Ενόψει της επικείμενης εορτής του Αγίου Γεωργίου σκέφτηκα να γράψω για ένα θαύμα του Αγίου Γεωργίου Περιβολίων, όπως αυτό περιγράφεται στη Ρεθεμνιώτικη εφημερίδα «Δημοκρατία» του 1925 και που λόγω του ενδιαφέροντός του νομίζω ότι αξίζει να το ξαναδούμε και σήμερα, επειδή σχεδόν εκατό χρόνια μετά την πρώτη του δημοσίευση, παραμένει άγνωστο.
Η εφημερίδα και ο εκδότης
Ο Νίκος Κ. Αδρουλιδἀκης (1896-1973) υπήρξε, κατά τη γνώμη μου, από τα πιο φωτεινά και πιο ανήσυχα μυαλά του Ρεθύμνου. Δικηγόρος, δημοσιογράφος και εκδότης εφημερίδων διέπρεψε σε όλους τους τομείς στους οποίους δραστηριοποιήθηκε. Ιδιαίτερα στον εκδοτικό τομέα εξέδωσε ή διεύθυνε έξι (αριθμός 6!) εφημερίδες με σημαντικότερη τη «Δημοκρατία», η οποία εκδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 1922 και κυκλοφόρησε για μια δεκαετία, δηλαδή μέχρι τον Οκτώβρη του 1932. Όπως ήταν φυσικό η εφημερίδα εξέφραζε τα φρονήματα του εκδότη της, δηλαδή ήταν σφόδρα αντιβασιλική υποστηρίζοντας την αβασίλευτη δημοκρατία που τότε για πρώτη φορά εφαρμοζόταν στην Ελλάδα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό αυτής της εφημερίδας ήταν η υιοθέτηση της δημοτικής γλώσσας, κάτι πρωτοποριακό για μια εποχή που παντού στην Ελλάδα κυριαρχούσε η καθαρεύουσα.
Κατά τη γερμανική κατοχή ο Ν. Ανδρουλιδάκης συνελήφθη και μεταφέρθηκε στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου ευτυχώς και κατόρθωσε να επιβιώσει και να επιστρέψει σώος στο Ρέθυμνο. Μετά την Κατοχή εξέδωσε για μια διετία (1949-1950) άλλη μια σπουδαία εφημερίδα, την «Πολιτεία», η οποία δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τα Αθηναϊκά φύλλα, τόσο ως προς την εμφάνιση όσο και ως προς το περιεχόμενο.
Ο Άγιος Γεώργιος Περιβολίων
Ο Άγιος Γεώργιος είναι ο αγαπημένος ναός των Περβολιανών. Δεσπόζει στον λόφο πάνω από τα Περιβόλια και είναι σαν να αγκαλιάζει και προστατεύει τον οικισμό. Τα τελευταία χρόνια, με την φροντίδα των πιστών και των ιερωμένων, έχει ανακαινιστεί πλήρως τόσο ο ναός όσο και ο περιβάλλων χώρος.
Η εκκλησία είναι παλαιά και ανάγεται τουλάχιστον στην εποχή της Βενετοκρατίας. Υπήρξε μοναστήρι με το όνομα Μονή Αγίου Γεωργίου του Χλώρη ή Μυλούρη και ανήκε στη Μονή Αρκαδίου. Στο ταξιδιωτικό βιβλίο του F.W.Sieber «Ταξίδι στην νήσο Κρήτη κατά το έτος 1817», το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά σε μετάφραση του συμπατριώτη μας Γιάννη Βολανάκη, αναφέρονται δύο στοιχεία άγνωστα ως τώρα, τα οποία αφορούν τον ναό του Αγίου Γεωργίου Περιβολίων. Το πρώτο στοιχείο είναι ότι ο Sieber επισκέφθηκε τον ναό την ημέρα της γιορτής του Αγίου και διαπίστωσε ότι γινόταν πανηγύρι με πλήθος πιστών. Το δεύτερο στοιχείο που αναφέρει είναι ότι χτύπησε η καμπάνα του ναού για τον εσπερινό, επομένως η απαγόρευση χρήσης καμπάνας στους χριστιανικούς ναούς, που ίσχυε επί Τουρκοκρατίας, δεν ίσχυε για τον Άγιο Γεώργιο Περιβολίων, πράγμα που σημαίνει ότι ίσως του είχε παραχωρηθεί αυτό το προνόμιο, επειδή ήταν μετόχι της Μονής Αρκαδίου που ήταν σταυροπηγιακό μοναστήρι.
