- Πικρία προς την Εκκλησία της Κρήτης για την αντιμετώπιση των ηρώων κληρικών της Κύπρου κατά το 1821
Συνεχίζονται οι αντιδράσεις και οι επικρίσεις για την παρουσία του και την στάση, την οποία τήρησε ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ.κ. Ελπιδοφόρος σε φιέστα για τα εγκαίνια του λεγόμενου «Σπιτιού της Τουρκίας» στη Νέα Υόρκη που οργάνωσε ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και συμμετείχε ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Ερσίν Τατάρ στις 21 Σεπτεμβρίου.
Η υπόθεση αυτή προκάλεσε διπλωματικό επεισόδιο στις σχέσεις της Ελλάδας και της Κύπρου με την Αρχιεπισκοπή Αμερικής ενώ θυελλώδεις ήταν και συνεχίζουν να είναι οι διαμαρτυρίες των όπου γης ελλήνων της Κύπρου.
Θέση για το ζήτημα αυτό παίρνει και ο Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Στρατηγός ε.α. κ. Μανούσος Παραγιουδάκης, ο οποίος μιλώντας στην εφημερίδα μας δεν έκρυψε την δυσαρέσκεια του για όσα συνέβησαν, τονίζοντας μάλιστα, πως όλοι οι έλληνες στρατιωτικοί που πολέμησαν για την Κύπρο, είναι βαθειά απογοητευμένοι από την στάση του Έλληνα Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ελπιδοφόρου. Ο κ. Παραγιουδάκης έχει άμεση συγγενική σχέση με την μαρτυρική μεγαλόνησο καθώς η σύζυγος του Χρυστάλλα Πέτρου – Παραγιουδάκη κατάγεται από την Κύπρο.
Σχολιάζοντας τα γεγονότα, ο κ. Παραγιουδάκης είπε τα εξής: «Μας λύπησε πάρα πολύ η συμμετοχή τους Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ελπιδοφόρου σε μια εκδήλωση ιδιαίτερα συμβολική για τους Τούρκους, καθώς μιλάμε για τα εγκαίνια ενός χώρου που ονομάζεται «Το σπίτι της Τουρκίας». Οι τούρκοι χτίζουν στην Αμερική ουρανοξύστες, την ώρα που στην Κύπρο έχουμε 200.000 έλληνες κύπριους ξεριζωμένους από τα σπίτια τους. Είναι αδιανόητο, απίστευτο, εκείνος που βάζει μπροστά την λέξη έλληνας και ελληνορθόδοξος, να μπορεί να βρίσκεται δίπλα και να κόβει την ίδια κορδέλα που κόβει ο κατακτητής και μιλώ όχι τόσο για τον Ερντογάν όσο για τον τουρκοκύπριο ηγέτη Τατάρ. Ήταν αδιανόητο αυτό που είδαμε. Και δεν θα κρίνω την χαρούμενη συνομιλία που είδαμε του ίδιου Αρχιεισκόπου με την κα Ερντογάν καθώς θα μπορούσε να ήταν στο πλαίσιο των κανόνων ευγενείας, αλλά δεν γίνεται να δεχθούμε να βλέπουμε τον Ελληνορθόδοξο Αρχιεπίσκοπο Αμερικής δίπλα – διπλά με τον τουρκοκύπριο ηγέτη να κόβουν την ίδια κορδέλα για το «Σπίτι της Τουρκίας»!»
Ο ίδιος, χωρίς να αγνοεί την διπλωματική οδό που τελικά ακολουθήθηκε από την ελληνική και κυπριακή κυβέρνηση για να ξεπεραστεί η σοβαρή κρίση που προκλήθηκε, σχολίασε επιπλέον τα εξής: «Η αντιμετώπιση του θέματος από την πολιτική ηγεσία της Κύπρου και της Ελλάδας, δέχομαι, πως άπτεται ζητημάτων που τα αντιμετωπίζουν οι διπλωμάτες και οι κατάλληλοι επιστήμονες. Όμως, δεν είναι όλα τα θέματα νομικά. Όταν η Κύπρος στενάζει, όταν έχουμε 200.000 ξεριζωμένους ανθρώπους από τα σπίτια τους, όταν κλαίμε όλοι οι Έλληνες για την συνεχιζόμενη κατοχή και ιδίως οι ελληνοκύπριοι, δεν μπορούμε να συγχωρέσουμε αυτό που είδαμε. Μπορεί η διπλωματία να παίζει το ρόλο της και καλά κάνει, αλλά, ως απλός πολίτης αναρωτιέμαι τι τις θέλουμε τέτοιου είδους καλές σχέσεις; Που μας ωφελούν»
Συνεχίζοντας ο διακεκριμένος στρατιωτικός τόνισε τα εξής: «Στενάζουν πολλά κόκκαλα. Πολλών Ελλήνων και Κυπρίων που θυσιάστηκαν σε αυτή την υπόθεση. Μεταξύ άλλων να θυμίσω τον Ρεθεμνιώτη ήρωα Χατζηδάκη και πολλούς ακόμα θαυμάσιους αξιωματικούς από την Κρήτη που τιμούμε με μνημεία και εκδηλώσεις. Δεν μπορεί αυτά να τα αγνοεί ένας Αρχιεπίσκοπος. Διότι και ο Αρχιεπίσκοπος είναι Έλληνας και ας έχει Τουρκική υπηκοότητα. Και προσέξτε διότι αυτό μας προδίδει! Και άλλοι έχουν Τουρκική υπηκοότητα, ακόμη και στην Κρήτη, αλλά αυτό το δεχόμαστε ως ανάγκη για την ύπαρξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη. Όμως, το να συμμετέχουμε σε τέτοιες εκδηλώσεις δεν μπορεί να γίνεται αποδεκτό.»
