Μ' αφορμή την εργασία του εκλεκτού συναδέλφου Λ.Κρυοβρυσανάκη η οποία δημοσιεύτηκε στην έγκριτη εφημερίδα ΡΕΘΕΜΝΟΣ στις 4/2/2023 με τον γενικό τίτλο “Μονοπάρι Ρεθύμνου”, θα επιχειρήσω να προσθέσω κάποια στοιχεία, προκειμένου να γίνει κατανοητό τι ακριβώς εννοούμε , όταν λέμε “Συνθήκη των Δύο Συβρίτων”, πότε και από ποιούς έγινε και τι προηγήθηκε πριν απ' αυτήν.
Κατ' αρχάς ο όρος “Επανάσταση των Δύο Συβρίτων” δεν αναφέρεται από τους ιστοριογράφους της μακρινής εκείνης εποχής, αλλά αντί αυτού χρησιμοποιείται ο όρος “ Συνθήκη των Δύο Συβρίτων”, ο οποίος έχει ιστορική βάση και σαφέστατα ιστορικό περιεχόμενο. Ας δούμε όμως τα πράγματα από την αρχή:
Η διάλυση και ο διαμελισμός της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το 1204 από τους Σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας έριξε την Κρήτη στην αγκαλιά των Γενουατών στην αρχή και των Βενετών στη συνέχεια. Ο λαός αιφνιδιασμένος από την εθνική συμφορά για τον αναπάντεχο αφανισμό του Βυζαντίου,δεν αντιστάθηκε αρχικά ούτε στους Γενουάτες, ούτε στους Βενετούς. Οι Βενετοί μετά το έτος 1210, προκειμένου να στεριώσουν την εξουσία τους στο Νησί, έφερναν αποίκους και τους εγκαθιστούσαν σε διάφορα σημεία ως φεουδάρχες, αφαιρώντας προνόμια και μεγάλα κτήματα από το ελληνικό στοιχείο και προπάντων από τα αρχοντικά γένη. Έτσι ξεκίνησε η αντίδραση στους ξένους δυνάστες, με αρχηγούς τις αρχοντικές – αριστοκρατικές οικογένειες του Νησιού, οι οποίοι στήριξαν την πείσμονα αντίσταση, ως οργανωτές και αρχηγοί τουλάχιστον 27 επαναστάσεων, που οι σημαντικότερες απ' αυτές έγιναν στα πρώτα 150 χρόνια της Βενετοκρατίας.
“.... Αλλ' οι άποικοι (Βενετοί) δεν απήλαυσαν επί μακρόν εν ειρήνη τα θέλγητρα της νέας των πατρίδος . Το 1212 οι Αργυρόπουλοι ή Αγιοστεφανίται (οι καταγόμενοι από την ενορία του Αγίου Στεφάνου της Κωνσταντινούπολης), οικογένεια περιφανής επί πλούτω και καταγωγή, εξήγειρεν τους Κρήτας εις επανάστασιν, ης ψυχή ανεδείχθη ο σεβαστός (Κωνσταντίνος) Σκορδίλης καταγόμενος και αυτός, ως και οι ανωτέρω, εκ των Βυζαντινών αρχόντων οι οποίοι είχον αποικισθεί εις την νήσον μετά την ανάκτησιν αυτής υπό του Νικηφόρου Φωκά...” (Ζαμπελίου – Κριτοβουλίδου 1971, 19-20). Η επανάσταση αυτή έληξε μετά από δύο χρόνια, αλλά συνεκλόνισε εκ θεμελίων την κυριαρχία των Βενετών επί της νήσου.
