιο εύκολες αν αποδεχτούμε την καινούργια πραγματικότητα και φροντίσουμε να επικοινωνούμε έστω και διαφορετικά με τους γύρω μας. Συγκεκριμένα δήλωσε τα εξής: «Τα πράγματά μπορούν να γίνουν ευκολότερα όταν αρχικά καταφέρουμε να αποδεχτούμε την καινούργια πραγματικότητα και φροντίσουμε να επικοινωνούμε με τον εαυτό μας και τους άλλους διαφορετικά. Ο εγκλεισμός μπορεί να λειτουργήσει σαν μια ευκαιρία προσωπικής ανασκόπησης, ανασυγκρότησης που θα βοηθήσει στο να καταφέρουμε να οριοθετήσουμε και να οριοθετηθούμε, οπότε να διαχειριστούμε καλύτερα την παρούσα κατάσταση. Την περίοδο αυτή, η αναγνώριση και ο σεβασμός των αναγκών του συντρόφου είναι αδιαμφισβήτητος για να μπορέσει να κρατηθεί εφόσον υπάρχουν οι βάσεις, η ψυχική υγεία όλων. Η προστασία της ψυχικής υγείας επιβάλλει την συναισθηματική συντήρηση των σχέσεων των με όλους τους δικούς μας ανθρώπους, με οποιαδήποτε μορφή επικοινωνίας είναι εφικτή, για να γεμίσει η ζωή με χαρά.»
ΔΥΟ ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ ΑΝΑΛΥΟΥΝ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΟΥΝ
Αναλύσεις για το πώς επηρεάζεται η ψυχολογία των ανθρώπων από την πραγματικότητα της πανδημίας και του εγκλεισμού αλλά και συμβουλές προς την κοινωνία, απευθύνουν οι ψυχολόγοι Ελισάβετ Κουτουξίδου και Νίκος Τσιμπισκάκης, οι οποίοι απάντησαν στις ερωτήσεις που τους θέσαμε.
Ο Νίκος Τσιμπισκάκης είναι ψυχολόγος και διαχειριστής της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. «ΜΕΘΕΞΙΣ». Η Ελισάβετ Κουτουξίδου είναι Προσωποκεντρική Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Pg.D, M.Sc. Πιστοποιημένη Εκπαιδεύτρια Αποτελεσματικού Γονέα π(Gordon) Attachment & Positive Parenting, Σύμβουλος Θεραπευτικού Παιχνιδιού για παιδιά tr Σύμβουλος Ζεύγους Emotionally Focused Therapy tr Σύμβουλος Τραύματος Somatic Experiencing tr, Βοηθός Μητρότητας (Εγκυμοσύνη, Τοκετός, Λοχεία), Πιστοποιημένη Εκπαιδεύτρια Βρεφικού Μασάζ ΙΑΙΜ. Σύμβουλος Ανθοϊαμάτων dr. Bach, Bowtech Practitioner, Neo-craniosacral Practitioner και Flowidity Practitioner.
Οι αναλύσεις τους στις ερωτήσεις που ακολουθούν:
Πώς ο εγκλεισμός επηρεάζει τις σχέσεις των ζευγαριών, λαμβάνοντας υπόψη και την εμπειρία σας από την πρώτη καραντίνα;
ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΚΟΥΤΟΥΞΙΔΟΥ : «Ο άνθρωπος υπάρχει, αναπτύσσεται και πραγματώνεται μέσα από το καθρέφτισμα των σημαντικών (γι' αυτόν) Άλλων, επομένως η ποιότητα των σχέσεων του -και ειδικά των πολύ κοντινών σχέσεων όπως είναι η συντροφική σχέση- διαδραματίζει καίριο ρόλο στη ζωή και στην υγεία του.
Στη διάρκεια της καραντίνας οι σύντροφοι καλούνται να περάσουν περισσότερο χρόνο μαζί στο σπίτι, άρα και να αλληλεπιδράσουν πολύ περισσότερο, μέσα σε συνθήκες εγκλεισμού, υψηλότερης πίεσης και άγχους. Είναι φυσικό κι επόμενο λοιπόν η νέα συνθήκη να θέτει νέες προκλήσεις και να είναι πιθανότερο να γεννήσει περισσότερες προστριβές σε όλους όσους συμβιώνουν μέσα στον ίδιο χώρο.
