Η πλειονότητα των κτηρίων στην Ελλάδα είναι κατασκευασμένη από ωπλισμένο σκυρόδεμα.
Του:
Θοδωρή Δουλουμπέκη
Η πλειονότητα των κτηρίων στην Ελλάδα είναι κατασκευασμένη από ωπλισμένο σκυρόδεμα. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι ο φέροντας οργανισμός τους είναι από σκυρόδεμα και χάλυβα, σύστημα το οποίο, αναλαμβάνει μέσα από τα υποστυλώματα να μεταφέρει και κατανείμει στο έδαφος τα φορτία από τις πλάκες και τα δάπεδα, αλλά και τα σεισμικά ή άλλα τυχηματικά φορτία.
Εκτός από το φέροντα οργανισμό όμως, η πλαγειοκάλυψη μιας δομής, αλλά και η διαμερισματοποίση, επιτυγχάνεται μέσα από τις τοιχοποιίες πλήρωσης, κοινώς τους οπτόπλινθους ή τούβλα, με το απαραίτητο φυσικά κονίαμα για συνδετικό υλικό. Οι τοιχοποιίες δεν αποτελούν φέρον στοιχείο στα κτήρια από Ω.Σ. (εκτός από περιπτώσεις κυρίως παλαιών κτηρίων, όπου λόγω σφηνώματος οι τοιχοποιίες συμμετέχουν ενεργά στη δυσκαμψία ενός κτηρίου και στην παραλαβή κατακόρυφων δυνάμεων), με αποτέλεσμα οι ρηγματώσεις που ενδεχομένως να εμφανίζουν, να θίγουν τη λειτουργικότητα ενός κτηρίου, και όχι την ασφάλεια του, θεώρηση βέβαια που πάντα πρέπει να εκτιμάται από μηχανικό μετά από επί τόπου επίσκεψη.
Οι ρηγματώσεις που εμφανίζονται σε κάποιο από τα φέροντα στοιχεία (κολώνες – πλάκες – δοκάρια), είναι και αυτές που δηλώνουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την ασφάλεια μιας δομής.
Οι βασικότεροι λόγοι πίσω από τις ρωγμές στους τοίχους ή τα υποστυλώματα και πλάκες οφείλονται είτε σε κακοτεχνίες, είτε στην κόπωση των υλικών ή στη χειρότερη των περιπτώσεων σε στατικούς – δυναμικούς (σεισμός) λόγους.
Από κακοτεχνία για παράδειγμα, μπορεί να σχηματιστούν διαγώνιες ρωγμές πάνω από τα υπέρθυρα (πρέκια), λόγω έλλειψης ή ανεπαρκούς μήκους του πρεκιού, ενώ επίσης λόγω κακής εκτέλεσης των εργασιών τοιχοπλήρωσης και κακού «σφηνώματος», μπορεί να εμφανιστούν ρωγμές στα σημεία σύνδεσης της τοιχοποιίας με τα δοκάρια, δημιουργώντας μια ευθύγραμμη ρωγμή μεγάλου μήκους, 35 με 40 πόντους περίπου (για δοκάρια 50 με 60 πόντους) κάτω από το ταβάνι ενός κτηρίου. Παρόμοιες επιφανειακές ρωγμές μπορούν να εμφανιστούν και λόγω κόπωσης των υλικών οπότε και η τοιχοποιία αποκολλάται από το φέροντα οργανισμό.
Οι ρηγματώσεις που εμφανίζονται στα φέροντα στοιχεία μιας κατασκευής είναι συνήθως αποτέλεσμα στατικού προβλήματος. Ανεπαρκής οπλισμός λόγω κακής μελέτης κατά το σχεδιασμό ή διάβρωση του υπάρχοντος οπλισμού λόγω απουσίας της απαραίτητης επικάλυψης και επαφής του σιδηρού οπλισμού με το περιβάλλον, καθώς και υπέρβαση των φορτίων για τα οποία έχουν σχεδιαστεί τα μέλη του κτηρίου, είναι δυνατόν να προκαλέσουν σημαντικές ρηγματώσεις και σημαντική μείωση της φέρουσας ικανότητας των στοιχείων. Τέτοιες ρωγμές μπορεί να είναι κατακόρυφες ή οριζόντιες στη βάση κυρίως μιας κολώνας ή παράλληλες στη μικρή διεύθυνση μιας πλάκας. Σημαντικές είναι επίσης και οι ρωγμές που εμφανίζει ο σκελετός αλλά και οι τοιχοποιίες μιας δομής λόγω καθιζήσεων του εδάφους επί του οποίου έχει θεμελιωθεί. Οι ρωγμές αυτές, μπορεί να αποδειχθούν καταστροφικές για ένα κτήριο καθώς και δύσκολα επισκευάσιμες, ενώ είναι δύσκολο να διαπιστωθεί και το αν έχουν σταματήσει να δημιουργούνται ή αν το φαινόμενο της καθίζησης είναι εν εξελίξει. Αυτού του είδους οι ρωγμές είναι ακανόνιστες, ιδιαίτερα έντονες, συνήθως βαθιές έως και διαμπερείς και εμφανίζονται ακόμη και στα δάπεδα. Τέλος εξαιτίας των σεισμικών δράσεων προκαλούνται διαγώνιες ρωγμές, συχνά αντίθετες μεταξύ τους σχηματίζοντας ένα «Χ» αρχικά στις τοιχοποιίες και εν συνεχεία και στα δομικά στοιχεία. Οι ρωγμές αυτές, είναι δυνατόν να υποδηλώνουν ακόμη και την ανάγκη για να εγκαταλειφτεί ένα κτήριο προκειμένου την άμεση επισκευή του.
Οι συνέπειες από κάθε είδους ρωγμή που είναι εμφανής σε κάθε κτήριο πρέπει να εκτιμώνται από εξειδικευμένο μηχανικό, και να προτείνεται μια μέθοδος αντιμετώπισης του προβλήματος που αυτές υποδηλώνουν. Τέτοιες μέθοδοι μπορεί να είναι η επισκευή των ρηγματώσεων, η αφαίρεση του αίτιου που τις προκαλεί ή ακόμη και η «συνετή παραμέληση» (judicious neglect).