Μετά τον μαρτυρικό θάνατο των Τεσσάρων Μαρτύρων του Ρεθύμνου το 1824, τα σκηνώματά τους μεταφέρθηκαν και τάφηκαν έξω από τον ναό του Αγίου Γεωργίου, όπου και σήμερα βρίσκεται το τάφος τους. Το 1977 το ένα κλίτος του ναού αφιερώθηκε στους Τέσσερις Μάρτυρες.
Το θαύμα
Ας δούμε όμως το θαύμα (όσοι δεν πιστεύουν στα θαύματα ας βάλουν εισαγωγικά στη λέξη), όπως αυτό περιγράφεται στο φύλλο της 31ης Μαΐου 1925 της εφημερίδας «Δημοκρατία» του Νίκου Ανδρουλιδάκη:
Ο ΑΓΙΟΣ ΠΕΡΙΒΟΛΙΩΝ
Οἱ πιστεύοντες ὅτι πέρασε ἀνεπιστρεπτί ἡ ἐποχή τῶν θαυμάτων, δέν νομίζουν καλῶς. Θαύματα γίνονται ἀκόμη καί σήμερα ἐφ’ ὅσον οἱ Ἅγιοι θελήσουν νά κρατήσουν τό κύρος των παρά τοῖς πιστοῖς. Ἔτσι συνέβη ὅ,τι θά ἀφηγηθῶμεν.
Εἰς τά Περιβόλια, τό ὡραῖον προάστειόν μας, ὑπάρχει καί ἱερουργεῖται ὁ Ναός τοῦ Ἁγίου Γεωργίου.
Εἶναι ὁ ἀγαπημένος Ἅγιος τῶν Περιβολίων καί ὁ καθεδρικός Ναός, νά ποῦμε, τοῦ προαστείου.
Εἰς τό ἐξοχικόν Κέντρον τοῦ κ. Ζολώτα (σ.σ. Το καφενείο-ταβέρνα του Ζολώτα ήταν στη συμβολή των οδών Μ. Πορτάλιου και Αιγαίου στο κτίσμα που σώζεται μέχρι σήμερα. Επικράτησε ως τοπωνύμιο, όπως βλέπουμε σε χάρτη της ίδιας εποχής) ἕνα κουτάκι, ἀνῆκον εἰς τον Ἁγιον, εἶναι ἐκτεθειμένον εἰς τήν κοινήν εὐλάβειαν. Ὁ κάθε Χριστιανός περνῶντας ἀπ’ ἐκεῖ ρίχνει τόν ὀβολόν του. Τόν περασμένον Δεκέμβριον, (σ.σ. Βρισκόμαστε στον Μάιο του 1925) ἀνοιγέντος τοῦ χρηματοκιβωτίου τούτου τοῦ Ἁγίου, εὑρέθη μία χρυσή ὀθωμανική λίρα. Δέν ἐγνώσθη ἀπό ποῖον πιστόν προσεφέρθη ἡ λίρα. Ἐκεῖνο ὅμως ποῦ ἔγινε γνωστόν εἶναι ὅτι ἐδέησε νά πωληθῇ ἡ λίρα, διότι ὁ Ἅγιος εἶχεν ἀνάγκην σημερινῶν δραχμῶν διά νά μπαλώσῃ μερικά μπαλώματα. Ἐπωλήθη πράγματι καί ἀπό χειρός εἰς χεῖρα, ἔφθασε μέχρι τοῦ γνωστοῦ Ἀλεξομανώλη (σ.σ. Μάλλον πρόκειται για τον γνωστό δωσίλογο επί γερμανικής κατοχής), ὅστις τήν ἐνεπιστεύθη εἰς τόν ὀδοντίατρον κ. Ἀνδρέαν Βρυσανάκιν πρός χρύσωσιν τῶν δοντιῶν του.