Η συνθήκη εγκλεισμού, από τη μια δίνει την ευκαιρία στα προβλήματα που ήδη υπάρχουν μέσα σε μια συντροφική σχέση να αναδυθούν και να φανούν ακόμα περισσότερο, ενώ από την άλλη, το αυξημένο στρες, ο περιορισμός της αυτονομίας και του μοναδικού, προσωπικού χρόνου, τα έντονα συναισθήματα φόβου, θυμού και θλίψης που προκύπτουν, δυναμιτίζουν σε πολλές περιπτώσεις τη συνύπαρξη των συντρόφων που πριν την καραντίνα, δεν αντιμετώπιζαν ιδιαίτερες δυσκολίες. Ωστόσο ας θυμόμαστε πως βαθιά πλήγματα σε μια σχέση τα οποία είναι ικανά να οδηγήσουν σε έναν χωρισμό ή διαζύγιο, δεν δημιουργούνται από τη μια στιγμή στην άλλη.
Σήμερα οι σύντροφοι, ως ξεχωριστά πρόσωπα αλλά και στη σχέση μεταξύ τους, καλούνται να αναπτύξουν περισσότερο από ποτέ δεξιότητες αποτελεσματικής επικοινωνίας, υποστήριξης και κατανόησης ο ένας για τον άλλον, προκειμένου να επιτευχθεί μια αρμονική και αμοιβαία ικανοποιητική συνύπαρξη. Αν οι σύντροφοι παρατηρούν ότι δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα ζητήματα συμβίωσης που προκύπτουν, είναι σημαντικό να μη διστάσουν να ζητήσουν τη στήριξη και βοήθεια ενός ειδικού. Οι δυσκολίες, αν θέλουν να εργαστούν πάνω σε αυτές, μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρίες αυτογνωσίας, ανάπτυξης, επανόρθωσης και επανασύνδεσης μεταξύ τους, και τελικά να τους οδηγήσει σε μια πολύ καλύτερη και ικανοποιητική σχέση.
Σημαντικό είναι να σημειώσουμε το γεγονός ότι στη διάρκεια της καραντίνας παρατηρείται κατακόρυφη αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας. Υπάρχουν λοιπόν άνθρωποι για τους οποίους το σπίτι είναι συχνά όχι ο χώρος ασφάλειας, αλλά ο χώρος που υφίστανται κάποια μορφή κακοποίησης (σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική) και οι συνθήκες lock-down τους αναγκάζουν να παραμείνουν παγιδευμένοι μέσα στο σπίτι με τον κακοποιητή τους ή δεν τους επιτρέπουν να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες στήριξης και ασφάλειας. Αν γνωρίζουμε ότι κάποιο ενήλικο ή ανήλικο άτομο κακοποιείται συστηματικά, είναι ζωτικής σημασίας να μη μένουμε αμέτοχοι θεατές αλλά να το αναφέρουμε επώνυμα ή ανώνυμα στις διάφορες εξειδικευμένες υπηρεσίες ή γραμμές βοήθειας.»
ΝΙΚΟΣ ΤΣΙΜΠΙΣΚΑΚΗΣ: «Ο εγκλεισμός έχει πράγματι επηρεάσει την ψυχική μας υγεία αρχικά σε ατομικό επίπεδο και κατά συνέπεια και σε επίπεδο σχέσεων. Όλα ξεκινούν από την απώλεια της καθημερινής μας ρουτίνας, η οποία μας παρέχει κάποιες πηγές προσωπικής ικανοποίησης, όπως η εργασία, η ενασχόληση με διάφορες δραστηριότητες, η κοινωνική επαφή και η ψυχαγωγία. Η καραντίνα μας στερεί αυτές τις πηγές ικανοποίησης, για άλλους περισσότερο και για άλλους λιγότερο. Μας στερεί δηλαδή όσα μας κάνουν να αισθανόμαστε δημιουργικοί, παραγωγικοί και ενεργοί. Μένουμε με ελεύθερο χρόνο στα χέρια μας τον οποίο ερμηνεύουμε ως «κενό χρόνο» και με τον εαυτό μας. Αυτή είναι η πρώτη και κύρια σχέση που δοκιμάζεται: η σχέση μας με τον εαυτό μας (οι υπόλοιπες σχέσεις μας εξάλλου δεν είναι παρά μια αντανάκλαση της σχέσης αυτής). Έτσι, για παράδειγμα, αν κάποιος δεν καταφέρει να τοποθετηθεί με ρεαλισμό απέναντι στις συνθήκες, υπάρχει ο κίνδυνος να αισθανθεί ότι δεν είναι αρκετά παραγωγικός ή αρκετά ικανός και η σχέση του με τον εαυτό του να υποφέρει.