Ο ίδιος κατέληξε λέγοντας: «Δεν διαφοροποιούμαι για λόγους στρατηγικής, τους οποίους δεν μπορώ να δω όπως μιλάμε τώρα, που είδαμε δηλαδή, τον Έλληνα Πρωθυπουργό και τον Κύπριο Πρόεδρο να συνομιλούν τελικά με τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής, αλλά είναι γνωστό πως και αυτός κατευθύνεται από τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Λεπτές – λένε – οι ισορροπίες! Αλλά δεν μπορούμε να δεχθούμε την ώρα που σπαράσσεται η Κύπρος να κόβει ο Ελληνορθόδοξος Αρχιεπίσκοπος κορδέλες με τον Τουρκοκύπριο Ηγέτη και την ίδια ώρα να γίνονται τόσες παραβιάσεις στο Αιγαίο από τους Τούρκους. Έχω δεχθεί πολλά τηλεφωνήματα από συναδέλφους μου στρατιωτικούς που έχουν πολεμήσει στην Κύπρο και διαμαρτύρονται για αυτό που έγινε. Αλίμονο μας αν χάσουμε την Κύπρο. Όταν ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, ο οποίος εκφράζει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, παρακάθεται σε μια τέτοια εκδήλωση με ένα κατοχικό ηγέτη, είναι σαν να τον αποδέχεται και να παίζει ρόλο αρνητικό για μας, στο πλαίσιο της πολιτικής που εφαρμόζει ο Ερντογάν. Δεν είμαι κατά της εκκλησίας. Εμείς οι στρατιωτικοί έχουμε σύμβολο μας τον Χριστό και τον Σταυρό. Όμως, δεν πήρε η εκκλησία τη θέση που θα θέλαμε για την πατρίδα μας στην περίπτωση του ατοπήματος του κ. Ελπιδοφόρου.»
ΠΙΚΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Με αφορμή την υπόθεση Ελπιδοφόρου, ο επίτιμος ΑΓΕΕΘΑ, στρατηγός Παραγιουδάκης εξέφρασε την πικρία του για την εγκύκλιο που εξέδωσε στις 25 Μαρτίου η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Κρήτης με αφορμή τον εορτασμό των 200 ετών από την ελληνική επανάσταση του 1821. Η μη αναφορά στον αγώνα κληρικών από την Κύπρο, δεν πέρασε απαρατήρητη από τον ίδιο και την σύζυγο του.
Συγκεκριμένα, σχολίασε τα εξής: «Έρχεται στην μνήμη μου και μια ανακοίνωση της Εκκλησίας της Κρήτης που έκανε αναφορά στους Κρήτες και τους Έλληνες κληρικούς που αγωνίστηκαν στην Ελληνική επανάσταση του 1821 και σε όλες τις επαναστάσεις. Και ενώ μίλησε για τους κληρικούς από όλα τα Βαλκάνια, όπου υπήρχαν έλληνες, δεν έκανε καμία αναφορά για τους ιερείς της Κύπρου, όπου σφαγιάστηκαν τόσοι μητροπολίτες με την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Και ενώ διαμαρτυρηθήκαμε για αυτή την εγκύκλιο με επιστολή μας προς την Σύνοδο της Εκκλησίας της Κρήτης, δυστυχώς δεν λάβαμε καμία απάντηση.»
