ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ «ΓΑΓΓΡΑΙΝΑ» ΕΞΑΠΛΩΝΕΤΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ
Έξαρση παρουσιάζει το φαινόμενο του αυτοτραυματισμού στους πληθυσμούς της νεολαίας του Ρεθύμνου. Αυτό προκύπτει από συζητήσεις με ψυχολόγους και ψυχιάτρους, οι οποίοι βρίσκονται ενώπιων νέων δεδομένων ως προς την εξάπλωση ενός φαινομένου, που απασχολεί τις σχετικές επιστήμες παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια.
Η θεωρία πως ο αυτοτραυματισμός οδηγεί στην απώλεια του άγχους, βρίσκει πρόσφορο έδαφος σε αρκετό κόσμο και περισσότερο στα νέα παιδιά, τα οποία κυρίως με ξυραφάκια αυτοχαρακώνονται σε διάφορα σημεία τους σώματος τους, νομίζοντας πως με αυτό τον τρόπο αποβάλλουν αρνητικά συναισθήματα και άγχος!
Δυστυχώς, αυτό που διαβάζαμε να συμβαίνει αλλού, άρχισε πια να απασχολεί πολλές οικογένειες στην τοπική κοινωνία. Ως προς την εξάπλωση του φαινομένου, δεν πρέπει να ξαφνιαζόμαστε. Υπάρχουν σελίδες στο διαδίκτυο που οδηγούν, κυρίως την νεολαία, σε τέτοιου είδους απεγνωσμένες κινήσεις και επικίνδυνες επιλογές. Ως προς την αύξηση των κρουσμάτων, θα πρέπει να υπάρξει ενημέρωση και αφύπνιση. Διότι ο αυτοτραυματισμός, είναι μια σοβαρή υπόθεση που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης με όπλα την κατανόηση και την αγάπη προς το θύμα του διαδικτύου και πάσας άλλης παράλογης και άλογης προτροπής, που ως ερέθισμα πείθει τον άνθρωπο και ειδικά το νέο παιδί να ματώσει τον εαυτό του, ψάχνοντας απέλπιδα για μια λύση που δεν θα έρθει με αυτόν τον τρόπο.
ΚΑΚΟΠΟΙΩ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΟΥ- ΑΥΤΟΤΡΑΥΜΑΤΙΖΟΜΑΙ
Για το φαινόμενο του αυτοτραυματισμού μιλήσαμε με την Ρεθεμνιώτισα ψυχολόγο κ. Χρυσούλα Παπαδάκη. Προσεγγίζοντας το φαινόμενο, η κ. Παπαδάκη εξηγεί: «Πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα δημόσιας υγείας, άρχισε τα τελευταία χρόνια να εμφανίζεται ολοένα και περισσότερο όχι μόνο στην χώρα μας. Αυτοτραυματισμό, αποτελεί η εσκεμμένη κακοποίηση του εαυτού, χωρίς την πρόθεση αυτοκτονίας και για σκοπούς κοινωνικά μη αποδεκτούς. Ο πιο συχνός τρόπος αυτοτραυματισμού είναι το κόψιμο ή το ξύσιμο σωματικών ιστών με ένα αιχμηρό αντικείμενο. Άλλες μορφές αυτοτραυματισμού αποτελούν το κάψιμο σημείων στο σώμα με τσιγάρα, το τρύπημα του δέρματος , το συχνό έντονο γδάρσιμο, το τράβηγμα των μαλλιών αλλά και το χτύπημα του εαυτού ή του κεφαλιού στον τοίχο. Επίσης αυτοτραυματικές πράξεις μπορεί να αποτελέσουν η κατανάλωση αλκοόλ ή ουσιών σε μεγάλες ποσότητες, η μη σκόπιμη σίτιση (ανορεξία), η βουλιμία αλλά και η υπερβολική άσκηση. Η συμπεριφορά αυτή μπορεί να αποτελέσει σοβαρότατη απειλή για την υγεία με μολύνσεις και λοιμώξεις στο σώμα αλλά και να αυξήσει τις πιθανότητες απόπειρας αυτοκτονίας στο μέλλον».
ΘΥΜΑΤΑ ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΕΣ
«Στα 16 ήθελα να ανακουφιστώ ……προβλήματα στο σπίτι ….στο σχολειό δεν τα κατάφερνα… πήρα ένα ξυραφάκι… το έκανε και άλλος….. αλλά μετά φοβόμουν για τις ουλές πάνω μου…… φορούσα φαρδιά ρούχα… δεν ήθελα να φαίνεται τίποτα… ντροπή». Λόγια από ένα θύμα αυτής της παράλογης λογικής που άρχισε να απλώνει τα πλοκάμια της επικίνδυνα.