Αν σε αυτό προσθέσουμε και την απειλή της ίδιας της νόσου, αλλά και την απειλή της φτώχειας για πολλά νοικοκυριά (και έχουμε δει από πρώτο χέρι τις ψυχολογικές προεκτάσεις αυτού του φαινομένου κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης που έπληξε πρόσφατα τη χώρα μας), τότε η δοκιμασία γίνεται ακόμα δυσκολότερη για κάποιους.
Τα «συμπτώματα» μπορεί να είναι πολλά: διαταραχές ύπνου, διαταραχές όρεξης, απώλεια συγκέντρωσης, κόπωση, ευερεθιστότητα, θλίψη, άγχος, κρίσεις πανικού, θυμός, επιθετικότητα, απώλεια ευχαρίστησης και ερωτικής διάθεσης, αδράνεια, άγχος υγείας, εμμονές και καταναγκασμοί, χρήση ουσιώνκτλ… Όλα αυτά αναπόφευκτα θα τα εισπράξουν και οι άνθρωποι που βρίσκονται γύρω μας και έτσι θα υποφέρουν και οι υπόλοιπες σχέσεις μας. Και είναι όλα μέσα στο φάσμα των ψυχολογικών προβλημάτων που έχουμε δει να επιδεινώνονται κατά τη διάρκεια της καραντίνας.
Συγκεκριμένα για τις σχέσεις των ζευγαριών, είναι πολύ συχνό να εμφανίζονται συγκρούσεις, αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις βία, χωρισμοί και διαζύγια. Είναι όλα μέσα στα πλαίσια της αξιολόγησης και της επανατοποθέτησης που κάνει ο καθένας από εμάς απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό και στους γύρω του.
Σε σχέση με τον αριθμό των ανθρώπων που απευθύνονται στο γραφείο μας, μπορώ να πω ότι υπάρχει μια μικρή αύξηση αλλά όχι αξιοσημείωτη. Αυτό μπορεί να είναι καλό σημάδι ή κακό και δεν θα μπορούσα να το γνωρίζω. Είναι σημαντικό, κατά τη γνώμη μου να υπάρξει μια έρευνα γύρω από την ψυχική υγεία σε επίπεδο Κρήτης, αντίστοιχη με αυτή που διενεργεί στην ελληνική επικράτεια ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος και που υιοθέτησαν πολλά κράτη.»
Γενικότερα πως καταγράφετε τις σχέσεις των ανθρώπων μέσα στις περιόδους καραντίνας; Ποιες κατηγορίες επηρεάζονται περισσότερο και που το αποδίδετε;
ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΚΟΥΤΟΥΞΙΔΟΥ : «Καραντίνα σημαίνει κοινωνική απόσταση, απομόνωση, αβεβαιότητα κι απειλή. Οι άνθρωποι απομακρύνονται, σταματάνε να αγγίζονται, να αγκαλιάζονται, να φιλιούνται. Οι αποστάσεις δεν είναι μόνο σωματικές αλλά γίνονται και ψυχικές. Το άγγιγμα και η κοντινότητα ενοχοποιούνται, γίνονται πηγή φόβου θανάτου, με συνέπεια αισθήσεις άγχους και απειλής να πλημμυρίζουν τον ανθρώπινο οργανισμό.
Ζούμε δηλαδή την σκληρή αντίφαση: Η σωματική απόσταση από τη μια, μας προστατεύει από τον κορωνοϊό και από την άλλη μας απομακρύνει συναισθηματικά, τη στιγμή που ακριβώς λόγω της μεγάλης απειλής, η φύση μας, μας ωθεί να αναζητήσουμε την ασφάλεια στην κοντινότητα, περισσότερο από ποτέ. Γιατί ως θηλαστικά, άρα κοινωνικά, όντα, το άγγιγμα, η στοργή και γενικότερα η σωματική επαφή μέσα σε ασφαλείς σχέσεις, είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την εξασφάλιση της επιβίωσης μας. Μας καθησυχάζουν, μας ανακουφίζουν, βοηθούν τον οργανισμό μας να ρυθμίσει τα επίπεδα των ορμονών στρες, των ορμονών αναπαραγωγής και ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό μας σύστημα.
