Αναφορικά με την κλιμακούμενη ανομβρία των τελευταίων δύο, τουλάχιστον, υδρολογικών ετών (2023-2024) και ειδικότερα τη δυσμενή κατάσταση της θερινής περιόδου που διανύουμε, και λαμβάνοντας υπόψη τα μετεωρολογικά και υδρολογικά δεδομένα, τα διαθέσιμα στοιχεία βροχοπτώσεων, τη διαμορφούμενη κατάσταση των υπέργειων και υπόγειων υδάτων σχετικά με τα διαθέσιμα αποθέματα και την αυξημένη ζήτηση για την ύδρευση και άρδευση, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης έχει κατά το διάστημα των τελευταίων έξι μηνών προειδοποιήσει και ενημερώσει όλους τους φορείς παροχής υπηρεσιών ύδατος στην Κρήτη (ΔΕΥΑ, ΤΟΕΒ, ΟΤΑ, ΟΑΚ) για την επιτακτική αναγκαιότητα της έγκαιρης λήψης μέτρων αντιμετώπισης των επιπτώσεων καθώς και των έκτακτων αναγκών που δημιουργούνται από την εκδήλωση φαινομένων λειψυδρίας στην περιοχή ευθύνης τους.
Συγκεκριμένα, την 1η/4/2024 η Διεύθυνση Υδάτων Α.Δ.Κ. απέστειλε σε 77 εκ των προαναφερόμενων φορέων έγγραφο με αναλυτικά στοιχεία για την κρισιμότητα της υδρολογικής κατάστασης καθώς «οι βροχοπτώσεις που έχουν σημειωθεί από τον Σεπτέμβριο 2023 μέχρι και τον Φεβρουάριο 2024 βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα, και σε ορισμένες περιοχές είναι τόσο χαμηλές όσο εκείνες του υδρολογικού έτους 2017-2018, με την επιπλέον διαπίστωση της πτώσης της στάθμης των υπόγειων υδροφορέων και της στάθμης των φραγμάτων». Στο έγγραφο της (αριθ. οικ. 763/1-4-2024), η Υπηρεσία παρέθετε αναλυτικά και συγκριτικά ετήσια (2017-2024) στοιχεία βροχοπτώσεων ανά περιφερειακή ενότητα, με ειδική μνεία για την περιοχή της Μεσσαράς, από τις μετρήσεις του δικτύου τηλεμετρικών σταθμών της Α.Δ.Κ. (11 αυτόματοι μετεωρολογικοί, 15 αυτόματοι υδρολογικοί, και 19 συμβατικοί σταθμοί).
Επίσης, γίνονταν αναφορά στη μεγάλη πτώση στάθμης των υπόγειων υδροφορέων, στη μείωση της παροχής των πηγών, και στη μείωση του διαθέσιμου νερού στα φράγματα Φανερωμένης Μεσσαράς και Αποσελέμη. Στο ίδιο έγγραφο, η Δ/νση Υδάτων πρότεινε μέτρα διατήρησης της προσφοράς νερού, μέτρα μείωσης της ζήτησης (σπατάλης) νερού, καθώς και κατασταλτικά μέτρα για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας. Ήδη από τον προηγούμενο Μάρτιο η Υπηρεσία είχε ζητήσει από τους φορείς παροχής υπηρεσιών ύδατος να καταγράψουν τα διαθέσιμα αποθέματα τους και να υπολογίσουν το ισοζύγιο προσφοράς-ζήτησης για την επερχόμενη καλοκαιρινή περίοδο, ώστε να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα άμβλυνσης τυχόν ελλειμμάτων.
