ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΑΝΑΛΥΟΥΝ ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ 25ης ΙΟΥΝΙΟΥ (ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ ΠΡΩΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ)
ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΚΑΙ ΣΤΕΛΙΟΣ ΤΖΑΓΚΑΡΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΟΥΝ ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ 25ης ΙΟΥΝΙΟΥ (ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ ΣΕΛΙΔΑΣ 4)
Το ξεκάθαρο εκλογικό αποτέλεσμα της 25ης Ιουνίου διαμόρφωσε ένα νέο πολιτικό τοπίο στην χώρα με πολλές διαφοροποιήσεις σε σχέση με όσα γνωρίζαμε έως σήμερα.
Ειδικά η άνοδος της ακροδεξιάς και του υπερσυντηρητισμού, κυριαρχεί στις αναλύσεις των πολιτικών επιστημόνων που καταγράφουν τάσεις όχι άγνωστες, αφού σε πολλές χώρες της Ευρώπης, αντίστοιχες ιδεολογίες και ιδεοληψίες έχουν απλωθεί ευρέως.
Οι πολιτικοί αναλυτές, από την μια αναφέρονται στην ξεκάθαρη νίκη της Νέας Δημοκρατίας, την σοβαρή ήττα του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ και την ανασύνταξη δυνάμεων του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ, όμως, η πολυκομματική βουλή, η οποία προφανώς και σε δημοκρατικό επίπεδο παρουσιάζει μια απολύτως αποδεκτή εικόνα, έτσι όπως διαμορφώθηκαν τα δεδομένα, προφανώς και δημιουργεί προβληματισμούς. Κυρίως σε ό,τι αφορά την διαφαινόμενη αναδιοργάνωση των στελεχών της εγκληματικής οργάνωσης «Χρυσή Αυγή» που ξαναβγήκαν στο φως δια του Ηλία Κασσιδιάρη και μάλιστα μέσα από τις φυλακές υποστηρίζοντας το κόμμα «Σπαρτιάτες».
Η «ανάγνωση» των αποτελεσμάτων για την εφημερίδα «Ρέθεμνος» από τους διαπρεπείς πολιτικούς επιστήμονες Νίκο Παπαδάκη και Στέλιο Τζαγκαράκη, έρχεται να «φωτίσει» πτυχές ενός εκλογικού αποτελέσματος που προσεγγίζει με αντίστοιχα επιστημονικούς όρους το πώς σκέφτηκαν και πως έπραξα οι ψηφοφόροι της 25ης Ιουνίου. Βεβαίως και το ζήτημα της αποχής έρχεται ως άλλο ένα «καμπανάκι» να ηχήσει για τα «αυτιά» του συστηματικού τόξου, το οποίο μάλλον οφείλει να ακούσει τα μηνύματα της λαϊκής ετυμηγορίας.
Ο Νίκος Παπαδάκης είναι Καθηγητής και Διευθυντής του Κέντρου Πολιτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης (ΚΕΠΕΤ) του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ο Στέλιος Τζαγκαράκης είναι Διδάσκων του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Από κοινού αναλύουν τα εκλογικά αποτελέσματα της 25ης Ιουνίου, που αν και ένα μήνα μετά την αντίστοιχη διαδικασία της 21η Μαΐου, κατέγραψαν διακριτές διαφορές και όπως τόνισαν στην εφημερίδα Ρέθεμνος «Το εκλογικό αποτέλεσμα της 25ης Ιουνίου παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον».
Ακολουθεί η ανάλυση των δύο καθηγητών.
Η ΝΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
«O μεγάλος νικητής είναι αναντίλεκτα η ΝΔ. Φαίνεται ότι η ΝΔ κεφαλαιοποίησε την εκλογική δυναμική και την εμφατική της νίκη στις εκλογές της 21 Μαΐου που της έδωσε μια αξιόπιστη παράσταση νίκης, καθώς και την πολύ καλά οργανωμένη και στοχευμένη κινητοποίηση του κόμματος προκειμένου να αποτρέψει τον κίνδυνο εφησυχασμού αλλά και τις δυνητικές απώλειες κυρίως προς τα δεξιά και πέτυχε μια μεγάλη νίκη με μια ισχυρή αυτοδυναμία. Επιβεβαιώνει δε την κυριαρχία της ΝΔ στο χώρο του Κέντρου, όπου πλέον και με δεδομένα και τα αποτελέσματα του 2019, ο κος Μητσοτάκης δείχνει να παγιώνει την πολιτική του επιρροή και να την μετατρέπει εξελικτικά σε σχέση αντιπροσώπευσης».
