ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
MENOY
ΑΠΟΨΕΙΣ

Φωκάδες - Καλλέργηδες - Τσουδεροί

0

    Δεν γνωρίζω, αν κάτι ανάλογο συμβαίνει σε άλλο μέρος της Κρήτης , ωστόσο, στον Ασώματο Αγίου Βασιλείου αποτελεί αξιοσημείωτη ιστορική πραγματικότητα, την οποία αξίζει να επισημάνομε!  Η ιστορία αυτή έρχεται στην επικαιρότητα μ' αφορμή τον εορτασμό των διακοσίων χρόνων από την Εθνική μας Παλιγγενεσία και τα όσα γράφτηκαν και ειπώθηκαν, θα λεχθούν και θα ειπωθούν μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους για δύο ηρωικές μορφές του αγώνα στην Κρήτη, τους αδελφούς Μελχισεδέκ και Γεώργιο Τσουδερούς .  Εκτός , όμως, από τον Μελχισεδέκ, τον ηγούμενο της ιστορικής και σεβάσμιας Μονής Πρέβελη και τον  Γεώργιο, τον στρατηγό, επίσης σημαντικές προσωπικότητες του αγώνα στην Κρήτη το 1821 αναδείχθηκαν και οι άλλοι δύο αδελφοί τους, ο παράτολμος Ιωάννης και ο μικρότερος αδελφός τους ο  Γιακουμής, ο χα:ίνης.

             Ήταν παιδιά του Εμμανουήλ Καλλέργη από τον Ασώματο, ενώ η μητέρα τους ήταν κόρη , του γνωστού για τα κατορθώματά του εναντίων των Τούρκων Γεωργακομάρκου ή Δαίμονα από τον Καλλικράτη Σφακίων.   Ο Εμμανουήλ Καλλέργης, απόγονος του οίκου των Καλλεργών , παιδί ακόμα, σαν μάθαινε τα καλυβογράμματα  της εποχής, δηλαδή ανάγνωση από τα εκκλησιατικά βιβλία, στο μοναστήρι του Πρέβελη, από απροσεξία πήραν τα μαλλιά του φωτιά και τσουδίστηκε.  Έτσι προέκυψε το παρωνύμιο -παρατσούκλι-  Τσουδερός, δηλαδή ο τσουδισμένος, το οποίο επικράτησε του πραγματικού οικογενειακού ονόματος και ο κλάδος των Καλλέργηδων του Ασωμάτου μετονομάστηκε σε Τσουδερούς, από τα μέσα του  18ου αιώνα.

   

  Ανατρέχοντας στις ρίζες της ιστορικής αυτής οικογένειας φτάνομε στο έτος  1092 μ.Χ, τότε που ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου Αλέξιος Α' Κομνηνός (1081-1118) απέστειλε  και εγκατέστησε μόνιμα στη Μεγαλόνησο δώδεκα αρχοντικές – αριστοκρατικές οικογένειες, αφ' ενός για να ενισχύσουν το εθνικό φρόνιμα  και την ορθόδοξη πίστη των ντόπιων και αφ' ετέρου για ν' αποτελέσουν τα ισχυρά ερείσματα της αυτοκρατορικής εξουσίας στο νησί και παράλληλα φρόντισε να τις “προικίσει” με μεγάλες εκτάσεις γης, “φέουδα”. Η ενέργεια αυτή του Αυτοκράτορα Αλεξίου, σε συδυασμό με την απελευθέρωση της Κρήτης από τον Στρατηλάτη Νικηφόρο Φωκά το έτος 961 μ.Χ.  καταγράφονται ως ενέργειες υψίστης εθνικής σημασίας για τον Ελληνισμό της Μεγαλονήσου και το μέλλον της , όπως εξελίχθηκε μέχρι σήμερα.  Οι ενέργειες αυτές, δυστυχώς, δεν έχουν επαρκώς εκτιμηθεί.  Κάθε οικογένεια, ωστόσο, την αποτελούσαν πολλά μέλη και οι επικεφαλής αυτών των οικογενειών ήταν τα λεγόμενα  12  Αρχοντόπουλα, που σύμφωνα με  το χρυσόβουλο του Αυτοκράτορα Αλεξίου, επικεφαλής της οικογένειας,  για την οποία αναφερόμαστε, ήταν τότε ο Ιωάννης Φωκάς.  Με  το επώνυμο Φωκάς  εγκαταστάθηκε λοιπόν το πρώτον η οικογένεια αυτή στην Κρήτη.  Ωστόσο, από άλλες ιστορικές πηγές μαθαίνομε, ότι η περιοχή του νοτιοδυτικού τμήματος της Κάτω Συβρίτου, δηλ.της επαρχίας Αγίου Βασιλείου, από το χωριό Ασώματος μέχρι την περιοχή των Ασκύφου Σφακίων είχε δοθεί από το έτος 1092, μεταξύ άλλων, ως φέουδο, στην οικογένεια των Φωκάδων. Μάλιστα η οικογένεια αυτή ήταν η μοναδική η οποία κατείχε εκτάσεις γης “φέουδο” στην επαρχία Αγίου Βασιλείου από την Βυζαντινή εποχή.  Έκτοτε ο κλάδος των Φωκάδων του Αγίου Βασιλείου εγκαταστάθηκε μόνιμα στην περιοχή αυτή και κατέστησαν ως διοικητικό τους κέντρο το ιστορικό χωριό Ασώματος Αγίου Βασιλείου, το οποίο δεν εγκατέλειψαν ποτέ από τότε.