Ἔτσι ἐξελίσσετο ἡ ὑπόθεσις ὅτε ὁ Ἀλεξομανώλης μιᾷ τῶν ἡμερῶν τοῦ τελευταίου Φεβρουαρίου μετέβη εἰς τόν ὀδοντϊατρόν του, πρός θεραπείαν τῶν ὀδόντων του. Ἀλλ’ ἡ ἔκπληξις του ὑπῆρξε τραγική ὅταν ὁ ίατρός του τόν ἐπληροφόρησεν ὅτι ἡ λίρα ἐξηφανίσθη. Ἦτο φανερά ἡ ἄλλωστε γνωστή εἰλικρίνεια τοῦ ὀδοντϊατροῦ, ὥστε ὁ Ἀλεξομανώλης ν’ ἀρχίσῃ νά σκέπτεται ὅτι ἡ λίρα τυχαίως θά ἐχάθη. Ἀλλ’ ὁ κ. Βρυσανάκις ἐπέμενε νά ἰσχυρίζεται ὅτι τήν εἶχε ἐναποθέσει εἰς τό πορτοφόλι του, τυλιγμένην σέ χαρτί καί ὅτι ἐκεῖθεν ἦτο ἀδύνατον νά ἐχάνετο, φυσικόν χαμόν.
Τό πρᾶγμα εἶχε σχεδόν λησμονηθῆ, ὅτε, πρό 15 ἡμερῶν, ὁ Ταμίας τῆς Ἐνοριακῆς Ἐπιτροπείας Περιβολίων ἀνοίξας την κασέλαν του, ἐν ᾗ ἐφύλασσε καί το Ταμεῖον τῆς Ἐκκλησίας, εὑρίσκει την γνωστήν ὀθωμανικήν λίραν, τυλιγμένην σέ χαρτί, μεταξύ χαρτονομισμάτων. Τό πρᾶγμα καταντᾶ ἀπίστευτον, ἀλλά καί διά ταῦτα ἀποτελεῖ θαῦμα. Ἐπιμαρτυρῶνται τά ἑξῆς σημεία ἀπό μάρτυρας ἀξιοπίστους, ὥστε νά δυσκολεύεται κανείς νά μή πιστεύσῃ τό θαῦμα:
1ον) Ὁ ἰατρός κ. Βρυσανάκις παρέλαβε καί ἐφύλαξε τήν λίρα καλῶς.
2ον) Ὁ κ. Ἀλεξάκις τήν παρέδωσεν εἰς τον ἰατρόν.
3ον) Ἡ λίρα ἐξηφανίσθη ἐκ τοῦ κ. Βρυσανάκη.
4ον) Εὑρέθη εἰς το Ταμείον τοῦ Ἁγίου, τό ὁποῖον φυλάσσεται εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Ἐπιτρόπου.
5ον) Οὐδεμίαν ἄλλην λίραν εἶχε τό Ταμεῖον τοῦ Ἁγίου.
6ον) Ἡ εὑρεθεῖσα λίρα εὑρέθη τυλιγμένη εἰς τό αὐτό χαρτί μέ τό ὁποῖον τήν εἶχε τυλίξει ὁ ἰατρός.
Καί δι’ ὅλ’ αὐτά ὁ κοσμάκις ἀκούει εὐλαβῶς τό θαῦμα, ὁ δέ θαυματουργήσας Ἅγιος ἐπύκνωσε τάς τάξεις τῶν προσκυνητῶν του. Ἡμεῖς τό ἀναφέρομεν ἁπλῶς χωρίς καί νά νομίζωμεν ὅτι δέν θά εὑρεθοῦν καί πολλοί Θωμάδες ἐπιμένοντες νά ἴδουν τόν τύπον τῶν ἥλων!
Το κείμενο είναι ανυπόγραφο, αλλά είναι προφανές ότι είναι του εκδότη της εφημερίδας Νίκου Ανδρουλιδάκη.
