Ο ΜΑΝΟΣ ΓΟΡΓΟΡΑΠΤΗΣ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 29/09
Ένα ακόμα ταξίδι στον χρόνο ολοκληρώθηκε με δεδομένη την επιτυχία, αφού για οδηγό είχε τον γνωστό ιστορικό ερευνητή Μάνο Γοργοράπτη. Αυτό που μένει πλέον είναι η παρουσίαση του 5ου τόμου της σειράς Ρεθεμνος. Σημεία των καιρών την Κυριακή 29/09 στις 12 το μεσημέρι στον Κινηματογράφο «Παντελής». Με αφορμή την 5η κατά σειρά έκδοση, ζητήσαμε από τον συγγραφέα να μας μιλήσει για την δουλειά του μέχρι σήμερα, αλλά και για τα μελλοντικά του σχέδια.
Πέμπτο και τελευταίο βιβλίο για τη σειρά Ρεθεμνος. Σημεία των καιρών;
«Μετά από 5 βιβλία και πολλές συνεντεύξεις αισθάνομαι ότι έφτασε η κατάλληλη στιγμή ο κύκλος να κλείσει. Ναι, το πέμπτο βιβλίο της σειράς «Ρέθυμνος. Σημεία των καιρών», είναι το τελευταίο. Από δω και πέρα, πλώρη για άλλες ενδιαφέρουσες ερευνητικές διαδρομές.»
Ήταν πρόθυμοι οι Ρεθεμνιώτες να μοιραστούν μαζί σου την ιστορία της οικογένειας τους; Σ’ εμπιστεύονταν εύκολα; Πως κατάφερες να προσεγγίσεις τόσες πολλές οικογένειες;
«Δεν σου κρύβω ότι στην αρχή οι Ρεθεμνιώτες ήταν δύσπιστοι, δεν με γνώριζαν και ήταν δύσκολο να με αφήσουν να μπω στα σπίτια τους και κυρίως να μπω στις ψυχές τους. Ήταν πιο δύσκολο να αλιεύσω πληροφορίες τον πρώτο καιρό της έρευνας μου, παρόλα αυτά σιγά-σιγά με κόπο και με αρκετό σεβασμό στην ιστορική τους διαδρομή, κατάφερα να με εμπιστευτούν και να μπορέσω έτσι να έχω πια στο ενεργητικό μου πάνω από χίλιες συνεντεύξεις Ρεθεμνιώτικων οικογενειών. Στην αρχή ήταν δύσκολο, όταν όμως ξεκίνησαν τα δημοσιεύματα στην εφημερίδα «Ρέθεμνος» που φιλοξενεί την έρευνα μου τόσα χρόνια, καταλάβαιναν ότι όλο αυτό γίνεται με σεβασμό. Κατόπιν ήταν πολύ απλό να μπω στα σπίτια τους, να ανοίξω τα άλμπουμ τους, μα κυρίως την καρδιά τους, για να ξεδιπλώσουν την οικογενειακή τους διαδρομή. Μια ρακή, ένα γλυκό του κουταλιού και οι θύμησες ξεπηδούσαν σα γάργαρο νερό. Από κάποια στιγμή και μετά, η διαδικασία απλοποιήθηκε ακόμα περισσότερο κι έτσι ένα τηλεφώνημα έφτανε για να είμαι ευπρόσδεκτος να κάνω τη συνέντευξη που επιθυμούσα.»
Υπάρχει κάποια ιστορία που θα ήθελες να υπάρχει μέσα σ’ έναν από τους 5 τόμους σου και δεν υπάρχει;
«Φυσικά και υπάρχουν ιστορίες που θα ήθελα να τις έχω είτε στο 5ο, είτε σ’ έναν από τους πέντε τόμους μου, όπως η ιστορία του δημάρχου Στυλιανού Ψυχουντάκη ή η ιστορία της οικογένειας Σαουνάτσου. Είναι ιστορίες που θα ήθελα πάρα πολύ - και παρόλο που το προσπάθησα δεν τις έχω.»
Περιέγραψε μια στιγμή (ή περισσότερες) που έμεινε έντονη στη μνήμη σου από τα χρόνια της συγγραφής των 5 τομών.