Τελικά, μέσα στην απομόνωση και την εικονική πραγματικότητα του διαδικτύου, οι ανάγκες της κοινωνικής μας φύσης πλήττονται δριμύτατα και το πλέγμα όλων των κοινωνικών σχέσεων, από την αρχή της ζωής του ανθρώπου ως το τέλος της, διαρρηγνύεται.
Για παράδειγμα, βαριές είναι οι επιπτώσεις στα παιδιά για τα οποία η κοινωνική επαφή, το παιχνίδι, το άγγιγμα, η σωματική άσκηση και η επαφή με τη φύση είναι απαραίτητα στοιχεία για την ψυχοσωματική τους υγεία.
Εξίσου βαριές είναι οι επιπτώσεις της απομόνωσης και για τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας, των ευπαθών και οικονομικά ευάλωτων ομάδων, των ήδη ψυχικά πασχόντων, αλλά και των επιτόκων, οι οποίες αναγκάζονται είτε να μη συνοδεύονται στον τοκετό τους από τους ανθρώπους της επιλογής τους, είτε να αποχωρίζονται αδικαιολόγητα από το νεογέννητο βρέφος τους μετά τον τοκετό.
Κλείνοντας όμως, θα ήθελα να αναφέρω ότι υπάρχει και μια μερίδα ανθρώπων όπως π.χ. κάποιοι γονείς, οι οποίοι παρά τη δυσκολία του περιορισμού και του εγκλεισμού, αναφέρουν βελτίωση της σχέσης τους με τα παιδιά τους στη διάρκεια του lock-down. Φαινόμενο που αποδίδουν στην αύξηση του χρόνου που περνούν μαζί με τα παιδιά και στην αποτελεσματικότερη ανταπόκριση τους στη βασική ανάγκη των παιδιών για περισσότερο ποιοτικό χρόνο κι επαφή με τους γονείς τους.
Τέτοια φαινόμενα θα μπορούσαν να μας θυμίσουν, χωρίς καμία διάθεση να ωραιοποιήσουμε την απειλητική συνθήκη που όλοι σήμερα βιώνουμε, ότι ίσως ακόμα και στην πιο ζοφερή πραγματικότητα, ο άνθρωπος μπορεί να βρει τρόπους να ανταποκριθεί δημιουργικά, να αφουγκραστεί τον εαυτό του, να τον επαναπροσδιορίσει, και τελικά να δώσει νέο νόημα στη ζωή και τις σχέσεις του.»
ΝΙΚΟΣ ΤΣΙΜΠΙΣΚΑΚΗΣ: «Πολλοί άνθρωποι γύρω μου εκφράζουν την άποψη ότι η καραντίνα θα αφήσει ένα ανεξίτηλο σημάδι στις σχέσεις των ανθρώπων. Ότι θα αποστασιοποιηθούμε, θα φοβόμαστε ο ένας τον άλλον, τα παιδιά μας θα μάθουν ότι η μάσκα είναι κάτι φυσιολογικό κτλ. Χωρίς να θέλω να είμαι απόλυτος δεν το πιστεύω προσωπικά. Η μάθηση λειτουργεί όπως οι παλιές κασέτες. Όταν γράφεις στην κασέτα ένα καινούριο κομμάτι το κομμάτι που υπήρχε από κάτω ξεγράφεται. Ανάλογα με το πόσο θα κρατήσει όλο αυτό, η κανονικότητα θα επανέλθει σταδιακά σε όλα τα επίπεδα. Το «ανάλογα» το λέω όχι για το αν θα συμβεί αλλά για το πόσο γρήγορα θα συμβεί. Θεωρώ ότι ο κοινωνικός μας ιστός είναι ισχυρός. Οι δεσμοί μας είναι ισχυροί και μια κρίση, υγειονομική, οικονομική ή οποιαδήποτε άλλη, όχι μόνο δεν μπορεί να τους διασπάσει, αλλά μάλλον θα τους ενισχύσει.
