Μια από τις πιο εντυπωσιακές αναστυλώσεις μνημείων που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια είναι αυτή που επετεύχθη στην Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Φοινικιά Σελίων του Δήμου Αγίου Βασιλείου. Πρόκειται για ένα έργο, που από την μελέτη του έως την ολοκλήρωση του κόστισε περίπου 900.000 ευρώ και παραδόθηκε ως μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς στην περιοχή του νότου του νομού.
Εμπνευστής του έργου ο Εφημέριος της Ενορίας Σελίων π. Ιωάννης Βάθης, δούλευε περισσότερο από δεκαπέντε χρόνια, προκειμένου να επιτύχει να φέρει σε πέρας αυτή την προσπάθεια, καταφέρνοντας πάνω στα θεμέλια ερειπίων να χτίσει εξολοκλήρου το παλιό μετόχι του Μιχαήλ Αρχαγγέλου και να παραδώσει ένα χώρο, ο οποίος προβάλει τον τόπο και αναδεικνύει την ιστορική και θρησκευτική παράδοση του.
Ο ΦΟΙΝΙΚΙΑΣ ΚΑΙ Η ΜΟΝΗ ΤΟΥ
Ο Φοινικιάς αποτελούσε παλαιότερα οικισμό, ο οποίος αναφερόταν από τον Στράβωνα τον 1ο αιώνα μ.Χ. ενώ καταγράφονταν στις ενετικές απογραφές αλλά έως και στις πιο πρόσφατες έως το 1920. Η προφορική παράδοση θέλει τον Απόστολο Παύλο να πέρασε από την Φοινικιά ενώ η μονή καταγράφεται και έως καταφύγιο επαναστατών την περίοδο της τουρκοκρατίας. Τα τελευταία 100 χρόνια είχε εγκαταλειφτεί και ερειπωθεί.
Σε αυτό τον οικισμό μαρτυρείται από τον 18ο αιώνα η λειτουργία του Μετοχίου του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που αποτελούσε ιδιοκτησία της Ιεράς Μονής Προφήτη Ηλία Ρουστίκων, η οποία είχε μεγάλη αγροτική περιουσία στην περιοχή.
Ήταν ένα φρουριακού τύπου κτιριακό συγκρότημα μικρών διαστάσεων με έντονο το αγροτικό στοιχείο αφού είχε αποθηκευτικούς χώρους και ελαιοτριβείο, θολωτή δεξαμενή και στάβλους. Βεβαίως είχε και τους χώρους φιλοξενίας των μοναχών, την κουζίνα και την απαραίτητη τράπεζα. Ο μικρός Ιερός Ναός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που τιμάται στις 8 Νοεμβρίου, βρισκόταν πάντα εξωτερικά του μοναστηριακού συγκροτήματος καθώς εξυπηρετούσε και τον παρακείμενο οικισμό ως ενοριακός ναός.
Η ΑΝΑΣΤΥΛΩΣΗ
Τα πρώτα έργα αναστύλωσης πραγματοποιήθηκαν το 2004 από την αρχαιολογική υπηρεσία του Ρεθύμνου. Το συγκρότημα που σήμερα έχει περάσει στην ιδιοκτησία της Ενορίας Σελίων, συνεχίστηκε να αναστυλώνεται εντατικά από το 2010 και μετά, οπότε έγινε «έργο ζωής» για τον πατέρα Ιωάννη Βάθη, ο οποίος το έφτασε έως και την αποπεράτωση του το φετινό καλοκαίρι. Εγκαινιάστηκε στις 20 του περασμένου Αυγούστου.
Όπως μας ενημέρωσε ο πατέρας Ιωάννης το κόστος κάλυψαν κυρίως η Περιφέρεια Κρήτης, το Υπουργείο Ανάπτυξης επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και μετά από παρέμβαση των υπουργών Αλέξη Χαρίτση και Ανδρέα Ξανθού αλλά και από τον Δήμο Αγίου Βασιλείου, που διαχειρίστηκε όλες τις χρηματοδοτήσεις και επέβλεψε το έργο. Οι χρηματοδοτήσεις αφορούσαν τις μελέτες, τους δρόμους, την ηλεκτροδότηση, την αναστήλωση του κτιριακού συγκροτήματος, την διαμόρφωση των μουσείων, της κουζίνας, των κελιών φιλοξενίας έως και τις αυλές, το αρχονταρίκι, το ηγουμενείο, την βιβλιοθήκη και βεβαίως τον ναό και τον περιβάλλοντα χώρο. Ο επισκέπτης βλέπει σήμερα ένα ολοκληρωμένο χώρο, ένα μοναστήρι, από το οποίο απουσιάζουν μόνο … οι μοναχοί!
Στην ερώτηση μας προς τον ιθύνοντα νου και πρωτεργάτη του επιτυχημένου εγχειρήματος, π. Ιωάννη Βάθη, για το πώς ονειρεύεται να δει να λειτουργεί ο χώρος αυτός, απάντησε ως εξής: «Εμείς κάναμε μια προσπάθεια να φτιάξουμε ένα χώρο για να στεγάσουμε τον πολιτισμό και την παράδοση του τόπου. Αν η Χάρις του Θεού θέλει να το κάνει μοναστήρι, επαφίεται σε Εκείνον. Εμείς δεν αποφασίζουμε για αυτά. Αποφασίζει ο Θεός. Εμείς βεβαίως και επιθυμούμε να μετατραπεί σε ένα πνευματικό πνεύμονα για την περιοχή μας, ο οποίος θα βοηθά τον κόσμο και θα αναπαύει την ψυχή του κάθε ταλαιπωρημένου και κουρασμένου ανθρώπου αυτής της δύσκολης εποχής.»
Ο ίδιος απευθύνει θερμές ευχαριστίες σε όσους συνέβαλαν και βοήθησαν στο έργο και κυρίως σε όσους εμπιστεύθηκαν το όραμα του και το ενίσχυσαν για να έρθει σε πέρας και σήμερα να αποτελεί πραγματικότητα.
ΣΗΜΕΡΑ
Το μνημείο είναι ανοιχτό για το κοινό από τις 9 το πρωί έως τις 6 το απόγευμα και η είσοδος είναι ελεύθερη. Ο επισκέπτης, αφού αφήσει το αυτοκίνητο του στο άνετο παρκινγκ που έχει διαμορφωθεί, εκτός από τον μοναδικό περιβάλλοντα χώρο και την υπέροχα αναστυλωμένη κτιριακή υποδομή που παραπέμπει στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική της περιοχής και της Κρήτης, έχει την δυνατότητα να ξεναγηθεί σε τρία μουσεία. Το εκκλησιαστικό, το οποίο περιλαμβάνει εξαιρετικά κειμήλια της θρησκευτικής ζωής, το μουσείο των λαϊκών τεχνών, στο οποίο δεσπόζει η υφαντική τέχνη, το κέντημα και οι κρητικές στολές και βέβαια το εντυπωσιακό λαογραφικό μουσείο που στεγάζεται στην παλαιά φάμπρικα της μονής, η οποία επίσης έχει αναπαρασταθεί ως είχε την εποχή που λειτουργούσε κανονικά.
Η επίσκεψη στην Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ στην Φοινικιά Σελίων αποτελεί σήμερα μια μοναδική εμπειρία και σίγουρα θα αποτελέσει στο μέλλον σημείο αναφοράς για τον νότο του Ρεθύμνου.