Η επιστολή προς την Ιερά Σύνοδο της τοπικής εκκλησίας πήγε με την υπογραφή της φιλολόγου Χρυστάλλας Πέτρου – Παραγιουδάκη και είχε ως εξής:
«Προς Ιεράν Αρχιεπισκοπή Κρήτης Ρέθυμνο, 15 Απρ. 2021
Σεβαστοί Πατέρες
Την 25η Μαρτίου ανεγνώσθη στους Ιερούς Ναούς Συνοδική Εγκύκλιος, με την ευκαιρία της επετείου των 200
Χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821.Παρευρισκομένη στον Ιερό Ναό Χρωμοναστηρίου Ρεθύμνου, για παρακολούθηση της Θείας Λειτουργίας, διαπίστωσα κατά την ανάγνωση της Εγκυκλίου, ότι αναφέρθηκαν όλα τα μέρη εντός και εκτός Ελλάδας που συμμετείχαν στην Επανάσταση, εκτός της Κύπρου. Πιστεύω, ότι η παράλειψη αυτή, προήλθε εκ παραδρομής και όχι από άγνοια.
Παρά ταύτα, κρίνω απαραίτητο να σας στείλω το παρακάτω κείμενο με τίτλο «Η Κύπρος στην Επανάσταση του 1821», με τη θερμή παράκληση να αναγνωσθεί κατά παρόμοιο τρόπο με την Εγκύκλιο, για κάλυψη του ιστορικού αυτού κενού, που προκάλεσε πολλά ερωτηματικά, όχι μόνο στο εκκλησίασμα του Ιερού Ναού του Αγ. Γεωργίου, αλλά και σε ευρύτερο χώρο. Αναμένοντας την ανταπόκρισή σας, για την κάλυψη της αναφερθείσης παραλείψεως, διατελώ,
Με βαθύτατο σεβασμό
Χρυστάλλα Πέτρου- Παραγιουδάκη Φιλόλογος»
Η ΚΥΠΡΟΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
Η συμμετοχή των Ελλήνων της Κύπρου στους εθνικούς αγώνες της μητέρας πατρίδας είναι αυτονόητη ,αναμφισβήτητη και διαχρονική.
Αρχικά, αιώνες πριν την Επανάσταση, άρχισε να καταβάλλεται ο φόρος αίματος των Ελληνοκυπρίων. Το 1570 , 100.000 τουρκικού στρατού εισβάλλουν στην Κύπρο και επιδίδονται σε σφαγές και λεηλασίες. Προκειμένου να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων, μητέρες σφάζουν οι ίδιες τα παιδιά τους και άλλες μαζί με τις θυγατέρες τους επιλέγουν να σκοτωθούν πηδώντας από γκρεμούς. Σε 20.000 υπολογίζονται τα θύματα και σε 2.000 οι απαχθέντες δούλοι κατά την τότε τουρκική θηριωδία. Και στο αμπάρι της γαλέρας που με εκατοντάδες κορίτσια, προορίζονταν για τα σκλαβοπάζαρα και τα χαρέμια της Ανατολής, η ηρωική Μαρία η Συγκλητική, εισδύει στο χώρο της πυριτιδαποθήκης, βάζει φωτιά, ανατινάζοντας το πλοίο. Με το ολοκαύτωμα αυτό απέφυγαν οι κόρες της Κύπρου την ντροπή, αλλά και έκαναν την μικρή τους πατρίδα υπερήφανη.
Από τότε μέχρι το ξέσπασμα του 1821, υπήρξαν απόπειρες ξεσηκωμού στην Κύπρο, οι οποίες καταπνίγονταν βίαια από τους Τούρκους.
Ο ρόλος των Ελληνοκυπρίων γίνεται εντονότερος από την προεπαναστατική περίοδο. Ανάμεσα στους σημαντικότερους συντρόφους του Ρήγα, ήταν ο εκ Λευκωσίας λόγιος Ιωάννης Καρατζάς, που τον ακολούθησε στη θυσία (Βελιγράδι 1798). Πολλοί Κύπριοι εντάχθηκαν στη Φιλική Εταιρεία και συμμετείχαν στην Επανάσταση. Την αποστολή για τη μύηση 
των ιεραρχών και των προκρίτων της Κύπρου ανέλαβε ο εκ Μετσόβου Δημήτριος Ύπατρος, ο οποίος πήρε ξεκάθαρες εγγυήσεις για την οικονομική ενίσχυση του αγώνα και δη από τον ίδιο τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό, ο οποίος είχε μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία. Επέσπευσε μάλιστα την υλοποίηση των υποσχέσεων του, κατόπιν επιστολής του Αλέξανδρου Υψηλάντη δια του Φιλικού Αντώνιου Πελοπίδα, γιατί «η έναρξη του σχολείου της Πελοποννήσου εγγίζει».(συνθηματικό για να μην προδοθεί η φιλική εταιρεία).
