Ο πρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘΕΑΣ) Μύρων Χιλετζάκης, μίλησε για τη φετινή παραγωγή ελαιολάδου και κατέθεσε τις ανησυχίες του για τις μελλοντικές παραγωγές. Στη συνέχεια αφού αναφέρθηκε στην πολύ μικρή τυποποίηση του ελληνικού ελαιόλαδου υπογράμμισε ότι όλοι μαζί Τοπική Αυτοδιοίκηση και ιδιώτες πρέπει να δουν το πρόβλημα που λέγεται κλιματική αλλαγή, πριν να είναι αργά.
Συνέντευξη: Σταύρος Ρακιντζής
Θα θέλαμε μια πρώτη εκτίμηση για τη φετινή παραγωγή. Ποια είναι η εικόνα για τις ελαιοπαραγωγικές χώρες στην Ευρώπη σε σχέση και με την κλιματική κρίση που βιώνουμε;
Το ελαιόδεντρο είναι αφυδατωμένο, είναι ξερό. Το ελαιόλαδο τα τελευταία χρόνια έχει γίνει το εθνικό μας αγροτικό προϊόν, είναι το προϊόν που ξεπέρασε πάρα πολλά παραδοσιακά ελληνικά προϊόντα, όπως ήταν το βαμβάκι και τα καπνά, στα εμπορικά και στα οικονομικά ισοζύγια της χώρας.
Στην ελληνική επικράτεια το 40% της καλλιεργήσιμης έκτασης αποτελείται από έναν ελαιώνα, όπως και στην Κρήτη το 60% της καλλιεργήσιμης έκτασης αποτελείται από έναν ελαιώνα και αριθμεί πάνω από 41 εκατομμύρια ελαιόδεντρα.
Το λάδι πλέον είναι η ναυαρχίδα μας στο κομμάτι των αγροτικών προϊόντων και πρέπει να το δουν με ευλάβεια και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και οι εμπλεκόμενοι φορείς, όπως είναι η ΕΘΕΑΣ που την εκπροσωπούμε εμείς, αλλά και οι Αγροτικοί συνεταιρισμοί και όλοι οι Αγροτικοί φορείς, οι ενώσεις, η Περιφέρεια Κρήτης. Όλοι πρέπει να δούμε ένα σωστό στρατηγικό σχεδιασμό, γιατί είναι αμαρτία αυτός ο πλούτος, αυτό το αειθαλές δάσος που αριθμεί 41 εκατομμύρια δέντρα στην Κρήτη, να χαθεί.»
Η σωστή οργάνωση ήταν πάντα ένα μεγάλο ζητούμενο.
«Θα σας δώσω κάποια νούμερα. Το 65% της παγκόσμιας παραγωγής λαδιού παράγεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από τρία κράτη, Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα. Αυτά τα τρία κράτη, ελέγχουν το 65% της παγκόσμιας αγοράς του λαδιού. Η Ελλάδα στη βεντέμα παράγει περίπου από 300.000 μέχρι 350.000 τόνους λάδι. Ξέρετε πόσο τυποποιείται; Πριν από πέντε χρόνια περίπου τυποποιούνταν το 10%, δηλαδή περίπου 30.000 τόνους. Τώρα τυποποιείται το 17%.
Αν πραγματικά το κεντρικό κράτος, τα επιτελικά γραφεία της Αθήνας δεν αποφασίσουν να δουν σοβαρά το θέμα, το λάδι πραγματικά θα αφανιστεί, γιατί ένα αγροτικό προϊόν που δεν τυποποιείται, που δεν παίρνει υπεραξία δεν γνωρίζουν οι διεθνείς αγορές τι είναι κι από πού έρχεται.
Ο Ισπανός όμως και ο Ιταλός έχουν φτιάξει όνομα στις διεθνείς αγορές -και με τα δικά μας λάδια. Το δικό μας είναι ένα εξαιρετικό ελαιόλαδο και ειδικά το κρητικό, το οποίο φλερτάρουν πάρα πολλοί «μνηστήρες» του λαδιού, είτε αυτοί λέγονται Ισπανοί, είτε Ιταλοί και το παίρνουν γιατί θέλουν να κάνουν τις λεγόμενες προσμίξεις. Να το βάλουν στα δικά τους λάδια, για να τα φτιάξουν. Το 95% του κρητικού ελαιολάδου, είναι έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, με υπέροχα γευστικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά. Τα λεγόμενα Κ του κρητικού λαδιού του δεν υπάρχουν σε άλλο μέρος της Μεσογείου.»