«Χαραγμένες είναι πολλές στιγμές στη μνήμη μου στα τόσα χρόνια των συνεντεύξεων και της συγγραφής των πέντε τόμων. Η πρώτη που μου έρχεται στο μυαλό, ήταν όταν έπιασα στα χέρια μου το πρώτο βιβλίο της σειράς, το μπλε βιβλίο όπως συνηθίζουμε να το λέμε. Ήταν η στιγμή που δεν γνωρίζαμε τι θα επακολουθήσει, που δεν γνωρίζαμε ότι η παρουσίαση που σκοπεύαμε να κάνουμε θα γέμιζε ασφυκτικά τον «Κινηματογράφο Παντελής», που δεν γνωρίζαμε ότι το ένα βιβλίο θα φτάσει να αποκτήσει αλλά τέσσερα «αδερφάκια». Αυτή είναι μία από τη στιγμές που θυμάμαι. Άλλες στιγμές που επίσης είναι χαραγμένες το μυαλό μου, είναι όταν έκανα αφιερώματα σε Ρεθεμνιώτες και μετά από λίγο καιρό έφευγαν από τη ζωή, οπότε ήμουν (σε εισαγωγικά) «τυχερός» που πρόλαβα ν’ αποτυπώσω την ιστορική τους διαδρομή και την μικροϊστορία της πόλης από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές, όπως τον Λευτέρη Λίτινα, την Νότα Μυλωνάκη, τον Σταύρο Παπαδάκη με τα ποδήλατα και τόσους άλλους.
Άλλη στιγμή που θυμάμαι έντονα, ήταν όταν μου εμπιστεύτηκε η οικογένεια του δημάρχου Τίτου Πετυχάκη το αρχειακό του υλικό, αλλά και όταν αντίκρισα ανάμεσα στα πολλά έγγραφα και πολλές επιστολές προς στο Ελευθέριο και τον Σοφοκλή Βενιζέλο.»
Όλα αυτά τα χρόνια μελέτησες τους Ρεθεμνιώτες πολύ καλά. Αν σου ζητούσε κάποιος να τους χαρακτηρίσεις και να πεις δυο λόγια για κείνους και τις συνήθειες τους, τι θα έλεγες;
«Το Ρέθυμνο του 1960 χαρακτηριζόταν από την αλληλεγγύη, από την ανθρωπιά, από τον αλληλοσεβασμό και από την προσπάθεια όλων να βοηθήσουν το σύνολο. Αυτοί ήταν οι Ρεθεμνιώτες.
Άνθρωποι του μόχθου και του κόπου. Άνθρωποι της οικογένειας. Όπως λέω πολύ συχνά, το Ρέθυμνο δεν θα ήταν τίποτε άλλο πέρα από ντουβάρια αν δεν είχε τους ανθρώπους του.»
Γιατί πιστεύεις ότι είναι σημαντική η καταγραφή της μικροϊστορίας ενός τόπου;
«Η καταγραφή της μικροϊστορίας ενός τόπου συνθέτει το παζλ της μεγάλης ιστορίας. Θυμάμαι στην παρουσίαση που έκανε η κα Ειρήνη Γαβριλάκη για το τρίτο μου βιβλίο, είχε διαβάσει ένα ποίημα που έλεγε: Τί θα ήταν ο Ναπολέοντας, αν δεν υπήρχε ο μάγειρας του ή τον ιπποκόμος του; Τι θα ήταν ο Βενιζέλος εάν δεν υπήρχε ο ράφτης του; Οι μικροί άνθρωποι με τις μεγάλες ιστορίες δημιουργούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούν να κινηθούν οι ταγοί.»
Οι εκδηλώσεις στις παρουσιάσεις των βιβλίων σου είναι πάντα ξεχωριστές Τι να περιμένουμε στην αυριανή βιβλιοπαρουσίαση;
«Ποτέ δεν μου άρεσαν οι παρουσιάσεις στις οποίες κάθονταν κάποιοι πίσω από ένα τραπέζι με λουλούδια και μικρόφωνα και απλά κουβέντιαζαν ή μιλούσαν για ένα νέο βιβλίο.
