Ο Ο.Α.Κ. ΔΗΛΩΝΕΙ ΙΚΑΝΟΣ ΝΑ ΒΓΕΙ ΜΠΡΟΣΤΑ
Η απειλή της λειψυδρίας που σκιάζει σοβαρά την πραγματικότητα της Κρήτης, αποτελεί απτή απόδειξη των ελλειμματικών πολιτικών που έχουν εφαρμοστεί από το κεντρικό κράτος αλλά και από την αυτοδιοίκηση, σχετικά με τα έργα υποδομών αξιοποίησης του υδάτινου δυναμικού του νησιού.
Τα γεγονότα έχουν προκαλέσει σειρά εξελίξεων. Αφενός εξαγγέλθηκε ενιαίος φορέας διαχείρισης του νερού στην Κρήτη ενώ η Περιφέρεια αλλά και οι δήμοι, εμφανίζονται να αλλάζουν στρατηγικές και να υιοθετούν νέα προγράμματα ενίσχυσης των υποδομών τους.
Παράλληλα ο Ο.Α.Κ. δηλώνει έτοιμος να αναλάβει την ευθύνη της ενιαίας διαχείρισης ενώ καινοτόμες ιδέες, όπως η αφαλάτωση με σύγχρονες μεθόδους παρατίθενται ως μια από τις λύσεις που έχουν την δυνατότητα να αξιοποιηθούν.
Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΤΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ
Η ύπαρξη ικανών ποσοτήτων νερού στην Κρήτη δεν αμφισβητείται. Είναι όμως εμφανέστατη η έλλειψη υποδομών αξιοποίηση του και ακόμα πιο εμφανές, ότι το νερό … χάνεται! Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό του νομού Ρεθύμνου. Εδώ αν και προβλέφθηκε νωρίς το πρόβλημα και κατασκευάστηκε ένα επιτυχημένο φράγμα, αυτό των Ποταμών, είναι πολλά τα χρόνια που το νερό αυτό ουσιαστικά μένει αναξιοποίητο λόγω των γραφειοκρατικών διαδικασιών που καθυστερούν δραματικά τα αντίστοιχα έργα. Κάπως έτσι μιλάμε εδώ και 15 χρόνια για αξιοποίηση του υδάτινου δυναμικού του Πλατύ ποταμού, για το οποίο οι διαδικασίες ακολουθούν ρυθμούς χελώνας. Για πολλά χρόνια ακούγαμε περί μονάδας αφαλάτωσης στο Πάνορμο, για την οποία πάψαμε πια να ακούμε ενώ εκτός περιοχής Αμαρίου, ουδεμία άλλη είδηση υπάρχει σχετικά με την αξιοποίηση του νερού. Και κάπως χειρότερα είναι τα δεδομένα της υπόλοιπης Κρήτης με κορυφαίο παράδειγμα αποτυχίας το φράγμα στην Φανερωμένη Ηρακλείου που περιμένει για να γεμίσει… πάλι το νερό του Αμαρίου, δηλαδή αυτό του Πλατύ ποταμού.
Μιλώντας με τον πρόεδρο του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης κ. Θοδωρή Νίνο για τους λόγους που έχουμε φτάσει να βλέπουμε την λειψυδρία μπροστά μας, θα υποστηρίξει πως σε ολόκληρο το νησί είναι διαπιστωμένο πως οι πολιτικές αξιοποίησης του νερού είναι ελλειμματικές.
Ταυτόχρονα μιλάει για την ανάγκη μιας στοχευμένης και ταχύτατης εφαρμογή μιας πολυδιάστατης στρατηγικής που θα πετύχει την ενίσχυση των υποδομών του νησιού ενώ ως προς την δημιουργία ενιαίου φορέα διαχείρισης νερού στην Κρήτη, έχει θετική γνώμη και θεωρεί, ότι ο Ο.Α.Κ. μπορεί να αναλάβει μια τέτοια ευθύνη.