Σε επίπεδο Κρήτης τι μπορούμε να κάνουμε;
Εμείς ήδη ως ΕΘΕΑΣ έχουμε φτιάξει μία εξαγωγική εταιρεία. Στη Θεσσαλονίκη την εγκαινίασε ο υπουργός, ο κ. Τσιάρας. Αυτή η εξαγωγική εταιρεία έχει πολλά τμήματα. Στο κομμάτι του πρωτογενούς τομέα, έχει από κτηνοτροφικά και κοτόπουλα που προέρχονται από συνεταιριστική οργάνωση, μέχρι γάλα, τυροκομικά και αγροτικά προϊόντα. Φυσικά έχει μπει μέσα και το λάδι. Στο λάδι έχει μπει ο ενιαίος φορέας διαχείρισης ελαιολάδου Κρήτης, που εκπροσωπείται από 9 συνεταιριστικές οργανώσεις, που πίστεψαν στο λάδι Κρήτης.
Δυστυχώς δεν έχουνε μπει όλοι και λέω δυστυχώς γιατί έπρεπε μέσα σε αυτόν τον ενιαίο φορέα διαχείρισης του ελαιολάδου να είναι η Περιφέρεια Κρήτης, οι ελαιοκομικοί δήμοι, να είναι δηλαδή η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Υπάρχουν πολλές τοπικές κοινότητες 50, 100, 200 κατοίκων που πραγματικά συντηρούνται αποκλειστικά και μόνο από το λάδι. Επομένως και οι Τοπικές Κοινότητες θα πρέπει να συμμετέχουν, γιατί αυτοί είναι πραγματικά που πρεσβεύουν το προϊόν εμπράκτως. Όλοι, Περιφέρεια, Δήμοι, Ενώσεις και μαζί τους η ιδιωτική πρωτοβουλία, η οποία έχει κάνει θαύματα τα τελευταία χρόνια, καθώς έχουμε εξαιρετικά ελαιουργεία που είναι κοσμήματα και εξαιρετικά τυποποιητήρια ελαιολάδου. Θυμίζω ότι έχουμε ιδιώτες τυποποιητές που κάνουν σοβαρή προσπάθεια και παίρνουν συνεχώς βραβεία για την ποιότητα του ελαιολάδου τους.
Αν λοιπόν θέλουμε να προστατέψουμε το προϊόν πρέπει να το κάνουμε όλοι μαζί και να εστιάσουμε στο μεγάλο πρόβλημα που λέγεται κλιματική αλλαγή. Η τιμή του λαδιού έχει βρει το δρόμο της. Σήμερα το λάδι είναι 7,5 ευρώ, θεωρώ ότι η τιμή είναι ικανοποιητική.»
Εκτιμάτε ότι θα μειωθεί κι άλλο η τιμή;
«Όλα εξαρτώνται από τον καιρό. Η χώρα μας και η Κρήτη μας έχει μια μεσοβεντέμα. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι φορτωμένα τα ελαιόδεντρα όπως ήταν την ελαιοκομική περίοδο 2022- 2023 που είχαμε την υπερβεντέμα, που έβγαλε η Κρήτη 130.000 τόνους λάδι. Το λάδι που ευελπιστούμε ότι θα βγει φέτος στην Κρήτη και λέμε ευελπιστούμε γιατί με την ξηρασία μπορεί να μη βγει και καθόλου από αυτό που λέμε, δηλαδή το λάδι που λέμε ότι θα βγει ανέρχεται περίπου στις 60.000 με 70.000, άντε να πάει το υψηλότερο 80.000. Αν όμως δεν βρέξει θα πούμε το λάδι- λαδάκι. Οι ελιές σήμερα έχουν μία πολύ κακή εικόνα. Η εικόνα στις ελιές που δεν ποτίζονται είναι απελπιστική με τον καρπό να έχει αφυδατωθεί. Ωστόσο, βλέπουμε επίσης σοβαρό πρόβλημα στο κομμάτι που λέγεται επιβίωση του κεφαλαίου. Βλέπουμε και τα φύλλα του ελαιόδεντρου, να ξεραίνονται, δηλαδή οι ελιές έχουν μία εικόνα που δεν έχουμε ξαναδεί ποτέ. Όλα αυτά φυσικά οφείλονται στον πολύ ελαφρύ και πολύ ζεστό χειμώνα που είχαμε, αλλά και στο πολύ θερμό καλοκαίρι που η μέση θερμοκρασία του κυμαινόταν στους 35 βαθμούς Κελσίου.