Συνεχίζοντας την συζήτηση μας με την ψυχολόγο κ. Χρυσούλα Παπαδάκη, μας εξήγησε περαιτέρω για τις ηλικίες που κινδυνεύουν να πέσουν θύματα του φαινομένου. Συγκεκριμένα δήλωσε στο «Ρέθεμνος»: «Σύμφωνα με τα δεδομένα, ο αυτοτραυματισμός είναι συχνότερος στους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες, ενώ ηλικία έναρξης μπορεί να αποτελέσει το 12έτος. Παρότι δεν υπάρχει ένα επίσημο σύστημα καταγραφής αυτοτραυματισμών, σημαντικός αριθμός περιπτώσεων υπάρχει ακόμη και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία το 10% με 15% των εφήβων αυτοτραυματίζονται σκόπιμα κάθε χρόνο».
Τα παιδιά αυτοτραυματίζονται σοβαρά. Όπως εξηγεί η κ. Παπαδάκη, «Τις περισσότερες φορές στόχος του αυτοτραυματισμού είναι τα πόδια, το μπράτσο, το στήθος και οι μέθοδοι διαφοροποιούνται από το ίδιο το άτομο συχνά. Σχετικά με τους τρόπους που χρησιμοποιούν, τα αγόρια φαίνεται να χτυπούν το σώμα τους και τα κορίτσια καταφεύγουν στο κόψιμο. Χρονικά ο αυτοτραυματισμός του ατόμου μπορεί να σταματήσει μετά από κάποιες φορές, ενώ για κάποιους άλλους αποτελεί μια επαναλαμβανόμενη μακροχρόνια συμπεριφορά».
ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Αναζητώντας τα αίτια που οδηγούν τους νέους ανθρώπους σε αυτές τις επικίνδυνες πράξεις, η κ. Χρυσούλα Παπαδάκη μας είπε τα εξής: « Έφηβοι αλλά και ενήλικες αναφέρουν, ότι λόγοι αυτοτραυματισμού αποτελούν προβλήματα υγείας, ένα διαζύγιο, ο τερματισμός μιας σχέσης, οικονομικές ανησυχίες, αλλά και η ψυχολογική κακοποίηση στο εργασιακό ή στο σχολικό πλαίσιο (bullying). Ο αυτοτραυματισμός πολύ συχνά συνδέεται με ιστορικό τραύματος ή ακόμη και σεξουαλικής κακοποίησης. Στους ενήλικες κάποιες φορές ο αυτοτραυματισμός φανερώνει την ύπαρξη ψυχιατρικών διαταραχών και ιδιαίτερα διαταραχών προσωπικότητας».
Αναφέροντας παραδείγματα η γνωστή ψυχολόγος, τόνισε, ότι «Πολλοί έφηβοι που αυτοτραυματίζονται, αναφέρουν ότι νοιώθουν «άδειασμα» και «ανηδονία», ενώ ο φυσικός πόνος της πράξης αυτής είναι ανακουφιστικός για τα ίδια τα συναισθήματα. Ο φυσικός πόνος δουλεύει σαν ένας τρόπος απόσπασης από τον πραγματικό συναισθηματικό πόνο. Απαλλακτικά, λειτουργεί επίσης και για άλλες εντάσεις και υποβόσκοντα συναισθήματα που δεν μπορούν να εξωτερικευθούν όπως κατάθλιψη, άγχος και ενοχές. Οι αυτοτραυματίζοντες θεωρούν ότι με την πράξη αυτή καταφέρνουν να βελτιώσουν την αυτοπεποίθηση τους, να ελέγξουν το σώμα τους, να οριοθετηθούν και να αναπληρώσουν το κενό επικοινωνίας τους με άλλους ανθρώπους. Ιδιαίτερες αναφορές υπάρχουν τα τελευταία χρόνια για την ανάγκη των εφήβων να μιμηθούν πράξεις άλλων εφήβων που «βλέπουν» στα κοινωνικά δίκτυα με στόχο «να κάνουν πλάκα» και να «διεγείρουν τις αισθήσεις» τους, κάποιες φορές με παρουσία και άλλων συνομηλίκων τους».
ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΜΕ ΤΕΤΟΙΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
Στο σπίτι του καθενός από εμάς είναι δυνατόν να έρθουμε αντιμέτωποι με ένα τέτοιο φαινόμενο. Ερωτηθείσα η κ. Παπαδάκη για το πώς πρέπει να συμπεριφερθούμε αν διαπιστώσουμε πως έχουμε στην οικογένεια μας ένα θύμα αυτοτραυματισμού, τόνισε τα εξής: «Σίγουρα, ο ωφελιμότερος τρόπος αντιμετώπισης της πράξης αυτοτραυματισμού είναι η άμεση αναζήτησης βοήθειας είτε στο άμεσο οικογενειακό/φιλικό είτε σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας με στόχο την απαιτούμενη ψυχοθεραπευτική ή φαρμακευτική υποστήριξη του ατόμου. Tα δεδομένα έχουν δείξει ότι πολλοί άνθρωποι μπορούν να βοηθήσουν τον εαυτό τους, όταν πριν προχωρήσουν στην πράξη αυτή χρησιμοποιούσουν την «απόσταση». Διαφορετικοί τρόποι απόστασης είναι αποτελεσματικοί για διαφορετικούς ανθρώπους αλλά και η ίδια απόσταση μπορεί να μην είναι αποτελεσματική για το ίδιο πρόσωπο κάθε φορά. Ενδεικτικά η «απόσταση» μπορεί να επιτευχθεί με τρόπους όπως η σωματική άσκηση, η κραυγή, να σκίσεις ένα χαρτί σε κομμάτια, ο χορός, το να επιτρέψεις στον εαυτό σου να κλάψει, το συγύρισμα ενός δωματίου, το άκουσμα χαλαρωτικής μουσικής, ένα κρύο μπάνιο, το γράψιμο ενός γράμματος μιλώντας για συναισθήματα, η υπενθύμιση στον εαυτό σου ότι δρας έτσι, όχι επειδή είσαι κακός αλλά επειδή υπάρχει λόγος ή ακόμα και να περιμένεις απλά κάποια λεπτά πριν. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό το άτομο να μάθει να αναγνωρίζει τους «πυροδοτητές» αυτής της συμπεριφοράς όχι μόνο για να βοηθηθεί εκείνη την στιγμή που υπάρχει η θέληση για την πράξη αλλά και στην μετέπειτα διαχείριση της. Όλα τα παραπάνω λοιπόν, μπορεί να καθυστερήσουν ή και να λειτουργήσουν ανασταλτικά της συμπεριφοράς εκείνη την στιγμή αλλά αναμφισβήτητα δεν αποτελούν θεραπεία».
Η κ. Παπαδάκη συνέχισε λέγοντας: «Σίγουρα ο αυτοτραυματισμός είναι ένας τρόπος αναζήτησης αλλά και έκκλησης για βοήθεια, γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό, όταν η οικογένεια ή το φιλικό περιβάλλον το αντιληφθεί, ψύχραιμα να συμπαρασταθούν στο άτομο και να ζητήσουν βοήθεια. Έχει φανεί ότι ο πανικός, η υπερπροσπάθεια επιβολής αναγκαστικής αλλαγής, η παράκαμψή ή η υπερβολική ενασχόληση με τις βλάβες από την μεριά του κοντινού περιβάλλοντος δεν θα βοηθήσουν το άτομο αλλά και την κρίσιμη αυτήν την περίοδο μεταξύ τους σχέση. Αντίθετα η αίσθηση, ότι αισθάνονται υποστήριξη, από δικούς τους ανθρώπους που δεν είναι επικριτικοί, έχουν ενσυναίσθηση, τους υπενθυμίζουν τα θετικά τους στοιχεία και τους αφήνουν να έχουν τον έλεγχο των αποφάσεων τους, μπορεί να λειτουργήσει κινητοποιητικά και ενθαρρυντικά, όχι μόνο στην πορεία αλλά και στην έκβαση της μετέπειτα θεραπείας».
Αναφερόμενη, τέλος, στην έξαρση που το φαινόμενο παρουσιάζει στο Ρέθυμνο η ψυχολόγος Χρυσούλα Παπαδάκη, δήλωσε: «Ακόμη και σε τοπικό επίπεδο, τον τελευταίο χρόνο οι ειδικοί ψυχικής υγείας αναφέρουν μια σταδιακή αύξηση περιστατικών ιδιαίτερα σε πληθυσμό νεαρών ενηλίκων. Ο επιβαρυντικός αντίκτυπος των δύσκολων οικονομικών συνθηκών, το πέρασμα της πανδημίας του κορωνοϊού, η εισβολή και επιβολή του διαδικτύου στην καθημερινότητα, η αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας, οι αισθητές αλλαγές στις ανθρώπινες σχέσεις είναι σίγουρα κάποιοι από τους λόγους που ευθύνονται για αυτήν την σταδιακή αύξηση. Παρόλα αυτά, οι ειδικοί συνιστούν ψυχραιμία, επαγρύπνηση και κινητοποίηση έτσι ώστε οποιοσδήποτε αντιληφθεί ότι σε από ένα κοντινό του άτομο υπάρχουν ενδείξεις-εκδηλώσεις τέτοιων συμπεριφορών, άμεσα να σταθούν δίπλα του».
Ολοκληρώνοντας η κ. Παπαδάκη επισημαίνει: «Κανείς δεν πρέπει να περιμένει τα σημάδια στο σώμα να γίνουν πιο εμφανή, για να μιλήσει σε κάποιον γιατί κάποια φορά οι συνέπειες μπορεί να είναι ολέθριες, είτε για το ίδιο είτε για τον δίπλα του που το πράττει».
