Το ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς πλησιάζει και στο σημερινό μας άρθρο θα κάνουμε μία επίκαιρη με τα σχολεία αναδρομή στο παρελθόν, και συγκεκριμένα στη σχολική ενδυμασία δηλαδή τη μαθητική στολή που ήταν υποχρεωμένοι να φοράνε οι μαθητές για πολλές δεκαετίες και κυρίως οι μαθήτριες τη γνωστή και ως σχολική ποδιά, και που ήταν χαρακτηριστικό της ιδιότητάς τους.
Η σχολική ενδυμασία σε άλλες χώρες
Η μαθητική στολή είναι ένα ειδικό ένδυμα, σύνολο τυποποιημένων ρούχων, που χρησιμοποιείτε σε εκπαιδευτικά ιδρύματα. Η πρώτη χώρα που ξεκίνησε την χρήση της μαθητικής στολής ήταν η Αγγλία. Μέχρι σήμερα ένα από τα τουριστικά αξιοθέατα στην Αγγλία είναι να παρατηρούνται από τους τουρίστες οι όμορφες μαθητικές στολές των διαφόρων σχολείων, κολεγίων και κάποιων πανεπιστημίων με τα διακριτικά σοβαρά χρώματα. Στην Αμερική, στην Αυστραλία, στη Νέα Ζηλανδία, στην Ιρλανδία ακόμα και στην Ινδία και στο Πακιστάν ως πρώην Αγγλικές αποικίες ακολουθούν ακόμα το Βρετανικό ύφος και στυλ. Στις ΗΠΑ υπάρχουν κανόνες ενδυμασίας, για τα αγόρια προβλέπεται παντελόνι με ζώνη φανελάκια πόλο, πουκάμισα, σορτσάκια και παπούτσια αθλητικά ή πάνινα. Για τα κορίτσια υπάρχουν περισσότερες επιλογές αλλά πιο αυστηρές, πρέπει το ντύσιμο να είναι σεμνό, αλλά οι επιλογές ποικίλουν αναλόγως το σχολείο στο οποίο φοιτούν. Οι φούστες και τα παντελόνια πρέπει να έχουν ένα συγκεκριμένο μήκος και τα σορτσάκια δεν επιτρέπονται σε όλα τα σχολεία. Στον Καναδά τα περισσότερα δημόσια σχολεία δεν απαιτούν από τους μαθητές τους να φορούν στολές αλλά περιλαμβάνουν αυστηρούς κανόνες για το προκλητικό ντύσιμο. Το 1990 η καθολική εκκλησία έδωσε αυστηρή εντολή να υπάρξει στολή και συγκεκριμένα πουκάμισο και γραβάτα για τα αγόρια και φούστες για τα κορίτσια. Στην Ιταλία οι στολές στα σχολεία είναι σπάνιες καθώς συνδέθηκαν με την εποχή του Μουσολίνι όπου είχαν παιδιά σε φασιστικά κινήματα και έπρεπε να φορούν στολές εντός και εκτός σχολείου. Στη Βραζιλία και την Αργεντινή τα ιδιωτικά σχολεία αναγκάζουν τους μαθητές τους να φορούν στολές, με μερικές εξαιρέσεις στο λύκειο. Τα δημόσια σχολεία συνήθως δεν αναγκάζουν τους μαθητές να φορούν στολές, λόγω του χαμηλού εισοδήματος του πληθυσμού τους, ωστόσο μπορεί να έχουν μία. Γενικά, οι στολές αποτελούνται από ένα μπλε παντελόνι και ένα άσπρο μπλουζάκι με το σύμβολο του σχολείου τυπωμένο ή κεντημένο πάνω του. Μερικά σχολεία επιβάλλουν ειδικά χρώματα στα παπούτσια, όπως το μαύρο ή το άσπρο, και σε μερικά λύκεια δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές τους να φορούν τζιν. Τα σχολεία προσπαθούν να οριοθετήσουν τη χρήση άλλων τύπων ενδυμάτων ως μία προσπάθεια να μειώσουν τον καταναλωτισμό μεταξύ των μαθητών. Οι σχολικές στολές είναι συνηθισμένες στην Κούβα. Όλοι οι μαθητές ανεξαρτήτως ηλικίας ή φύλου φορούν σχολικές στολές με το χρώμα που υποδηλώνουν τον βαθμό του επιπέδου τους. Τα παιδιά φορούν επίσης κασκόλ σαν μέλη του κουβανικού οργανισμού πρωτοπόρων νέων.
