Το ανθρώπινο σώμα στον χριστιανισμό, στάθηκε ένα «σημείον αντιλεγόμενον» και μια αφορμή αντιθετικών προσδιορισμών: θετικών και αρνητικών. Τόσο στη Βίβλο όσο και στο βίωμα των πιστών οι αντιφάσεις είναι παρούσες.
• Στις θετικές αναφορές μπορούμε να συγκαταλέξουμε τα λόγια του Παύλου: «Το σώμα είναι ο ναός του αγίου Πνεύματος» (Κορ. Στ΄ 19), «Κανένας ποτέ δεν μίσησε τη σάρκα του αλλά την φροντίζει μ’ επιμέλεια» (Εφεσ. Ε΄29).
Ο Ιησούς στον Μυστικό Δείπνο το σώμα και το αίμα του υποτύπωσε στον άρτο και τον οίνο. Επίσης –κι αυτό ίσως είναι το σπουδαιότερο- αναστήθηκε με το σώμα του. Κι όταν παρουσιάστηκε στους μαθητές του αυτοί τρομοκρατήθηκαν νομίζοντες ότι ήταν φάντασμα (=πνεύμα). Τότε ο Ιησούς τους εβεβαίωσε: «Ψηλαφήσατέ με και ίδετε, το πνεύμα ουκ έχει σάρκα και οστά καθώς εμέ θεωρείται έχοντα». Ύστερα τους έδειξε τα χέρια και τα πόδια, και έφαγε μαζί τους ψάρι και κερίθρα με μέλι (Λουκ. ΚΔ΄ 37).
Ο Ιησούς όμως, ο οποίος εκ των πραγμάτων αναγκάστηκε να ευλογήσει τον εν Κανά γάμο, ο ίδιος δεν κλείνει τον ανθρώπινο κύκλο του στη γη με το να έρθει σε γάμο (και παιδοποιία) αλλά – αντίθετα – αποφαίνεται: «Εισίν ευνούχοι οίτινες ευνούχισαν εαυτούς διά την βασιλείαν των ουρανών» (Ματθ. ΙΘ΄ 12). Αυτή η ρήση ώθησε τον Ωριγένη να αυτοευνουχιστεί στη νεανική του ηλικία.
• Στις αρνητικές αναφορές υπάγεται αυτή η στάση του Ιησού, που ενισχύεται από τους λόγους του Παύλου: «Μή κατά σάρκα περιπατείτε» (Ρωμ. Η 1). «Της σαρκός πρόνοιαν μή ποιείσθε εις επιθυμίας» (Ρωμ. ΙΓ΄ 14). Και η χαρακτηριστικότερη – σκανδαλώδης- συμβουλή: «Καλόν ανθρώπω γυναικός μη άπτεσθαι. Διά δε τας πορνείας, έκαστος την εαυτού γυναίκα εχέτω… Λέγω δε τοις αγάμοις και ταις χήραις καλόν αυτοίς έστιν εάν μείνωσιν ως καγώ» (Α. Κορινθ. Ζ, 1-8). Εδώ ο Παύλος συμβουλεύει τους άνδρες (=ανθρώπω!) να χρησιμοποιούν για την καταδικαστέα πράξη της συνουσίας = πορνείας, τις γυναίκες τους μόνον. Η ταύτιση αυτής της συνουσίας με την πορνεία (η οποία γίνεται πιο χτυπητή όταν αφορά τη συνουσία με γυναίκα η οποία είναι ήδη έγκυος – και άρα έχει επιτευχθεί ο σκοπός της αναπαραγωγής) επέδρασε αποφασιστικά στη χριστιανική κοινότητα από τα πρώτα χρόνια. Η παρθενία υψώθηκε σε πρώτιστη αρετή όχι μόνο των μοναχών και ιερών, αλλά και των λαϊκών. Η 4η Σύνοδος της Καρχηδόνος το 398, όρισε με διάταγμα ότι το αντρόγυνο που ευλογήθηκε στο μυστήριο του γάμου, την πρώτη νύχτα του να παραμείνει παρθένο, για λόγους σεβασμού αυτής της ευλογίας. Η Καθολική εκκλησία αύξησε τις ημέρες αυτές σε τρεις σε ανάμνηση του παραδείγματος του Τωβία και της γυναίκας του Σάρρας (:»Νύχτες του Τωβία). Το βιβλίο του Τωβίτ στην Π.Διαθήκη αναφέρεται σε μια μονοχακόρη Εβραία από την Περσία που παντρεύτηκε επτά άντρες οι οποίοι όμως πέθαναν την πρώτη νύχτα του γάμου πριν αγγίξουν τη Σάρρα, με την ενέργεια κάποιου πονηρού δαιμονίου που την ερωτεύθηκε: του Ασμοδαίου. Ο όγδοος άντρας που θέλησε να την παντρευτεί, ο Τωβίας, πήρε οδηγίες απ’ τον αρχάγγελο Γαβριήλ για να νικήσει το δαιμόνιο. Τις πρώτες τρεις ημέρες να μην έρθει σε επαφή με τη γυναίκα που θα παντρευτεί. Αυτό και έπραξε ο Τωβίας. Την άγγιξε μετά την τρίτη ημέρα, κι όλα πήγαν καλά, αφού κατατροπώθηκε ο Ασμόδαιος (ο ανεπιθύμητος εραστής) (Τωβίτ Γ΄ 7).