Αν υπάρχουν κάποιες κατηγορίες που επηρεάζονται περισσότερο θα έλεγα ότι είναι τα άτομα που ανήκουν στις λεγόμενες ευάλωτες ομάδες και που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για την υγεία τους. Συνήθως τα άτομα αυτά είναι αναγκασμένα να απομονωθούν για μεγάλες περιόδους και μάλιστα χωρίς να υπάρχει η επιβολή της καραντίνας. Τα άτομα προχωρημένης ηλικίας επίσης, για τον ίδιο λόγο, όπως επίσης και τα άτομα που έχουν νοσήσει τα οποία αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο του στιγματισμού και της κοινωνικής απομόνωσης. Αν θέλετε την άποψή μου, αυτό είναι το φαινόμενο που με ανησυχεί περισσότερο: ο στιγματισμός. Δεν είναι τωρινό και δεν αφορά μόνο την πανδημία. Είναι ένα χαρακτηριστικό της κοινωνίας μας. Εδώ χρειάζεται οπωσδήποτε ενημέρωση. Αν οι σχέσεις των ανθρώπων στις μέρες μας αντιμετωπίζουν κάποιον κίνδυνο, αυτός δεν είναι η παρατεταμένη απομόνωση τόσο όσο οι προκαταλήψεις μας.»
Πως προστατεύουμε την ψυχική μας υγεία απέναντι στις αντιξοότητες και τα στενά όρια που μας έχει επιβάλει η τρέχουσα εποχή;
ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΚΟΥΤΟΥΞΙΔΟΥ : «Ας θυμόμαστε ότι όλο αυτό που βιώνουν οι άνθρωποι και οι κοινότητες σε σχέση με την πανδημία του covid-19, είναι μια πρωτόγνωρη, ατομική και συλλογικά τραυματική εμπειρία. Απειλή υγείας, φόβος θανάτου, αποξένωση, μοναξιά, μειωμένη αίσθηση ελέγχου, απώλεια ελευθερίας, αδυναμία σχεδιασμού και οραματισμού για το μέλλον, απώλεια δραστηριοτήτων που συντελούν στην σωματική και ψυχική υγεία, οικονομική ανασφάλεια, ανεργία, άγχος επιβίωσης, είναι κάποια από τα βασικά συστατικά της.
Οι δύσκολες εξωτερικά συνθήκες γίνονται πολύ συχνά η αφορμή να έρθουν στην επιφάνεια οι δικές μας δυσκολεμένες και πονεμένες πλευρές που χρειάζονται υποστήριξη, διερεύνηση και κατανόηση.
Η συνειδητοποίηση αυτή κάνει την ανάγκη να προασπίσουμε την ψυχική μας υγεία σε αυτή την εποχή πιο έντονη από ποτέ. Μας ωθεί να πάρουμε στα σοβαρά την ανάγκη να αναλάβουμε την ευθύνη της φροντίδας του εαυτού μας με συνέπεια και δέσμευση, θυμίζοντας στον εαυτό μας ότι η αυτοφροντίδα δεν είναι εγωκεντρισμός, αλλά βασική προϋπόθεση για να καλλιεργήσουμε αγάπη και εκτίμηση για τον εαυτό και τους συνανθρώπους μας.
Το διαδίκτυο αυτή την εποχή βρίθει από πληθώρα συμβουλών, προτάσεων, σεμιναρίων και στρατηγικών για την καλλιέργεια της δημιουργικότητας, της αυτοφροντίδας και της ανθεκτικότητας μας.
Προσεκτικό αφούγκρασμα του εαυτού και των αναγκών του, αφιέρωση χρόνου και φροντίδα του σώματος, του ύπνου, της διατροφής, της σωματικής άσκησης, των σημαντικών, κοντινών μας σχέσεων, καλλιέργεια ευγνωμοσύνης, αυτοσυγχώρεσης και αυτοαποδοχής, είναι κάποιες από τις βασικές κατευθυντήριες οδηγίες που συμβάλλουν στην ψυχοσωματική μας υγεία.
Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι εξαιρετικά σημαντικό, αν νιώθουμε ότι τα συναισθήματα μας είναι ιδιαίτερα μεγάλα και δυσκολευόμαστε να τα διαχειριστούμε, να αναζητήσουμε τον επαγγελματία ψυχικής υγείας που μας ταιριάζει και να δουλέψουμε μαζί του.