Ήρθαν και κάποιοι καύσωνες και όλο αυτό μαζί συναίνεσε στην εικόνα του ελαιόδεντρου σήμερα. Το ελαιόδεντρο ξεραίνεται, χάνεται το κεφάλαιο. Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Έχει αφυδατωθεί το κεφάλαιο και έχουμε για παράδειγμα από τους γείτονές μας τους Ισπανούς -που και αυτοί πραγματικά είχαν μία μεγάλη ξηρασία 36 μήνες τα τελευταία χρόνια, τον τελευταίο χρόνο όμως πάνε πιο καλά. Αυτή η ξηρασία τους κατέστρεψε κυριολεκτικά τον ελαιώνα τους. Αναγκάστηκαν οι παραγωγοί και μπήκαν με τα αλυσοπρίονα και μάζεψαν τις ελιές για να σώσουν το κεφάλαιο. Ένα ελαιόδεντρο που θα κλαδευτεί παρά πολύ βαθιά θέλει δύο- τρία χρόνια να επανέλθει και να φτάσει στην παραγωγικότητα του. Ένα αφυδατωμένο δέντρο δεν ξεδιψά με ένα ποτήρι νερό, Θέλει πολύ νερό και ο υδροφόρος ορίζοντας έχει χτυπήσει κόκκινο.»
Εάν είναι ίδιες οι καιρικές συνθήκες το χειμώνα;
«Θα πούμε το λάδι- λαδάκι. Δυστυχώς θα αλλάξει η διατροφή των Ελλήνων, όπως άλλαξε και των Ισπανών. Ο Ισπανός που ήταν ο νούμερο ένα καταναλωτής ελαιολάδου έπεσε κατά 80% κάτω. Δηλαδή στράφηκε σε άλλα έλαια. Το παραδοσιακό λαδερό φαγητό θα φύγει από το σπίτι. Όλα αυτά οδηγούν σε καταστροφή της μεσογειακής και κρητικής κουζίνας. Αν εμείς οι ίδιοι στο σπίτι μας, δεν προτιμάμε το προϊόν που παράγουμε -που είναι ένα καλό προϊόν- πώς θα έχουμε την απαίτηση να το καταναλώσουν οι άλλοι. Αν εμείς δεν σεβόμαστε τις διατροφικές συνήθειες και χρησιμοποιούμε άλλα έλαια σε άλλες μορφές και άλλες κουζίνες να μπαίνουν στο σπίτι μας, καταλαβαίνετε ότι η δικιά μας κουζίνα θα διαλύσει. Το λάδι μετά είτε το παράγουμε είτε δεν το παράγουμε δεν θα έχει καμία αξία.»
Πέρυσι δεν ήταν πάντως μία καλή χρονιά για την ελαιοπαραγωγή.
«Ήταν μία χρονιά που στην Κρήτη είχαμε παραγωγή περίπου 35.000 με 40.000 τόνους ελαιόλαδο. Δυστυχώς ο κρητικός Ελαιώνας δεν είναι αρδευόμενος, όπως δεν είναι και ο ελληνικός ελαιώνας. Τα αποτελέσματα αυτά ήρθανε από το θερμό καλοκαίρι και από το θερμό χειμώνα, Τα δέντρα χρειάζονταν το νερό. Όλα αυτά συναίνεσαν και φτάσαμε εκεί που φτάσαμε.»
Με τα υψηλά κόστη, πώς ο παραγωγός ανταπεξέρχεται στις υποχρεώσεις του;
Ο παραγωγός αν δεν έχει εργάτες γης δεν μπορεί να παράξει. Όταν μιλάμε για λειτουργικό κόστος ως προς την ελιά το μυαλό πάει στους εργάτες γης, που είναι το βασικό κομμάτι για να μαζέψει κάποιος τις ελιές.