Τον 12ο αιώνα θεσπίστηκε από την Εκκλησία η αποχή του αντρόγυνου κατά το Σάββατο, την Κυριακή, τις μεγάλες εορτές και τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Στις αρνητικές αναφορές γενικά, υπάγεται όλο το ασκητικό πνεύμα που διατρέχει τον χριστιανισμό, από τις νηστείες, τις στερήσεις, τις στερήσεις, τις κακουχίες έως τη σεξουαλική αποχή και τον μισογυνισμό.
Ο εκκλησιαστικός συγγραφέας της Δύσης «άγιος» Ιερώνυμος αναφέρει πολλά βασανιστήρια γυναικών μοιχαλίδων ή μοναχών που κατηγορήθηκαν για πορνεία κατά τον 4ο αιώνα: δημόσια διαπόμπευση, μαστίγωση, λιθοβολισμός, θάψιμο της ένοχης ζωντανής. Της ίδιας νοοτροπίας – και συμπεριφοράς – ήταν και ο Αμβρόσιος, όπως και ο μαθητής του «άγιος» Αυγουστίνος. Ο μισογυνισμός και μισανθρωπισμός χαρακτηρίζει αυτούς τους «αγίους» προδρόμους της Ιεράς Εξέτασης. Δυστυχώς η βαρβαρότητα συνυπάρχει με την θρησκευτικότητα, και η ενστικτώδης επιθετικότητα του ανθρώπου βρίσκει διέξοδο ακόμα και μέσα στην αγιότητα… Κορυφαίο ίσως δείγμα αποτελεί η κατακρεούργηση της φιλοσόφου Υπατία επί αγίου επισκόπου Αλεξανδρείας Κύριλλου (412-447).
Κατά τους πνευματικούς πατέρες τα σαρκικά αμαρτήματα (της περιοχής των γεννητικών οργάνων) είναι επτά: αυνανισμός, πορνεία, μοιχεία, αρσενοκοιτία, παιδοφθορία, κτηνοβασία, αιμομιξία. (Στην κτηνοβασία υπάγεται και η πτηνοβασία). Υπάρχει και ένα όγδοο ακούσιο ανδρικό αμάρτημα: η νυχτερινή ονείρωξη.
Παραμερίστηκε λοιπόν, και μισήθηκε ακόμα, το σώμα και οι σωματικές απολαύσεις που θεμελίωναν την ευτυχία του ανθρώπου στη ζωή, με επικεφαλής την κορυφαία σωματική ηδονή τη σεξουαλική ηδονή. Και αυτό ίσως είναι το ουσιαστικότερο σημείο αντίδρασης προς το ελληνικό πνεύμα της αρμονικής και ισότιμης συνύπαρξης των σωματικών και πνευματικών ηδονών. Ο Επίκουρος, κυριότερος εισηγητής και διερμηνευτικής αυτής της στάσης ζωής, επισημαίνει πως όλα τα έμψυχα όντα αποφεύγουν τον πόνο και επιδιώκουν την ηδονή.