Σε ότι αφορά στους ανθρώπους που αναζητούν βοήθεια, ναι, έχει καταγραφεί και επιδείνωση της ψυχικής υγείας του γενικού πληθυσμού και αύξηση στη ζήτηση για παροχή ψυχολογικής υποστήριξης. Οι σύγχρονες ιατρικές έρευνες έχουν αποδείξει πέρα από κάθε αμφισβήτηση ότι η ψυχική υγεία επηρεάζει άμεσα και καθορίζει και τα επίπεδα της σωματικής υγείας. Επομένως είναι άκρως απαραίτητο και προς το συμφέρον όλων, να ενισχυθούν και να αναπτυχθούν περαιτέρω οι δομές ψυχικής υγείας όπου θα προσφέρουν ποιοτικές και μακροπρόθεσμες (όταν είναι αναγκαίο) υπηρεσίες Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΙΜΠΙΣΚΑΚΗΣ: «Για αρχή είναι σημαντικό να δημιουργήσουμε μια νέα καθημερινή ρουτίνα μέσα στην καραντίναώστε να αντικαταστήσουμε εκείνη που χάσαμε. Ας μην αφήνουμε τη μέρα απλώς να περνάει. Δεν είναι τόσο σημαντικό το τι θα είναι αυτό που θα κάνουμε όσο το να το κάνουμε μέσα σε ένα πρόγραμμα. Ωστόσο, η καθημερινή μας ρουτίνα θα πρέπει να έχει κάποια βασικά «συστατικά»:
Άσκηση: βοηθάει όχι μόνο το σώμα αλλά και τον νου.
Επικοινωνία: ας είναι και μέσω διαδικτύου, αρκεί να κρατήσουμε μια μορφή κοινωνικής επαφής.
Χρόνο έξω από το σπίτι αν είναι δυνατόν: μπορεί να συνδυαστεί με την άσκηση.
Μια δραστηριότητα: αν υπάρχει κάτι που πάντα θέλατε να κάνετε αλλά δεν είχατε χρόνο, τώρα είναι η ευκαιρία.
Και φυσικά, σωστή διατροφή και πρόγραμμα ύπνου.
Σημεία που είναι καλό να προσέξουμε:
Όχι πολλές άσκοπες ώρες μπροστά στην οθόνη.
Αν δεν νιώθουμε καλά, ας μοιραστούμε ό,τι είναι αυτό που μας συμβαίνει, μην το κρατάμε μέσα μας. Αν φοβόμαστε, αν είμαστε στεναχωρημένοι ας το πούμε.
Να ενημερωνόμαστε μια φορά τη μέρα όχι παραπάνω. Ομοίως δεν χρειάζεται να καλούμε τους δικούς μας ανθρώπους για να δούμε αν είναι καλά Να πλένουμε τα χέρια μας και να τηρούμε όλα τα μέτρα προστασίας αλλά όλα αυτά με…. μέτρο. Αν το παρακάνουμε υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να γεννήσουμε παράλογο φόβο που τελικά θα μας κάνει να αισθανόμαστε λιγότερο και όχι περισσότερο ασφαλείς.
Από εκεί και πέρα ξεκινάει η φροντίδα και η ευθύνη μας απέναντι στον εαυτό μας. Αν νιώσουμε φόβο, άγχος ή στρες που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε ας ζητήσουμε βοήθεια από έναν ειδικό. Αν νιώσουμε θλίψη και μια τάση για συνολική παραίτηση. Αν πιάσουμε τον εαυτό μας να έχει θυμό που δεν μπορούμε να ελέγξουμε (είναι συχνά σημάδι ότι είμαστε φοβισμένοι ή θλιμμένοι). Αν δεν μπορούμε να διατηρήσουμε ένα σωστό πρόγραμμα ύπνου ή φαγητού παρά τις προσπάθειές μας. Όλα τα παραπάνω φυσικά είναι ανθρώπινα. Σημασία έχει ο βαθμός και η ένταση των συμπτωμάτων. Αν κάτι από τα παραπάνω φτάσει στο σημείο να μας δημιουργεί έντονη δυσφορία και να διαταράσσει τη λειτουργικότητά μας είναι σωστό να ζητήσουμε βοήθεια. Δεν είναι ντροπή να ζητάμε βοήθεια. Αντιθέτως, αυτό είναι και το πρώτο βήμα στην πορεία του κάθε ανθρώπου να αποδεχθεί τον εαυτό του.»