Προσπαθήσαμε, μαζί με τους ανθρώπους που με βοηθούν, να μεταφέρουμε συναισθήματα, να δημιουργήσουμε συγκίνηση, αλλά και χαμόγελο. Να δημιουργήσουμε ένα μικρό βούρκωμα στα μάτια όλων εκείνων που μας τιμούσαν με την παρουσία τους… Έτσι και σε τούτη την παρουσίαση θα προσπαθήσουμε να κάνουμε αυτό ακριβώς. Να κάνουμε τους Ρεθεμνιώτες που θα μας τιμήσουν με την παρουσία τους την Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου στις 12:00 το μεσημέρι στον «Κινηματογράφο Παντελής», να συγκινηθούν, να χαμογελάσουν και να φύγουν πιο ανάλαφροι. Ετοιμάζουμε λοιπόν πρώτα μία μικρή παρουσίαση από την φίλη Αναστασία Πλατύρραχου Επιμελήτρια του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου, που θα αφορά στη σχέση και την σύνδεση της με μένα ως συγγραφέα αλλά και ως επισκέπτη του Λαογραφικού Μουσείου.
Στη συνέχεια αναλαμβάνει η ομάδα της κωμικής κρητικής σειράς «ο Διγαβρές» να μας κάνει να χαμογελάσουμε μ’ ένα επεισόδιο της ομώνυμης σειράς, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της βιβλιοπαρουσίασης. Ακολουθεί ένα νοσταλγικό ασπρόμαυρο βίντεο που και αυτή τη φορά, επιμελήθηκε η δημοσιογράφος Αθηνά Πετρακάκη και θα κλείσουμε με τον «Μουσικό Καρπό» και τον μουσικό Αντώνη Μαυράκη με τραγούδια και μελωδίες από τη δεκαετία του 1960. Το συντονισμό της εκδήλωσης θα έχει η μεταφράστρια και ξεναγός Πόπη Κοτσίφη.»
Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σου;
«Ο κύκλος του «Ρέθεμνος. Σημεία των καιρών» έκλεισε, κι έχω ήδη αποφασίσει για το επόμενό μου συγγραφικό μου βήμα. Το ανακοινώνω από την εφημερίδα «Ρέθεμνος» που τόσα χρόνια με στηρίζει. Θα ασχοληθώ με «τα πέπλα της πόλης»… Δηλαδή, με νυφικές ιστορίες! Με τις νύφες, τις μοδίστρες, τα πατρόν, τα προικοσύμφωνα, τα στεφανοχάρτια, τα τραγούδια που συνόδευαν το γάμο, τα γλυκίσματα, τους φωτογράφους. Δηλαδή, μικρές ιστορίες Ρεθεμιωτισσών νυφών αλλά και γενικότερα με ό,τι έχει να κάνει με αυτή την ευτυχισμένη στιγμή κυρίως των γυναικών, αφού οι γαμπροί συνήθως κρατούν δευτερεύοντα ρόλο σε αυτές τις περιπτώσεις. Οπότε θα ασχοληθώ πάλι με τις δεκαετίας αυτές που αγαπώ, τις δεκαετίες 1950-1960 και θα ζητήσω από όλες τις Ρεθεμνιώτισσες ν’ ανοίξουν τις ντουλάπες τους, τα συρτάρια τους, να βγάλουν από την ναφθαλίνη τα πέπλα και τα νυφικά τους, ώστε να μπορέσω να φτιάξω ένα βιβλίο, μία όμορφη καλαίσθητη έκδοση με αυτό ακριβώς το θέμα.
Κλείνοντας θέλω να ευχαριστήσω την εφημερίδα «Ρέθεμνος» και την οικογένεια Καραγιαννάκη για τα τόσα χρόνια αγαστής συνεργασίας, αλλά και για την ελευθερία που είχα, να μπορώ να έχω κάθε Σάββατο όποιο Ρεθεμνιώτη είχα διάθεση να παρουσιάσω, χωρίς ποτέ να μου πουν το παραμικρό και χωρίς ποτέ να μου αρνηθούν το σαλόνι της εφημερίδας τους.»