Όταν λέμε πως η ηδονή είναι σκοπός της ζωής, δεν εννοούμε τις ηδονές των ασώτων, ούτε τις κολλημένες στην απόλαυση (τας εν απολαύσει κειμένας), όπως νομίζουν μερικοί απληροφόρητοι ή αντίθετοι ή όσοι παρεξηγούν τις γνώμες μας, αλλά το να μην υποφέρουμε στο σώμα και να μην ταραζόμαστε στην ψυχή. Δεν είναι τα μεθύσια και τ’ αδιάκοπα ξεφαντώματα, ούτε η απόλαυση αγοριών και γυναικών, ούτε και των άλλων, όσα προσφέρει πλούσιο τραπέζι που γεννούν την ευχάριστη ζωή (τον ηδύν βίον γεννά), αλλά ο νηφάλιος λογισμός (νήφων λογισμός) που ερευνά στο βάθος τις αιτίες για την κάθε προτίμηση ή αποφυγή, και διώχνει τις φαντασιοκοπίες που είναι αφορμές για τις μεγάλες ψυχικές ταραχές.
Αυτών όλων αρχή, και το μεγαλύτερο καλό, είναι η φρόνηση. Γι’ αυτό ψηλότερα κι από τη φιλοσοφία ακόμα, στέκεται η φρόνηση, κι απ’ αυτή ξεκινούν οι άλλες αρετές, που διδάσκουν πως δεν μπορεί να ζει κανείς ευχάριστα χωρίς να ζει φρόνιμα, ηθικά και δίκαια, ούτε μπορεί να ζει φρόνιμα, ηθικά και δίκαια, όταν δεν έχει και τα ευχάριστα (άνευ του ηδέως). Γιατί οι αρετές κι η ευχάριστη ζωή είναι αχώριστη απ’ αυτές».
Η περιφρόνηση των γυναικών από τη θρησκεία άμεσα με τη φοβία των ανδρών για τον σεξουαλικό τους σύντροφο. Συνακόλουθα, όποιος είναι αρεστός στο θεό αποφεύγει την γυναίκα, που είναι όργανο του σατανά, «παγίδα και δίχτυ» κ.ά. Γι’ αυτό λοιπόν μόνο στους άντρες επιτρέπεται να πλησιάζουν τα θεία στο ναό του θεού. Η «ακάθαρτη» γυναίκα δεν έχει θέση στα ιερά και στους βωμούς.
Στην Patrologia Graeca (Minge) υπάρχει ένα κείμενο του 4ου αιώνα που αποδίδεται στον Αθανάσιο «περί παρθενίας» που απαγορεύει τη γυμνότητα της γυναίκας ακόμα και μπροστά σε άλλες γυναίκες. Στις μοναχές παρθένες απαγορεύει να παρατηρούν γυμνό και το ίδιο τους σώμα, γιατί αυτό υποβαθμίζει την αντιερωτική συμπεριφορά τους. Οι μοναχοί του Άθω, (όπου απαγορεύεται η παρουσία του θηλέως), δεν έκαναν λουτρό σε όλο τους το σώμα μέχρι το 1998.
Ο ιερός Αυγουστίνος και ο Θωμάς ο Ακινάτης αποτελούν τα θεμέλια της αντισεξουαλικής ηθικής στη Δυτική εκκλησία. Και φυσικά, η αγαμία του κλήρου στηρίζεται στην ιδέα της «διαβολικής» γυναίκας, σύμφωνα και με τις γνώμες των πατέρων της Εκκλησίας, της γυναίκας, που είναι «κόρη της αμαρτίας, σκουλήκι στην καρδιά του άντρα, πρόδρομος της κόλασης, πεισματάρα γαϊδούρα» κατά τον Ιωάννη Δαμασκηνό, «πόρτα που οδηγεί στον σατανά» κατά τον Τερτυλλιανό, «εξόριστη του παραδείσου, πηγή αμαρτίας, δόλωμα του διαβόλου, νυχτερινός πειρασμός, δηλητήριο για τους τρώγωντες, σειρήνα και μάγισσα» κατά τον Damiani, «ενσαρκωμένη κακία, θύρα κολάσεως, φονική γοητεία, οικιακός κίνδυνος, επιτάφιος πλάκα, αναγκαίον κακόν, πουδραρισμένη μάστιγα» κατά τον Ι. Χρυσόστομο, κλπ.
