Το γεγονός αυτό έρχεται να ανταποκριθεί σε ένα χρόνιο αίτημα για να συμπεριληφθεί ο Μινωικός Πολιτισμός στον κατάλογο με τα προστατευόμενα μνημεία της UNESCO. Μεταξύ αυτών και η Ζώμινθος στα όρη της Ίδης πάνω από τα Ανώγεια, αρχαιολογικός χώρος που ουσιαστικά εκπροσωπεί το Ρέθυμνο στην συγκεκριμένη πρόταση που ευχόμαστε να ευδοκιμήσει.
Με την ευκαιρία να θυμίσουμε, ότι το Γεωπάρκο του Ψηλορείτη έχει ενταχθεί στον κατάλογο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO, γεγονός, επίσης σημαντικό αφού καταλαμβάνει σχεδόν τον μισό νομό Ρεθύμνου και ένα μεγάλο μέρος του νομού Ηρακλείου.
Η εξέλιξη αυτή είναι μάλλον μια καλή ευκαιρία για να δούμε με την κατάλληλη σοβαρότητα και προετοιμασία την ένταξη και άλλων μνημείων στον σχετικό κατάλογο της UNESCO από το Ρέθυμνο. Και βεβαίως δύο είναι τα πρώτα που μπορεί κάποιος να θεωρήσει ως πιο ώριμες περιπτώσεις για να προταθούν. Γνώμη μου είναι ότι ο αρχαιολογικός χώρος της Ελεύθερνας και η Μονή Αρκαδίου είναι δύο ιστορικά μνημεία με δυνατούς συμβολισμούς όχι μόνο για το Ρέθυμνο αλλά για ολόκληρη την Κρήτη.
Και είναι ίσως μια καλή ευκαιρία να αναληφθούν οι κατάλληλες πρωτοβουλίες για την υποστήριξη αυτών των υποψηφιοτήτων, καθώς μια τέτοια προοπτική προσδίδει περαιτέρω κύρος μέσα στο παγκόσμιο πολιτιστικό γίγνεσθαι για την τοπική πολιτιστική κληρονομιά ενώ δημιουργεί και τις προϋποθέσεις περαιτέρω υποχρεώσεων, άρα και ευκαιριών, για την διατήρηση και την διάσωση των μνημείων στο μέλλον.
Ο Κατάλογος Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς είναι το πιο γνωστό αρχείο μνημείων και χώρων ανεκτίμητης αξίας για όλη την ανθρωπότητα. Σήμερα περιλαμβάνει πέραν των 1000 εγγραφών από 163 κράτη μέλη. Για την προστασία μνημείων που χρήζουν άμεσης προστασίας υπάρχει ένας δεύτερος Κατάλογος για Μνημεία σε Κίνδυνο.
Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στις επίσημες ιστοσελίδες των χωρών – μελών της UNESCO, για συμπεριληφθεί ένα μνημείο στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς χρειάζεται να επισημαίνεται και να αποδεικνύεται η «εξαιρετική παγκόσμια αξία» και να πληρούνται ορισμένα κριτήρια, όπως να είναι αριστουργηματικό δείγμα της ανθρώπινης δημιουργικότητας.
Κριτήρια είναι επίσης:
- Να παρουσιάζει σημαντική ανταλλαγή ανθρώπινων αξιών σε ένα χρονικό διάστημα ή σε μια πολιτισμική περιοχή του κόσμου, όσον αφορά στην αρχιτεκτονική ή στην τεχνολογική εξέλιξη, στην τέχνη των μνημείων, την πολεοδομία ή τον σχεδιασμό τοπίων.
- Να αποτελεί μοναδική ή τουλάχιστον εξαιρετική μαρτυρία για μια πολιτισμική παράδοση ή έναν πολιτισμό που επιβιώνει μέχρι σήμερα ή έχει εξαφανιστεί·
- Να αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα αρχιτεκτονικής κτιρίου, αρχιτεκτονικού ή τεχνολογικού συμπλέγματος ή τοπίου που απεικονίζει σημαντικές περιόδους στην ανθρώπινη ιστορία·
- Να αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα ενός παραδοσιακού οικισμού, αξιοποίησης της γης ή της θάλασσας, που να είναι ενδεικτικό ενός πολιτισμού (ή περισσότερων) ή αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με το περιβάλλον, ιδιαίτερα όταν αυτό έχει καταστεί ευάλωτο υπό την επίδραση αμετάκλητων αλλαγών·
- Να συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με γεγονότα ή ζωντανές παραδόσεις, ιδέες ή αντιλήψεις, με καλλιτεχνικά ή λογοτεχνικά έργα εξαιρετικής παγκόσμιας σημασίας.
- Να περιέχει φυσικά φαινόμενα σε υπερθετικό βαθμό ή περιοχές εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς και αισθητικής σημασίας.
- Να αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα εκπροσώπησης σημαντικών σταδίων της ιστορίας της γης, όπως καταγραφή ζωής, σημαντικές γεωλογικές διαδικασίες σε εξέλιξη, ενδεικτικές της γεωμορφολογίας ή σημαντικών φυσιογραφικών γνωρισμάτων.
- Να αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα σημαντικών οικολογικών και βιολογικών διαδικασιών στην εξέλιξη και την ανάπτυξη της γης, του νερού, παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων και κοινοτήτων ζώων και φυτών.
- Να περιλαμβάνει τα πιο σημαντικά και ενδεικτικά φυσικά καταλύματα για διατήρηση της επιτόπιας βιολογικής ποικιλομορφίας, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που περιέχουν απειλούμενα είδη εξαιρετικής παγκόσμιας σημασίας από άποψη επιστήμης ή συντήρησης.
Τί από τα παραπάνω δεν πληρούται σε σχέση με τον αρχαιολογικό χώρο της Ελεύθερνας και την Ιερά Μονή Αρκαδίου; Κατά την γνώμη μας καλύπτονται όλα τα σχετικά κριτήρια και είναι κατάλληλος ο χρόνος για να ανοίξει ο διάλογος μιας τέτοιας προοπτικής.
