Γιάννης Δημ. Κουτάντος, Ηράκλειο 2023
Την τελευταία δεκαετία πολλοί Κρήτες και πολλές Κρήσσες έχουν ασχοληθεί με τη διάσωση και συνεχή χρήση της μητρικής τους γλώσσας, της ντοπιολαλιάς τους. Ο Γιάννης Δημ. Κουτάντος, από την εύανδρη Αξό, γνωστός στρατιωτικός γιατρός, Διευθυντής Παθολογικών και Ογκολογικών Κλινικών, σε μεγάλα νοσοκομεία των Αθηνών, μετά την αφυπηρέτησή του, ακολούθησε τον ίδιο δρόμο. Η αγάπη στον τόπο του, στη γλώσσα του, την ιστορία του και τις παραδόσεις του, δεν τον άφησαν ποτέ. Τα βιώματά του από την αγροτοποιμενική ζωή στο χωριό υπήρξαν αστείρευτη πηγή γνώσης και πλούτου δεξιοτήτων, που ξεπερνούσαν τη φτώχεια και τη μετουσίωναν σε αξιοπρέπεια και αρχοντιά!
Το απέριττο πατρικό σπίτι, το προγονικό μιτάτο, τα αμπελοχώραφα και τα μποστάνια ήταν οι χώροι, που όταν τον έχανες, τον εύρισκες! Εκεί άκουσε και έμαθε και τον ανεκτίμητο πλούτο ονομάτων και λέξεων, όπως απαντούν από τα ομηρικά χρόνια. Κι ύστερα και τις λέξεις των κατακτητών, που αφομοιώθηκαν και έφθασαν ως τη δική μας γενιά.
Η μάνα του Γιάννη Δημ. Κουτάντου είχε το χάρισμα του ποιητικού λόγου, κι εκείνος τα ποιήματά της τα τύπωσε σε βιβλίο και μοίρασε για να μείνουν…
Ο ίδιος αποδελτίωσε μεγάλο μέρος του λεξιλογικού πλούτου ποιητών και συγγραφέων, όπως ο Κορνάρος, ο Χορτάτζης, ο Βιζυηνός, ο Καζαντζάκης, αλλά και την ετυμολογία πολλών λέξεων από τα αρχαία η μεσαιωνικά ελληνικά, τα ιταλό-βενετικά και τα τούρκικα και δείχνει σχεδόν σε κάθε λήμμα μιας φράσης ή ενός χωρίου τη χρήση και την ακριβή σημασία που δίνει ο λαός σε συγκεκριμένη λέξη, με διάφορους τρόπους.
Το βιβλίο δεν βλέπεται ως λεξικό, αλλά ως ένα νοσταλγικό χρονικό της νιότης, ως ένα δοξαστικό και συναξάρι για τους προγόνους και κυρίως ως ένα πανέμορφο πίνακα της φύσης αλλά και κοινωνική τοιχογραφία της γενέτειρας του συγγραφέα με χρώματα τις λέξεις, όπως συμπληρώνει στον πρόλογό του ο συμμαθητής και φίλος του Χαράλαμπος Β. Κριτζάς.
Μιχάλης Τρούλης
Πρόεδρος Δημόσιας Βιβλιοθήκης Ρεθύμνου.