Ειδικότερα, ερωτηθείς ο Θοδωρής Νίνος, για τους λόγους που φτάσαμε στην Κρήτη να διαπιστώνουμε σοβαρό έλλειμμα με τις υποδομές αξιοποίησης του υδάτινου δυναμικού του νησιού, απάντησε τα εξής:
«Η Κρήτη, έχει πλούσιο υδάτινο δυναμικό , αντιμετωπίζει όμως σοβαρά προβλήματα στις υποδομές αξιοποίησης του νερού που οφείλονται σε σωρευτικά πολλούς λόγους, αναφέρω συνοπτικά τους κυριότερους :
- Ανεπαρκής Σχεδιασμός και Υλοποίηση Έργων:
- Σε πολλές περιοχές της Κρήτης δεν υφίστανται επαρκώς σχεδιασμένα έργα υποδομής για τη συλλογή ,την αποθήκευση και την διανομή του νερού.
- Έργα που έχουν σχεδιαστεί ή κατασκευαστεί στο παρελθόν είναι πλέον ξεπερασμένα και δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις σύγχρονες ανάγκες (ενδεικτικά αναφέρω τα κοινά δίκτυα ύδρευσης και άρδρευσης).
- Κλιματική Αλλαγή:
- Η κλιματική αλλαγή έχει επιφέρει αλλαγές στα καιρικά φαινόμενα, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται μεγαλύτερες περιόδους ξηρασίας και λιγότερες βροχοπτώσεις.
- Αυτό έχει επηρεάσει αρνητικά τη διαθεσιμότητα του νερού και την αξιοποίηση των υδατικών πόρων.
- Ανεπαρκής Συντήρηση Υφιστάμενων Υποδομών:
- Οι υποδομές που υπάρχουν στην πλειονότητα τους δεν συντηρούνται επαρκώς, οδηγώντας σε σημαντικές απώλειες νερού.
- Οι διαρροές στα δίκτυα ύδρευσης και άρδευσης είναι κοινό πρόβλημα.
- Αύξηση Πληθυσμού και Τουρισμού:
- Η αύξηση του πληθυσμού και η ανάπτυξη του τουρισμού έχουν αυξήσει σημαντικά τις ανάγκες για νερό.
- Η ζήτηση για νερό υπερβαίνει τη διαθέσιμη προσφορά, κυρίως τους θερινούς μήνες.
- Ανταγωνιστικές Χρήσεις Νερού:
- Η γεωργία, που είναι μία από τις κύριες οικονομικές δραστηριότητες στην Κρήτη, απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού για άρδευση.
- Υπάρχει ανταγωνισμός ανάμεσα στις ανάγκες της γεωργίας και τις ανάγκες των κατοίκων και του τουρισμού με αποτέλεσμα αυξημένη πίεση στους υδάτινους πόρους.
- Οικονομικοί και Διοικητικοί Παράγοντες:
- Περιορισμένη χρηματοδότηση ,έλλειμα στην ενιαία διαχείριση των υδατικών πόρων ,γραφειοκρατία και έλλειψη συντονισμού ανάμεσα στους διαφορετικούς φορείς που έχουν ως αποτέλεσμα την επιβράδυνσηστην υλοποίηση των αναγκαίων έργων».
ΠΟΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ
Το ακόμα πιο δυσμενές από τα παραπάνω είναι πως έχουμε βρεθεί πίσω από τις εξελίξεις και ουσιαστικά καλούνται οι αρμόδιες αρχές μάλλον να προλάβουν ό,τι μπορούν και περισσότερο να αντιμετωπίσουν τις δυσμενείς επιπτώσεις από την μείωση του νερού που διατίθενται από τους αξιοποιημένους πόρους.
Ερωτηθείς ο Πρόεδρος του ΟΑΚ για το ποιος πρέπει να είναι ο σχεδιασμός για να προλάβουμε ή να αντιμετωπίσουμε τις δυσμενείς εξελίξεις, απάντησε: «Κατά την άποψη μου για να αντιμετωπίσουμε πλέον τις δυσμενείς εξελίξεις απαιτείται στοχευμένη και ταχύτατη εφαρμογή μιας πολυδιάστατης στρατηγικής που θα πετύχει την ενίσχυση των υφιστάμενων υποδομώναναβαθμίζοντας την ανθεκτικότητα τους ,την κατασκευή νέων υποδομών ,την ενιαία διαχείριση των υδάτινων πόρων ,την προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων, την ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ( ηλιακή και αιολική ενέργεια) για τη λειτουργία αρδευτικών συστημάτων και φυσικά την εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση (αναφέρομαι στην εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση για τους πολίτες και τους αγρότες σχετικά με την ορθή χρήση και διαχείριση του νερού αλλά και στην ενσωμάτωση και υιοθέτηση πρακτικών εξοικονόμησης νερού και βιώσιμων καλλιεργητικών μεθόδων)»
Η ΙΔΡΥΣΗ ΕΝΙΑΙΟΥ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Τη σύσταση του φορέα για την ενιαία διαχείριση του υδατικού δυναμικού της Κρήτης που ανακοίνωσε την περασμένη Παρασκευή από τις Αρχάνες ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κωνσταντίνος Τσιάρας.