Η υπόσχεση του Κυπριανού έγινε πράξη το 1821, όταν ο ναύαρχος Κανάρης με τα καράβια του έφτασε στην Κύπρο για να τα φορτώσει με προμήθειες για τους επαναστατημένους Έλληνες. Μαζί του πήρε και χρήματα, όπως και Κύπριους εθελοντές, που ήθελαν να ενισχύσουν τον αγώνα για την απελευθέρωση με το μεγαλύτερο μέρος των οποίων να προέρχονται από την εκκλησία της Κύπρου η οποία έδωσε μέχρι και ιερά κειμήλια διότι όπως είπε ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός ΄΄δεν υπάρχει τίποτα πιο ιερό από την Πατρίδα΄΄. Υπάρχουν καταγεγραμμένα επίσης κατά τη διάρκεια της Επανάστασης δρομολόγια ελληνικών πλοίων από και προς την Κύπρο, όπου φορτώνονταν με αναγκαίες προμήθειες και χρήματα.
Επισημαίνεται ότι στο Άρθρο 15 του επίσημου Γενικού Σχεδίου της Φιλικής Εταιρείας, είχε αποφασισθεί, οι Κύπριοι να περιοριστούν κυρίως σε υλική και χρηματική συνδρομή και να μην κηρυχθεί επανάσταση επί κυπριακού εδάφους. Η έντονη παρουσία τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων και η εγγύτητα των μικρασιατικών ακτών θα διευκόλυνε τους Τούρκους στην εξολόθρευση των Ελλήνων του νησιού.
Ωστόσο η έναρξη των ένοπλων συγκρούσεων βρήκε και Κύπριους εθελοντές να πολεμούν με τον Ιερό Λόχο στο πλευρό του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Λίγο αργότερα ο εκ Κύπρου Ζήνων Αγγελής έπεσε νεκρός μαζί με τον Γιωργάκη Ολύμπιο, στην πολιορκία της Μονής Σέκου, στη Μολδαβία.
Είναι γνωστή η δράση της «Φάλαγγας των Κυπρίων» στην Ελληνική Επανάσταση, με επικεφαλής τον Χατζηπέτρο, που πολέμησαν με γενναιότητα στις διάφορες μάχες. Είχαν και δική τους σημαία, που εκτίθεται σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. «ΣΗΜΕΑ ΕΛΛΗΝΗΚΙ ΠΑΤΡΗΣ ΚΗΠΡΟΥ»
Ο συνολικός αριθμός των Κυπρίων αγωνιστών που πολέμησαν στην Ελλάδα κατά την περίοδο της Επανάστασης υπολογίζεται στους 1.000. Από πηγές της εποχής προκύπτει ότι 150 Κύπριοι έχασαν τη ζωή τους στη μάχη των Αθηνών και άλλοι μεταξύ των νεκρών της εξόδου του Μεσολογγίου. Στην Ιερά Πόλη του Μεσολογγίου υπάρχει ένα μνημείο, αφιερωμένους στους Κύπριους πεσόντες.
Παράλληλα τη δράση των εκ Κύπρου αγωνιστών βεβαιώ-νουν τα πιστοποιητικά, που εξέδωσαν μετά τη λήξη του αγώνα ξακουστοί οπλαρχηγοί της Επανάστασης, όπως ο Πετρόμπεης, ο Νικηταράς, ο Κολοκοτρώνης, ο Μακρυγιάννης κ.α
Όταν αργότερα, ο Άγγλος διπλωμάτης Γουίλμοτ-Χόρτον, ερώτησε τον Καποδίστρια «Ποία όρια εκτάσεως χωρογραφικής αξιοί η Ελλάς ;», ο Καποδίστριας απάντησε: «τα όρια ταύτα από του 1821 καθορίζονται υπό του αίματος του εκχυθέντος εις τα σφαγεία των Κυδωνιών, της Κύπρου, της Χίου, της Κρήτης, των Ψαρών και του Μεσολογγίου και εις τους πολλούς κατά γην και κατά θάλασσαν αγώνας, δια των οποίων εδοξάσθη το ανδρείον τούτο έθνος….» |
Παρόλο που η Φιλική Εταιρεία δεν ενεθάρρυνε επιχειρήσεις εντός του κυπριακού εδάφους εναντίον των Τούρκων, λόγω των ιδιαιτέρων συνθηκών που αναφέρθησαν, όμως υπήρχε μια υπόγεια κινητικότητα για εξέγερση, (που δεν άργησε να γίνει αντιληπτή από τις τουρκικές αρχές που έλαβαν δραστικά μέτρα.