Τα αμέσως επόμενα χρόνια η Κρήτη ήταν “.....ηφαίστειο υποφλέγον κι εζήτει την ελαχίστην αφορμήν να εκραγή...” Αιτία ήταν το μίσος εναντίων των κατακτητών και η αφορμή δόθηκε το έτος 1217, όταν μία ομάδα Βενετών έκλεψε τα άλογα του Αρχοντορωμαίου Πέτρου Σκορδίλη. Ο Δούκας Παύλος Κουερίνης καθυστέρησε στο να αποδοθεί δικαιοσύνη και ξέσπασε η δεύτερη επανάσταση με αρχηγούς τον Κωνσταντίνο Σκορδίλη και τους αδελφούς Θεόδωρο και Μιχαήλ Μελισσηνούς, η οποία έληξε με συνθηκολόγηση την 13η Σεπτεμβρίου 1219. Η επανάσταση αυτή πρέπει να σχετίζεται με το Μονοπάρι, όπως αναφέρεται στο προαναφερόμενο άρθρο.
Η τρίτη κατά σειρά επανάσταση ήταν πολύ καλύτερα οργανωμένη κι έφερε σε δύσκολη θέση τους Βενετούς. Ξέσπασε στην περιοχή του Ρεθύμνου το έτος 1228 με υποκινητές τους Σκορδίληδες, τους Μελισσηνούς , τους Αρκολέοντες και τους αδελφούς Μανουήλ και Κωνσταντίνο Δρακοντόπουλους Οι επαναστάτες ζήτησαν τη βοήθεια του αυτοκράτορα της Νίκαιας Ιωάννη Βατάτζη, ο οποίος ανταποκρίθηκε κι έστειλε 33 γαλάρες με βοήθειες και είχαν μεγάλες επιτυχίες . Κυριεύτηκε η πόλη του Ρεθύμνου, ο Μυλοπόταμος, ο Χάνδακας κι έγιναν σπουδαίες μάχες γύρω από το Καστέλι Μονοφατσίου. Η πολύχρονη, όμως, εμπόλεμη κατάσταση φαίνεται να καταπόνησε και τους επαναστάτες.. Τον Οκτώβριο του έτους 1234 συνθηκολόγησαν και οι Βενετοί, οι οποίοι βρέθηκαν σε χειρότερη θέση, έκαμαν μεγάλες παραχωρήσεις στις παραπάνω οικογένειες . Έδωσαν σ' αυτούς δύο ολόκληρες επαρχίες την Άνω και την Κάτω Σύβριτο, δηλαδή το Αμάρι και τον Άγιο Βασίλειο ως φέουδο και διάφορα προνόμια κι έληξε ο αγώνας.
Η συνθήκη αυτή υπογράφηκε εκ μέρους των Βενετών από το Δούκα Άγγελο Gradoniko κι εκ μέρους των επαναστατών από τον Κωνσταντίνο Σκορδίλη, τον Μιχαήλ Μελισσηνό και τον Μιχαήλ Αρκολέοντα,, οι οποίοι προφέρονται με την τιμητική προσφώνηση “σεβαστός”. Οι Δρακοντόπουλοι μόνο δεν δέχτηκαν να συνθηκολογήσουν και να υπογράψουν την συνθήκη και συνέχισαν, ως φαίνεται, για λίγο τον αγώνα, αλλά τελικά εγκατέλειψαν κι αυτοί την Κρήτη μαζί με τους στρατιώτες του Βατάτζη,τους λεγόμενους Ανατολικούς.
Η συνθήκη αυτή ονομάστηκε από τους μεταγενέστερους “Συνθήκη των Δύο Συβρίτων”,λόγω του περιεχομένου της κι όχι τόσο για τη συμμετοχή της περιοχής στα πολεμικά γεγονότα. Από το έτος λοιπόν 1234 και μετά συναντούμε απογόνους από τις οικογένειες των Σκορδίληδων, των Μελισσηνών και των Αρκολέων να κατοικούν στην περιοχή της Άνω και Κάτω Συβρίτου και αυτό είναι αρκετά ευδιάκριτο στο Οθωμανικό Κτηματολόγιο του έτους 1670.