Την εξέλιξη αυτή χαιρέτησε ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης, ο οποίος τόνισε ότι αυτός ήταν στόχος της Περιφέρειας από το 2016. Μεταξύ άλλων υποστήριξε, ότι : «Για την Περιφέρεια Κρήτης, τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη διαχείριση και διάθεση του νερού αποτελούν στρατηγική μας προτεραιότητα. Ως Περιφέρεια Κρήτης, προκρίνοντας την αξία της ενιαίας και περιφερειακής διαχείρισης των υδάτων, τονίζουμε πως κάθε πολιτική διαχείρισης του νερού πρέπει να ενσωματώνει και την προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος. Επιμένουμε να τονίζουμε, πως η Κρήτη αποτελεί ενιαίο σύνολο ενός υδροφόρου ορίζοντα, η ισορροπία του οποίου εάν διαταραχθεί θα επηρεάσει το σύνολο της βιοποικιλότητας του νησιού. Μεδεδομένες τις δύσκολες συνθήκες της φετινής χρονιάς, με την ανομβρία να έχει μειώσει σε μεγάλο βαθμό τα υδατικά αποθέματα του νησιού, τονίζουμε πως δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Τα προηγούμενα χρόνια η Περιφέρεια Κρήτης προετοίμασε και ενέταξε προς χρηματοδότηση μεγάλα αρδευτικά έργα. Ενδεικτικά, αναφέρω ότι από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης της περιόδου 2014-2020, χρηματοδοτήσαμε με περίπου 14 εκ. ευρώ αρδευτικά, ενώ από το Πρόγραμμα «ΚΡΗΤΗ 2014-2020», χρηματοδοτήσαμε μελέτες και έργα ύδρευσης συνολικού προϋπολογισμού 16 περίπου εκ. ευρώ».
Ο κ. Αρναουτάκης αναφερόμενος στις παρεμβάσεις της Περιφέρειας Κρήτης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αναφέρθηκε στο ολοκληρωμένο Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής του Υδατικού Διαμερίσματος της Κρήτης, λέγοντας τα εξής: «Τη δεδομένη χρονική στιγμή, ύστερα από την υπογραφή της Σύμβασης με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για το Φράγμα και την εκτροπή του Πλατύ,θεωρούμε ότι κλείνει μια μεγάλη εκκρεμότητα για την άρδευση της περιοχής της Μεσαράς. Παράλληλα, με την ολοκλήρωση του Φράγματος της Πλακιώτισσας, αναζητούμε τη χρηματοδότηση για το αρδευτικό δίκτυο της περιοχής.Ανάλογη χρηματοδότηση αναζητούμε για το Φράγμα των Ασιτών, ενώ προετοιμάζουμε το φάκελο για την υποβολή του έργου εμπλουτισμού του Φράγματος του Ινίου, για τη Λιμνοδεξαμενή στα Βασιλικά Ανώγεια. Προχωράμε, επίσης, στην εκ νέου υποβολή για το Φράγμα των Αμιρών στο Δήμο Βιάννου. Ανάλογη προετοιμασία υλοποιεί η Διεύθυνση Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας για τη Λιμνοδεξαμενή Ζου στη Σητεία».
