Οι παραγωγοί του δεν ξεπερνούν τους πέντε και είναι θέμα χρόνου να σταματήσουμε να μιλάμε για αυτό το προϊόν, το οποίο έθρεψε οικονομικά πολλές γενιές κρητικών κατά το παρελθόν, κυρίως της κοιλάδας του Μυλοποτάμου από τις Αλόϊδες έως την Βιράν Επισκοπή και τον Λατζιμά του Ρεθύμνου αλλά και έως το Φόδελε του Ηρακλείου. Αντίστοιχη ανάπτυξη είχε και στις εύφορες κοιλάδες των Χανίων, κυρίως, στον Αποκόρωνα.
Το Γαράζο ήταν κάποτε η κυρίαρχη εξαγωγική δύναμη σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μπορεί κάποιος να φανταστεί, για τί οικονομικά μεγέθη μιλάμε και για τί δυναμική είχε αναπτυχθεί. Σήμερα, παρά του ότι ολόκληρη η Ευρώπη και ο κόσμος, ψάχνουν να βρουν Κρητικό κίτρο, αυτό δεν υπάρχει και μάλιστα η πολιτεία δεν λαμβάνει την παραμικρή μέριμνα για να διασώσει την συγκεκριμένη παραδοσιακή καλλιέργεια και να δώσει ακόμα ένα κίνητρο οικονομικής ευημερίας, μια εναλλακτική προοπτική που συνδυάζει τον πρωτογενή τομέα με την γαστρονομία, τον τουρισμό και τον πολιτισμό.
Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και κάθε άλλος αρμόδιος φορέας της Ελληνικής Πολιτείας και των θεσμών της Αυτοδιοίκησης οφείλουν να αναλάβουν κάθε πρωτοβουλία διάσωσης της καλλιέργειας της κιτριάς και της αξιοποίησης των προϊόντων του κίτρου με στόχο:
• την ίδρυση και λειτουργία στο Γαράζο Επιστημονικού Ινστιτούτου για την αναδιάρθρωση της καλλιέργειας την εξέλιξη της,
• την παραγωγή με σύγχρονες μεθόδους, κυρίως με βιολογικές καλλιέργειες και συνέπεια ως προς το ζητούμενο, δηλαδή το ποιοτικό αποτέλεσμα,
• την μεταποίηση και την εμπορία με δημιουργία νέας σύγχρονης μονάδας στο Γαράζο
• την τουριστική αξιοποίηση μέσα από τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού,
• την πολιτιστική αξιοποίηση μέσα από δράσεις και πρωτοβουλίες ανάδειξης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του προϊόντος με στήριξη της Παγκρήτιας Γιορτής Κίτρου και την δημιουργία Θεματικού Μουσείου στο Γαράζο με διαδραστικά και ερευνητικά προγράμματα και ανάλογες εκδόσεις.
Θα πρέπει να γίνει επιτέλους αντιληπτό πως τα λάθη του παρελθόντος είναι πολλά και τα «πληρώνουμε ακριβά».
Το κράτος και η Ευρωπαϊκή Ένωση έδωσε χρήματα μόνο για την κτηνοτροφία και για την ελαιοκαλλιέργεια και μάλιστα χωρίς να πετύχει τα αναμενόμενα αλλά μάλλον προκαλώντας προβλήματα, καταστροφικά για τις καθαρά αγροτικές περιοχές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το οποίο καταγράφεται, είναι η μετατροπή παραδοσιακών καλλιεργήσιμων εκτάσεων σε βοσκοτόπους και η δραματική μείωση της παραγωγικής γης.
Σταδιακά εγκαταλείπονται καλλιέργειες και η παραγωγή προϊόντων όπως το σταφύλι, η σταφίδα, τα εσπεριδοειδή, το χαρούπι, η ελιά θρούμπα, το κεράσι και βέβαια το κίτρο, ενός μοναδικού προϊόντος, το οποίο σήμερα που μιλάμε, δεν παράγεται πουθενά αλλού στην Ελλάδα παρά μόνο λίγο στη Νάξο και εδώ στο Ρέθυμνο, στο Γαράζο αλλά σε ποσότητες πάρα πολύ μικρές.
Και όλη αυτή η παρακμή της καλλιέργειας, τη στιγμή, που το προϊόν έχει τεράστια ζήτηση σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ίσως κανένα άλλο προϊόν να μην έχει τόσο μεγάλη ζήτηση όσο το κίτρο.
Το ζητούν στην ζαχαροπλαστική και στην μαγειρική, το ζητούν οι φαρμακοβιομηχανίες, οι σαπωνοποιίες, οι εταιρείες παραγωγής καλλυντικών ακόμα και βιομηχανίες επεξεργασίες κρέατος, αλλαντοποιίας και κονσερβοποιίας.
Όμως κίτρο, δεν υπάρχει πια για να καλύψει τις ανάγκες της Ελλάδας και της Ευρώπης.
Μήπως, λοιπόν, πρέπει επιτέλους να αναληφθούν πρωτοβουλίες για να σωθεί το κρητικό κίτρο και να δημιουργηθεί ένας ελπιδοφόρος αναπτυξιακός πυλώνας για τον τόπο μας;