Ο διοικητής της Κύπρου Κιουτσούκ Μεχμέτ διέταξε αφοπλισμό όλων των Ελλήνων της Κύπρου και εισηγήθηκε στο σουλτάνο τη θανατική καταδίκη 486 κληρικών και λα|κών, οι οποίοι απειλούσαν, όπως έλεγε, την τουρκική κυριαρχία στη νήσο. Η Υψηλή Πύλη ενέκρινε την πρόταση και η εκτέλεση του εγκλήματος άρχισε στις 9 Ιουλίου του 1821.Πρώτος εκτελέστηκε δι’ απαγχονισμού ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός. Οι υπόλοιποι εκτελέστηκαν με καρατόμηση (θάνατος που εθεωρείτο ατιμωτικός). Οι εκτελέσεις συνεχίζονταν – μέχρι 2.000 άτομα αναφέρονται τα θύματα. Προσπάθησε έτσι η τουρκική διοίκηση να αποκόψει τη συνεργασία της Κύπρου με τους επαναστάτες, και κατάφερε να αποκεφαλίσει τους Ελληνοκύπριους από την πνευματική τους ηγεσία και με δόλιο τρόπο να καρπωθεί τις περιουσίες τους.
Τα γεγονότα αυτά λύπησαν ακόμη και τους Τουρκοκύπριους και τρομοκράτησαν τόσο τον ελληνικό πληθυσμό, ώστε πολλοί κατέφυγαν στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Η φρίκη αυτή ενέπνευσε τον ποιητή Βασίλη Μιχαηλίδη να γράψει ένα από τα ωραιότερα πατριωτικά ποιήματα της νεοελληνικής ποίησης. Το ποίημα γραμμένο το 1895, περιγράφει την προετοιμασία του εγκλήματος, τις συλλήψεις, τον πειρασμό της ατιμωτικής σωτηρίας, τις εκτελέσεις: Προβάλλεται η συμμετοχή των Κυπρίων στον αγώνα του 1821 και το τίμημα που πλήρωσαν κι αυτοί στο βωμό της ελευθερίας του Έθνους. Ο ποιητής μετουσιώνοντας το τοπικό σε πανελλήνιο, έδωσε τελικά μια επική σε μέγεθος και σε ύφος σύνθεση, ένα ολόθερμο ύμνο του απανταχού και παντοτινού ελληνισμού, όπως φαίνεται στο απόσπασμα:
«Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνόκαιρη (συνομήλικη) του κόσμου
Κανένας δεν εβρέθηκε για να την ιξηλείψει
Κανένας, γιατί σκέπει την που τά’ ψη (από τα ύψη) ο θεός μου. Η Ρωμιοσύνη εν να χαθεί, όντας ο κόσμος λείψει».
Παρά τα αδίστακτα σχέδια της τουρκικής διοίκησης , η προσφορά της Κύπρου στην Επανάσταση πραγματοποιήθηκε, όχι πια με υλικές εισφορές, αλλά με έμψυχο υλικό. Όσοι κατέφυγαν στην Ελλάδα ,λόγω των αιματηρών γεγονότων της 9ης Ιουλίου, πύκνωσαν τις στρατιές των αγωνιστών, μαζί με άλλους συντοπίτες τους που κατέφτασαν ειδικά ,για να πολεμήσουν στον Αγώνα.
Συγχρόνως η Κύπρος αγωνιζόταν και για τη δική της χειραφέτηση και ενσωμάτωση στην ελληνική επικράτεια. Από τον Απρίλιο του 1821 ο Αρχιμανδρίτης Θεόφιλος Θησεύς επιχείρησε να παρακινήσει τους Έλληνες του νησιού σε επανάσταση, διοχετεύοντας επιστολές και προκηρύξεις. Η προσπάθεια αυτή δεν πέτυχε, γιατί μέρος των προκηρύξεων έπεσε στα χέρια των Τούρκων.
Παρά το ότι ο Καποδίστριας συμπεριέλαβε την Κύπρο στις εθνικές διεκδικήσεις, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, δεν περιελήφθη ποτέ στο Ελληνικό κράτος. Το όνειρο αυτό εγκλωβίστηκε σε συμφέροντα και διπλωματικούς δαιδάλους. Ωστόσο, οι Κύπριοι δεν έπαυσαν ποτέ μέχρι και σήμερα να συμμετέχουν στους αγώνες του Ελληνισμού για ελευθερία.
ΧΡΥΣΤΑΛΛΑ ΠΑΡΑΓΙΟΥΔΑΚΗ