«Ο Ο.Α.Κ. ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΑΛΑΒΕΙ ΤΗΝ ΕΝΙΑΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ»
Βέβαιος, ότι ο Ο.Α.Κ. μπορεί να αναλάβει την διαχείριση των υδάτων της Κρήτης, εμφανίζεται ο πρόεδρος του οργανισμού Θοδωρής Νίνος. Μιλώντας στην εφημερίδα μας τόνισε χαρακτηριστικά: «Η ίδρυση ενός ενιαίου φορέα διαχείρισης υδάτων στην Κρήτη μπορεί να προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως αποτελεσματικότερο συντονισμό, αποδοτική χρηματοδότηση, δυνατότητα επίτευξης ομοιόμορφης εφαρμογής πολιτικών, προώθηση της καινοτομίας και την ενίσχυση της συμμετοχής των τοπικών κοινοτήτων. Ωστόσο, για να είναι αποτελεσματικός, θα πρέπει να διαθέτει τεχνογνωσία που θα εξασφαλιστεί με την κατάλληλη στελέχωση, επαρκή χρηματοδότηση και φυσικά υποστήριξη από όλους τους εμπλεκόμενουςθεσμικούς φορείς και τους πολίτες. Κλείνοντας θα ήθελα να σας πω με βεβαιότητα ότι ο ΟΑΚ ΑΕ έχει όλα τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά και συστατικά ώστε να αξιοποιηθεί και να μετεξελιχθεί στον οργανισμό πουμπορεί να αναλάβει με αποτελεσματικότητα το σύνθετο και πολυδιάστατο έργο της ενιαίας διαχείρισης των υδάτινων πόρων της Κρήτης».
Η ΑΦΑΛΑΤΩΣΗ ΩΣ ΑΚΟΜΑ ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΛΥΣΗΣ
Και ενώ από πολιτικής άποψης προχωρούν σε ενιαίο φορέα διαχείρισης του νερού και επανασχεδιασμό των υποδομών σε επίπεδο νησιού, το Εργαστήριο Τεχνολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης έρχεται με ακόμα μία πρόταση που αφορά στην εγκατάσταση και παρακολούθηση πρότυπου συστήματος επεξεργασίας άλμης με ηλιακή ενέργεια.
Όπως ανακοίνωσε, «πρόκειται για ένα νέο ερευνητικό έργο που ξεκίνησε στο Εργαστήριο Τεχνολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης,στο πλαίσιο της συνεχούς διερεύνησης εναλλακτικών βιώσιμων τεχνολογιώνγια την αφαλάτωση και επεξεργασία υγρών υψηλής αλατότητας και την παραγωγή καθαρού νερού από εναλλακτικές πηγές.
Το έργο χρηματοδοτείται από τη Διαδημοτική Επιχείρηση Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων [ΔΕΔΙΣΑ Α.Ε. (ΟΤΑ)], ενώ η υλοποίηση γίνεται και σε συνεργασία με την Ολλανδική εταιρεία, Solar Drew.
Αντικείμενο του έργου είναι η εγκατάσταση 8 πρότυπων συστημάτων ηλιακής αφαλάτωσης στη Σχολή Χημικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης για την επεξεργασία της άλμης, υποπροϊόν που προκύπτει από τη λειτουργία της αντίστροφης ώσμωσης, που διαθέτει η Μονάδα Επεξεργασίας Στραγγισμάτων του Εργοστασίου Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) -Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) της ΔΕΔΙΣΑ Α.Ε. (ΟΤΑ).
Το σύστημα αυτό αποτελεί μια καινοτόμο εφαρμογή της τεχνολογίας μεμβρανών, που δοκιμάζεται για πρώτη φορά στο πεδίο με σκοπό την παρακολούθηση και βελτιστοποίηση της λειτουργίας του. Απώτερος στόχος η παραγωγή καθαρού νερού κατάλληλου για άρδευση ή/και για πόση.
Τα πρότυπα αυτά πάνελ έχουν αναπτυχθεί από την Ολλανδική εταιρεία SolarDrew, η οποία και κατέχει τη σχετική εμπορική πατέντα. Πρόκειται για ένα χαμηλού κόστους αυτόνομο σύστημα ηλιακής ενέργειας για την αφαλάτωση και τον καθαρισμό της άλμης, κυρίως για την παραγωγή καθαρού νερού. Τα συστήματα αυτά έχουν γρήγορη και απλή εγκατάσταση, δεν έχουν μηχανικά – ηλεκτροκίνητα μέρη και δεν απαιτούν πρακτικά καμία συντήρηση, ενώ δεν χρειάζονται ενέργεια για τη λειτουργία τους».