Η ΗΤΤΑ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ
«Ο ΣΥΡΙΖΑ αποσυσπειρώθηκε περαιτέρω χάνοντας 2,5 ποσοστιαίες μονάδες και συνολικά έχει υποστεί μια μεγάλη ήττα. Παραμένει μεν αξιωματική αντιπολίτευση, αλλά με σημαντικά απομειωμένη εκλογική επιρροή και διαθέτοντας τον μικρότερο αριθμό βουλευτών που είχε ποτέ η αξιωματική αντιπολίτευση σε όλη τη Μεταπολίτευση. Συμβολικά ουσιαστικό είναι ότι δε διαθέτει τον απαιτούμενο αριθμό των 50 εδρών για να υποβάλει πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης. Τώρα η κατ εξαίρεση απόφαση έχει γίνει η κατεξοχήν απόφαση (για να δανειστούμε από την Πολιτική Θεολογία του Καρλ Σμιτ) για το ΣΥΡΙΖΑ ειδικά αναφορικά με ζητήματα προταγματικής φύσεως όπως με τον προσδιορισμό του ιδεολογικού προσήμου μεταξύ της καταγωγικής παράδοσης της ριζοσπαστικής αριστεράς και της (ανεπιτυχούς μέχρι τώρα) επιχειρούμενης στροφής στον κεντρο-αριστερό χώρο».
ΣΕ ΤΡΟΧΙΑ ΑΝΟΔΟΥ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ
«Το ΠΑΣΟΚ επιβεβαιώνει ότι βρίσκεται σε τροχιά ανόδου, καθώς βελτιώνει κατά 0,5% τα ποσοστά του και κυρίως μειώνει τη διαφορά του με το ΣΥΡΙΖΑ (στις έξι ποσοστιαίες μονάδες πλέον). Επειδή η κρίση είναι σύγκριση, αξίζει να σημειωθεί ότι έχει βελτιώσει τα ποσοστά του σε σχέση με το 2019 κατά 45%».
ΚΚΕ – ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ - ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
«Το ΚΚΕ επίσης έχει αυξήσει κατά μισή ποσοστιαία μονάδα τα ποσοστά του και έχοντας συνολικά βελτιώσει την εκλογική του επίδοση σε σχέση με το 2019 κατά περίπου 55%., επιβραβευόμενο έτσι για την ιδεολογική του συνέπεια και προγραμματική συνοχή.
Η Ελληνική Λύση κρατάει τις δυνάμεις της επιτυγχάνοντας σχεδόν το ίδιο ποσοστό με τις εκλογές της 21 Μαΐου.
Η Πλεύση Ελευθερίας, ένα κόμμα που υποσχέθηκε ότι θα υπερβεί τη διαιρετική τομή Δεξιά- Αριστερά, αν και προέρχεται από τα αριστερά, μπαίνει επίσης στη Βουλή».
ΥΠΟΘΕΣΗ: ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ
«Πέμπτο κοινοβουλευτικό κόμμα είναι πλέον οι Σπαρτιάτες ένα άγνωστο πριν λίγο καιρό κόμμα, το οποίο μόλις διασφάλισε την υποστήριξη Κασιδιάρη άρχιζε να εμφανίζεται δημοσκοπικά, να βελτιώνει διαρκώς τις επιδόσεις του και να επιτυγχάνει ένα ποσοστό της τάξεως του 4,6%. Σύμφωνα με τον κ. Γεράκη της Marc, όσοι αυτοχαρακτηρίζονται ως ακροδεξιοί φαίνεται πως ψήφισαν τους «Σπαρτιάτες» σε ποσοστό 60%. Οι νέοι ηλικιών 17 με 34 ήταν η βασική δεξαμενή ψήφων για τους Σπαρτιάτες . Σύμφωνα με τα στοιχεία από τις εταιρίες δημοσκοπήσεων το εθνικιστικό κόμμα έλαβε το 9,2% των ψήφων του από τις συγκεκριμένες ηλικίες. Η καθοριστική υποστήριξη Κασιδιάρη, αλλά και η συμμετοχή πολλών υποψήφιων που προέρχονται από τις τάξεις του Κόμματος Έλληνες, δείχνει ότι πρόκειται για ένα κόμμα ακροδεξιό, με επιρροές («έμπνευση») από τη Χρυσή Αυγή όπως επισημαίνει ο Guardian. Με βάση τις αναλύσει επί του exit poll, φαίνεται ότι άρδευσε σημαντικά ποσοστά ψηφοφόρων σε σχέση με τις εκλογές του Μαΐου από Ελληνική Λύση και Νίκη, αλλά και 17% από όσους δεν ψήφισαν στις εκλογές της 21ης Μαΐου. Ακολούθησε δηλαδή την ανάστροφη φορά σε μια εκλογική αναμέτρηση που χαρακτηρίστηκε από μεγάλη αποχή: έφερε ψηφοφόρους, που απείχαν το Μάη, στις τάξεις του. Πρόκειται για ένα ultra right εθνικιστικό κόμμα. Ως προς τους ψηφοφόρους του, κάποιοι πιθανόν να ανήκουν σε αυτό που ονομάζουμε ψήφο αντίδρασης ή αντισυστημική ψήφο και να προσδοκούν