Κατά την προεπιστημονική περίοδο – που η διάρκεια της υπήρξε μακροχρόνια εξαιτίας της αντίδρασης της θρησκείας – η γυναίκα θεωρήθηκε ως κάτι το σπουδαιότερο, παράξενο και υπερβατικό σε σχέση με τον άντρα. Η εμμηνορροή, η εγκυμοσύνη, ο τοκετός, η ευαισθησία, η διαίσθηση, η πρόωρη οξυδέρκεια, η επιμέλεια και λεπτολόγηση, τα έντονα πάθη, η ομορφιά της, κ.ά. ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, γέννησαν στον άντρα συμπλέγματα κατωτερότητας απέναντί της, που αφύπνησαν αντιδραστικά τον εγωισμό και την πλεονεξία του, ώστε να της επιβληθεί με τη δύναμη και τη βία και να δημιουργήσει μια ανδρικρατούμενη πατριαρχική κοινωνία με υποβαθμισμένη την παρουσία της γυναίκας ή και τελείως εξαφανισμένη, από το κράτος, την παιδεία, την Εκκλησία, κ.λπ.
Η ταύτιση της γυναίκας με την αμαρτία έφερε την πόλωση ανάμεσα στα δύο φύλα στον χριστιανισμό ευρωπαϊκό πολιτισμό. Μ’ αυτόν τον τρόπο οι άντρες μετασχημάτισαν το σύμπλεγμα κατωτερότητας σε σύμπλεγμα ανωτερότητας και έγιναν οι καλοί και γενναιόψυχοι απέναντι στην κακή και δειλή γυναίκα, οι δυνατοί και ανώτεροι απέναντι στην αδύναμη και κατώτερη γυναικεία ύπαρξη κ.ο.κ. Και σήμερα ακόμα στο Jugesteim της Γερμανίας όταν πεθάνει άντρας χτυπάει η μεγάλη καμπάνα κι όταν πεθάνει γυναίκα χτυπάει μόνον η μικρή».
Το 1967 ο πάπας Παύλος VI σε επίσημη εγκύκλιο του, μεταξύ άλλων, υποστήριξε και τα εξής: «Θεωρούμε πως η ήδη υπάρχουσα εντολή σχετικά με την αγαμία του κλήρου πρέπει να εξακολουθήσει να είναι στενά συνδεδεμένη με το ιερατικό αξίωμα. Πρέπει να αποτελεί στήριγμα για το ιερωμένο, στην απόφασή του να αφιερωθεί ολοκληρωτικά, για πάντα και αποκλειστικά στην αγάπη του Χριστού και να προσφέρεται μ’ όλες του τις δυνάμεις στη λατρεία του Θεού και την προκοπή της εκκλησίας. Η υποχρεωτική υποταγή στο θεσμό της αγαμίας του κλήρου πρέπει να αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του αξιώματος και της θέσης του ιερέα, τόσο μέσα στην κοινωνία των πιστών, όσο και μέσα στην πολιτεία». Και, «ο Χριστός, ο μονογενής υιός του Πατέρα, παίρνοντας ανθρώπινη μορφή κλήθηκε να είναι ο μεσίτης ανάμεσα στον ουρανό και τη γη και ανάμεσα στον Πατέρα και το ανθρώπινο γένος.
Παραμένοντας πιστός σ’ αυτήν την αποστολή ο Χριστός πέρασε όλη Του τη ζωή μέσα στην παρθενία και αυτό το γεγονός δηλώνει την αποκλειστική Του αφοσίωση στην υπηρεσία του Θεού και των ανθρώπων. Αυτό το στενό δέσιμο της παρθενίας και της ιερατικής ιδιότητας που συναντάται στο Χριστό μεταφέρεται και σ’ αυτούς που έχουν κληθεί να έχουν μερίδα στην τιμή και τα καθήκοντα του Μεσίτη και Αιώνιου Ιερέα. Αυτή η συμμετοχή γίνεται τελειότερη όσο πιο ελεύθερος είναι ο υπηρέτης του θεού από καθετί που τον δένει με τη σάρκα και το αίμα».
Πρέπει να σημειώσουμε ακόμα ότι κάθε Μεγάλη Πέμπτη σε εορταστική τελετή οι καθολικοί ιερείς μπροστά στον επίσκοπό τους ανανεώνουν τον όρκο παρθενίας και υπακοής. Εξάλλου, είναι γεγονός ότι οι πιστοί χριστιανοί, λαϊκοί, κληρικοί και θεολόγοι, διακατέχονταν από φόβο για το ετερόφυλο και γενικά για τη σεξουαλικότητα. Ο Θωμάς Ακινάτης (1225-1274) ο μέγιστος της ντροπής στον άνθρωπο είναι συνέπεια του προπατορικού αμαρτήματος και της σεξουαλικής επιθυμίας. Ο άνθρωπος δηλαδή ντρέπεται για τις λειτουργίες του σώματός του.