Η σχολική ενδυμασία στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1950 του 1960 και του 1970 το μαθητικό ντύσιμο είχε τη δική του ιστορία. Η ποδιά ήταν το κατεξοχήν υποχρεωτικό ρούχο για τις νεαρές έφηβες, σε μπλε συνήθως χρώμα, ενώ τα αγόρια βολεύονταν με καθωσπρέπει παντελονάκια. Η μπλε σχολική ποδιά για πολλά χρόνια μαρτυρούσε την ιδιότητα του μαθητή, υπηρετούσε την ομοιομορφία των μελών τις μαθητικής κοινότητας, κατά ορισμένες απόψεις τη συνοχή της. Τις ποδιές τις αγόραζαν οι περισσότεροι από βιοτεχνίες και όσοι ήταν στην Αθήνα από τα μεγάλα καταστήματα (Αφοί Λαμπρόπουλοι, Δραγώνας, Μινιόν). Όσοι είχαν μεγάλη οικονομική επιφάνεια φορούσαν Τσεκλένης, που κόστιζαν τα διπλάσια χρήματα και τις οποίες φορούσαν λίγα παιδιά. Βέβαια στα ιδιωτικά σχολεία ήταν πιο κυριλάτες. Κάθε χρόνο έβγαιναν και καινούργια σχέδια, άλλοτε με κουκούλα άλλοτε χωρίς, πότε με κρικάκια ή με θέση για ομπρελίτσα, με θέσεις για μολύβια ή με σούρα στη μέση.
Στη δεκαετία του 1950 τα αγόρια ήταν αναγκασμένα να φορούν καπέλα που ονομάζονταν ‘’κουκουβάγιες’’ λόγω του λογοτύπου που βρίσκονταν επάνω. Ήταν πηλήκιο από μάλλινο ύφασμα τσόχα μαύρη, μπροστά στη μέση, πάνω από το γείσο είχε μια κορόνα, μια κουκουβάγια κεντημένη με χρυσή κλωστή και πούλιες αστραφτερές στα δυο της μάτια. Η κουκουβάγια ήταν στη μυθολογία το ιερό πουλί της Αθηνάς, της θεάς της σοφίας, και γι’ αυτό έγινε το έμβλημα της μαθητιώσας νεολαίας. Το 1964 καταργήθηκε από τα Δημόσια Γυμνάσια και η μπλε ποδιά των κοριτσιών με το άσπρο κολάρο (γιακά) έκτοτε άρχισε να περιορίζεται με αποτέλεσμα να καταργηθεί.
Η κατάργηση της ποδιάς και οι αντιδράσεις
Στις 6 Φεβρουαρίου 1982 ο τότε υπουργός Παιδείας της πρώτης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, Λευτέρης Βερυβάκης αποφάσισε την κατάργηση της υποχρεωτικής χρήσης της σχολικής ποδιάς που δήλωνε την ταυτότητα του μαθητή. Η απόφαση αυτή χαιρετίσθηκε τότε από μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, ως ένδειξη εκδημοκρατισμού, πλουραλισμού, ελευθερίας στην ανάπτυξη της προσωπικότητας. Οι μαθητές υποδέχθηκαν τα νέα με χαρά, καθώς οι περισσότεροι υποστήριζαν ότι η σχολική ενδυμασία τους καταπίεζε. Ιδιαίτερα τα κορίτσια απαλλάχθηκαν από τη μπλε ποδιά με τον άσπρο γιακά και άσπρα καλτσάκια που τις περιόριζε. Τα αγόρια έπρεπε κι αυτά να φορούν ποδιές, αλλά οι εκπαιδευτικοί ήταν απόλυτα χαλαροί μαζί τους και πρακτικά, το μέτρο ίσχυε μόνο για τις κοπέλες. Τα κορίτσια, με την κατάργηση της ποδιάς, βρήκαν την ευκαιρία να φορέσουν λίγο πιο κοντές φούστες και το μέχρι τότε απαγορευμένο καλσόν. Οι πιο προοδευτικοί συμφώνησαν με το μέτρο του υπουργού, γιατί πίστευαν πως η ομοιομορφία στο ντύσιμο των μαθητών εμπόδισε την ανάπτυξη της προσωπικότητας και έκανε τα σχολεία να μοιάζουν με στρατόπεδα. Αντιθέτως, οι πιο συντηρητικοί υποστήριξαν ότι με την κατάργηση της σχολικής ποδιάς θα χανόταν η ταυτότητα των μαθητών και θα επικρατούσε ασυδοσία στην εξωτερική εμφάνιση , ειδικά των κοριτσιών. Πολλοί θα θυμούνται τα χρόνια που φορούσαν τη σχολική τους ποδιά με νοσταλγία, όμως η αλήθεια είναι ότι το μέτρο καταργήθηκε χωρίς πολλές αντιδράσεις. Άλλωστε δεν είχε κανένα ουσιαστικό συμβολισμό και η εποχή σήκωνε πολλές αλλαγές.
Γιώργος Λινοξυλάκης
Πηγές: Διάφορες πληροφορίες από το Internet