    Η μεγάλη και πολύ ισχυρή οικογένεια των Φωκάδων στα χρόνια της πρώιμης Βενετοκρατίας μετονομάστηκε από τους Βενετούς σε Καλλιέργηδες ή Καλλέργηδες, ως εργάτες των καλών έργων.  Τη μετεξέλιξη αυτή του οικογενειακού ονόματος φαίνεται να υιοθέτησε και ο κλάδος των Φωκάδων του Ασωμάτου, γιατί στο Οθωμανικό Κτηματολόγιο (ΤΤ 822) το έτος  1670 καταγράφεται ο Ασώματος ως το κεφαλοχώρι της περιοχής με σαράντα (40) οικογένειες – ιδιοκτήτες γης, από τις οποίες  οι επτά (7) ήταν Καλλέργηδες, ενώ το επώνυμο Φωκάς δεν αναφέρεται πουθενά.  Το δε Μοναστήρι του Πρέβελη αποτέλεσε την τελευταία προσφορά  της οικογένειας Καλλέργη -των Καλλέργηδων του Ασωμάτου- προς την Κρήτη, λίγα χρόνια  πριν από την σταδιακή κατάληψής τη από τους Τούρκους κατά τα έτη 1645-1669, καθώς μας λέει ο διακεκριμένος αρχαιολόγος και επί σειρά ετών προ:ιστάμενος της 28ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Μιχάλης Ανδριανάκης.

       Για τη μετεξέλιξη των Καλλέργηδων του Ασωμάτου σε Τσουδερούς μιλήσαμε ήδη στην αρχή της εργασίας αυτής.       Το νέο επώνυμο φαίνεται να υιοθετήθηκε απ' όλους τους 

Καλλέργηδες του Ασωμάτου και όχι μόνο από τον παθόντα, τον Εμμανουήλ , που τσουδίστηκε στον Πρέβελη.   Τ'ελος, η οικογένεια των Τσουδερών κατέγραψε λαμπρές σελίδες  στην ιστορία των νεότερων χρόνων του Ελληνικού Έθνους, γιατί δεν ήταν μόνο οι αγωνιστές Τσουδεροί του '21, ήταν και πολλοί μεταγενέστεροι από την οικογένεια αυτή, που  δεν σταμάτησαν  ποτέ το τουφεκέδι εναντίων των Τούρκων μέχρι την απελευθέρωση της Μεγαλονήσου κι έδωσαν μάχες σ' ολόκληρο το Νησί, ενώ η δράση τους συνεχίστηκε  και στα χρόνια του ελεύθερου εθνικού βίου, αλλά σε άλλο πια επίπεδο..

      Σήμερα, η ίδια οικογένεια  υφίσταται ακόμα και δραστηριοποιείται επιχειρηματικά στον ιστορικό Ασώματο, το χωριό με το οποίο συνδέθηκαν για χίλια περίπου χρόνια (1092-2021) και  δεν εγκατέλειψαν ποτέ.

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