Το δόγμα του προπατορικού αμαρτήματος βάρυνε ιδιαίτερα τη θέση της γυναίκας αφού η Εύα, η γυναίκα από την οποία επήγασαν «τα φαύλα» παρέσυρε τον Αδάμ. Και βέβαια η σεξουαλικότητα έγινε επικατάρατη. Κατά τον Αυγουστίνο τη στιγμή που οι άνθρωποι απολαμβάνουν «αναίσχυντα» σαρκικά ο ένας τον άλλον, αντί την ηδονή τους να την αναζητούν στο πνεύμα και στον Θεό, μεταβιβάζουν την κληρονομιμένη ενοχή στους απογόνους. Και η «λαγνεία» αυτή μεταδίδει στους αιώνες τη «μόλυνση» των ψυχών.
Ο Αυγουστίνος συμφωνούσε: «Ποια η διαφορά», έγραψε σε ένα φίλο, «αν πρόκειται για σύζυγο ή μητέρα; Είναι πάντα η Εύα, η φωνή του πειρασμού, που πρέπει να προσέχουμε σε κάθε γυναίκα». Στην πραγματικότητα ο Αυγουστίνος προβληματιζόταν φανερά πάνω στο γιατί ο θεός έφτιαξε το θηλυκό φύλο: στο κάτω κάτω, «αν ο Αδάμ χρειαζόταν μια συντροφιά κι ένα συνομιλητή, θα ήταν πολύ καλύτερα αν ο θεός έφτιαχνε δύο άντρες μαζί σαν φίλους, όχι έναν άνδρα και μία γυναίκα».
Η μόνη δουλειά της γυναίκας ήταν να γεννάει παιδιά τα οποία μεταβίβαζαν το μίασμα του προπατορικού αμαρτήματος στην επόμενη γενεά, σαν μολυσματική ασθένεια. Μια θρησκεία που υποβλέπει το μισό της ανθρωπότητας και που εκλαμβάνει κάθε ακούσιο σκίρτημα του πνεύματος, της καρδιάς και του σώματος, ως μοιραία λαγνεία, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να αποξενώσει άνδρες από την ίδια τους τη συνθήκη.
Ο δυτικός Χριστιανισμός ποτέ δεν ανένηψε πλήρως από αυτόν τον νευρωτικό μισογυνισμό, τον οποίο μπορούμε ακόμα να δούμε στην ανισόρροπη αντίδρασή του και στην ίδια την ιδέα της χειροτονίας των γυναικών. Κι ενώ οι γυναίκες στην Ανατολή σήκωναν το φορτίο της κατωτερότητας στο οποίο μοιράζονταν με όλες τις γυναίκες της αυτή την εποχή, οι αδελφές τους στη Δύση έφεραν το πρόσθετο στίγμα μιας απεχθούς και αμαρτωλής σεξουαλικότητας, η οποία τις έκανε να εξοστρακίζονται μέσα στο μίσος και το φόβο».
Είναι φυσικό, ο φόβος της επαφής των ετεροφύλων, όχι μόνο να δημιουργεί μια αντιεπαφική συμπεριφορά στα φύλα, αλλά οδηγεί και σε μια αντικοινωνική νοοτροπία, σε έναν ασκητισμό. Προτροπές σαν αυτή του Σιμεών του Νέου θεολόγου: «Παρακαλώ πάντας υμάς αδελφοί, μισήσατε τον κόσμο και τα εν τω κόσμω. Μισήσατε την σάρκα και τα εξ αυτής τικτόμενα πάθη» οδηγούν σε αντιανθρωπιστικούς και αντικοινωνικούς δρόμους. Οδηγούν σε μοναστήρια, όπου σε πολλά απ’ αυτά θριαμβεύει τελικά ο ομοφυλοφιλικός έρωτας ή η πορνεία.
Πηγή: «Θρησκευτικές Απομυθοποιήσεις» Ιάσων Ευαγγέλου
Εκδόσεις: Δωδώνη