Ο Ισπανός είχε βγάλει ένα κοστολόγιο και μία ειδική ενίσχυση πριν από έξι, επτά χρόνια στους ελαιοπαραγωγούς. Γιατί και Ισπανοί δεν μαζεύουν όλα τους τα χωράφια με μηχανές και δεν είναι όλα με πυκνή φύτευση που γίνεται με μηχανική καλλιέργεια και μηχανική συγκομιδή. Έχει κι αυτός τον παραδοσιακό του ελαιώνα, που είναι και εκείνου φυτεμένος σε βουνά και σε λαγκάδια. Αυτός ο ελαιώνας μαζεύεται με τα χέρια. Επομένως είχε βγάλει ένα κοστολόγιο γιατί η ισπανική κυβέρνηση έχει δώσει τεράστιο βάρος στο κομμάτι του ελαιολάδου, αφού η Ισπανία παράγει το 50% της παγκόσμιας παραγωγής. Το 2019 παρήγαγε 2 εκατομμύρια τόνους και η παγκόσμια παραγωγή ήταν 3,3 εκατομμύρια τόνους. Τότε ο Ισπανός είχε βγάλει κοστολόγιο ότι ο παραδοσιακός ελαιώνας έχει διαφορά στο κομμάτι της συγκομιδής 1,8 ευρώ κοστολόγιο παραπάνω από τη μηχανική καλλιέργεια. Καταλαβαίνετε τώρα στην Κρήτη που έχουν όλοι παραδοσιακό ελαιώνα -μπορεί να έχουμε 1% πυκνή φύτευση- αλλά ο ελαιώνας μας θα είναι πάντα παραδοσιακός και θέλει άλλη αντιμετώπιση και το κοστολόγιο που λέγεται εργάτες γης είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα του παραγωγού σήμερα, γιατί τα μεροκάματα έχουν εκτοξευθεί.»
Ωστόσο δεν υπάρχουν εργάτες γης.
«Βλέπουμε ότι δεν έχουμε τα εργατικά χέρια που χρειαζόμαστε. Έχουμε κάνει κινήσεις και με το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής αλλά και με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και η ΕΘΕΑΣ και προσπαθούμε να φέρουμε από διάφορα κράτη εργάτες, αλλά είναι πολύ δύσκολο. Η διαδικασία έχει ξεκινήσει, αλλά οι εργάτες είναι τόσο λίγοι που δε φτάνουν να καλύψουν τις ανάγκες. Οι εργάτες γης είναι το τεράστιο πρόβλημα. Στην εστίαση, στον τουρισμό έχουν σοβαρό πρόβλημα με τους εργάτες, όλα τα επαγγέλματα που χρειάζονται εργατικά χέρια σήμερα και όχι τεχνίτες, επαγγελματίες έχουν σοβαρό πρόβλημα. Δηλαδή όπως αντιμετωπίζουμε και εμείς το πρόβλημα ως παραγωγοί που δε βρίσκουμε να μαζέψουμε τις ελιές μας, έτσι και ξενοδόχοι δεν βρίσκουν. Κάποιοι εργάτες που είχαμε από τρίτες χώρες -παραδοσιακοί εργάτες- έχουν γίνει πλέον τεχνίτες και εργολάβοι, κι έχουν γυρίσει την πλάτη στο μεροκάματο. Έχουν αυτοί δικούς τους εργάτες και πάρα πολλοί που ήταν στον πρωτογενή τομέα φύγανε και πήγανε στον τουρισμό. Το μεροκάματο έχει εκτοξευθεί. Κάτω από 50 ευρώ δεν βρίσκεις κανένα εργάτη. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα. και δεν ξέρουμε πώς θα λυθεί. Έχω ακούσει πάρα πολλές υποσχέσεις, έχουμε κάνει προσπάθεια και η κυβέρνηση βλέπουμε και κάνει προσπάθεια αλλά δεν βλέπουμε έμπρακτες λύσεις. Χωρίς εργάτες γης δεν υπάρχει αγροτική ανάπτυξη στην ελληνική ύπαιθρο.»