Στις 8/4/2024 πραγματοποιήθηκε στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης συντονιστική σύσκεψη με την Περιφέρεια Κρήτης και τον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ για τη λήψη μέτρων αντιμετώπισης της λειψυδρίας στον Πρωτογενή τομέα και, σε συνέχεια αυτής, πραγματοποιήθηκαν δράσεις ενημέρωσης με όλους τους αρμόδιους φορείς ανά Π.Ε. Ως αποτέλεσμα των συνεργειών και ενημερώσεων, πολλοί από τους φορείς παροχής υπηρεσιών ύδατος έχουν μέχρι σήμερα επισπεύσει τόσο προληπτικά (περιορισμός κατανάλωσης) όσο και κατασταλτικά (απαγόρευση άντλησης υδάτων από επιβαρυμένα φράγματα) μέτρα για τη διασφάλιση του νερού. Σε ότι αφορά στις μετρήσεις του υδρολογικού σταθμού που λειτουργεί στο φράγμα Φανερωμένης, ήδη από τον Οκτώβριο 2023 η Δ/νση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης είχε επισημάνει ότι ο όγκος του νερού είχε φτάσει στην οριακή τιμή των 2.950.000 κυβικών μέτρων και ότι, όταν η πληρότητα του φράγματος είναι κάτω από τον όγκο των 2.900.000 κ. μ., που αποτελεί υπό κανονικές συνθήκες το όριο ασφάλειας του φράγματος, οι ενδείξεις του σταθμού παύουν να είναι ακριβείς. Με το προαναφερόμενο έγγραφο της (763/1-4-2024) η Δ/νση Υδάτων προειδοποιούσε συγκεκριμένα ότι, τον Μάρτιο 2024 ο διαθέσιμος όγκος νερού βρίσκονταν σε πολύ χαμηλά για την εποχή επίπεδα στο φράγμα Φανερωμένης και ανέρχονταν μόλις στα 3.860.000 κ. μ., καθώς οι βροχοπτώσεις της χειμερινής περιόδου δεν ήταν αρκετές ώστε να συμβάλλουν στην αναπλήρωση του όγκου του νερού.
Στην ανοιχτή ενημερωτική συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο στις 17/5/2024 από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, την Περιφέρεια Κρήτης και τον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, η Δ/νση Υδάτων ενημέρωσε ΟΤΑ και ΤΟΕΒ της Π.Ε. Ηρακλείου για την ανομβρία ιδίως στην περιοχή της Μεσσαράς, για τα χαμηλά υδατικά αποθέματα στις γεωτρήσεις και στο φράγμα Φανερωμένης, καθώς και για τα αναγκαία μέτρα αντιμετώπισης φαινομένων λειψυδρίας.
Σχετικά με τη χρήση των αποθεμάτων νερού του φράγματος, η μέτρηση της κατανάλωσης γίνεται με υδρόμετρα που έχουν τοποθετηθεί στους κεντρικούς αγωγούς που διοχετεύουν το νερό στους τρεις ΤΟΕΒ της περιοχής της Μεσσαράς, που εκμεταλλεύονται το νερό του φράγματος. Τόσο ο επιμερισμός των διαθέσιμων ποσοτήτων νερού στους τρεις ΤΟΕΒ όσο και η εν γένει διαχείριση του φράγματος Φανερωμένης, ασκούνται ανέκαθεν από την Επιτροπή Διοίκησης-Λειτουργίας και συντήρησης του φράγματος Φανερωμένης. Η ευθύνη της ορθολογικής διαχείρισης των νερών του φράγματος ανήκει στους δικαιούχους ύδατος, στους οποίους παρέχονταν συστηματικά όλες οι μετρήσεις των υδρολογικών σταθμών για τα διαθέσιμα αποθέματα νερού.
Στον επίσημο ιστότοπο της Α.Δ.Κ. (www.apdkritis.gov.gr) βρίσκονται δημοσιευμένα, ως ανοικτά δεδομένα, όλα τα στοιχεία μετρήσεων του δικτύου των τηλεμετρικών σταθμών που διαχειρίζεται η Δ/νση Υδάτων, στο πλαίσιο εφαρμογής των αρχών που διέπουν την Ευρωπαϊκή και εθνική πολιτική προστασίας των υδάτων και όπως απορρέουν από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο που αποτυπώνεται στο Σχέδιο Διαχείρισης για το Υδατικό Διαμέρισμα της Κρήτης.