ή να εμπνέονται από το φραστικό βολονταρισμό, ψήφο δηλαδή πολιτών που δεν αισθάνονται ότι εκπροσωπούνται από τα εδραιωμένα κόμματα και το πολιτικό σύστημα και τη λεγόμενη εξωτερική πολιτική αποτελεσματικότητα (τα externalities της πολιτικής). Με δεδομένο ότι ένα μεγάλο τμήμα των ψηφοφόρων των Σπαρτιατών φαίνεται να προέρχεται από την παλαιά δεξαμενή της Χρυσής Αυγής, καθίσταται ξεκάθαρο ότι αρκετοί εκ των ψηφοφόρων του διαθέτουν ιδεολογική ταύτιση με την σκληρά εθνικιστική και ακροδεξιά ιδεολογία. Παρότι η Χρυσή Αυγή δεν κατάφερε να εισέλθει στη Βουλή το 2019 και στις προηγούμενες εκλογές του Μαΐου 2023 δεν εισήλθε παρόμοιο κόμμα στη Βουλή, φαίνεται ότι αυτοί οι ψηφοφόροι είτε δεν συμμετείχαν στις εκλογές είτε προτιμούσαν την αντισυστημική ψήφο, η οποία είχε κατακερματιστεί. Πάντως, δεν εξαφανίστηκαν με τη διάλυση της Χρυσής Αυγής αλλά συνέχισαν να υπάρχουν στο μαλακό κοινωνικό υπογάστριο αν και μη εκπροσωπούμενοι. Στην Ελλάδα, ας μην ξεχνάμε, υπάρχει ένας οιονεί αντι-δημοκρατικός πυρήνας που υπερβαίνει το 10% σύμφωνα με έρευνα του Έτερον και της About People. Φαίνεται ότι η ριζοσπαστική ακροδεξιά υπερεθνικιστική ιδεολογία που έχει ως στόχο να θέσει το έθνος ως προτεραιότητα με έντονο το χαρακτηριστικό της διευρυμένης δυσανεξίας διατηρεί μια (έστω και περιορισμένη) δυναμική στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα ανησυχητική βέβαια, ειδικά σε περιόδους αλλεπάλληλων κρίσεων».
ΤΟ ΚΟΜΜΑ «ΝΙΚΗ» ΚΑΙ Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡ – ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΣΜΟΥ
«Στη Βουλή εισέρχεται και η Νίκη, ένα alt right, υπερ-συντηρητικό κόμμα. Είναι το μόνο κόμμα που ενίσχυσε τον απόλυτο αριθμό των ψήφων του, καθώς ψηφίστηκε από περίπου 20 χιλιάδες περισσότερους ψηφοφόρους. Αξίζει να σημειωθεί και να προβληματίσει το εύρημα δημοσκοπήσεων ότι οι μισοί περίπου ψηφοφόροι της Νίκης είναι άνεργοι.
Το ποσοστό των κοινοβουλευτικών κομμάτων που κινούνται δεξιότερα της ΝΔ (και ακριβέστερα από τον υπερ-συντηρητισμό μέχρι το σκληρό πυρήνα της άκρας δεξιάς), ανέρχεται πλέον στο καθόλου αμελητέο 12,8%. Σε κάθε περίπτωση διαφαίνεται ότι ο ρόλος του εθνικισμού, της παράδοσης και της θρησκείας, είναι σημαντικός για περίπου το 1/10 του εκλογικού σώματος, το οποίο δεν ενδιαφέρεται για προτάσεις πρακτικές και εφαρμόσιμες σε επίπεδο διαμόρφωσης πολιτικής (policy making), αλλά «θαμπώνεται» από θυμικές, πλην όμως πολιτικά ακραίες, μη χειροπιαστές και κοινωνικά διακριτικές εκφράσεις και ρηματικές πρακτικές. Άλλωστε, το λαϊκιστικό δίπολο εχθρός-φίλος είναι μια ξεκάθαρη στρατηγική πάνω στην οποία δομούν το λεξιλόγιό τους τα ακροδεξιά κόμματα όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλη την Ευρώπη, όπου παρατηρούμε να αυξάνουν τη δύναμή τους τα τελευταία δύο-τρια χρόνια, από κοινού με υπεραπλουστευτικές προτάσεις, κενές πρακτικού περιεχομένου και συχνά αντίθετες σε θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες».
Η ΑΠΟΧΗ
«Είχαμε και ένα ιστορικό αρνητικό ρεκόρ, που δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας, του ποσοστού αποχής δηλαδή που έφτασε το 47,32%. Ενδέχεται να οφείλεται σε συνδυασμό κόπωσης από τις συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις και σχεδόν προεξοφλημένου αποτελέσματος, ωστόσο μπορεί να δείχνει μια προϊούσα απομείωση της σχέσης αντιπροσώπευσης μερίδας πολιτών από το εδραιωμένο πολιτικό σύστημα και προσωπικό».
