Από τις Μέγα πυρκαγιές πήγαμε στις Μέγα πλημμύρες, μέσα σε ελάχιστες ώρες. Οι καταστροφές αυτές που συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα αλλά και αλλού, (Ισπανία, Γαλλία, Σλοβενία, Λιβύη, κ.λ.π) δείχνουν πως οι φωνές των επιστημόνων ότι μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά, σε ότι αφορά τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, πρέπει να ληφθούν υπόψη, ως πρώτη προτεραιότητα.
Στην Ελλάδα, η «Πολιτική Προστασία» είναι ένας σχετικά πρόσφατος θεσμός. Η Γενική γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, ιδρύθηκε το 1996. Από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα, έχουν γίνει αρκετές τροποποιήσεις και ανακατατάξεις σε οργανογράμματα, ένταξη υπηρεσιών, προσθήκες και αφαιρέσεις αρμοδιοτήτων, με πιο πρόσφατη την αναβάθμισή της σε υπουργείο και την ψήφιση του νόμου 4662/2020, και του ν. 5043/2023
Η αναβάθμιση όμως αυτή, δε συνοδεύτηκε από παρεμβάσεις που θα την έκαναν περισσότερο αποτελεσματική, ενώ ο νέος νόμος εκ του αποτελέσματος, μάλλον επιτείνει αντί να απλοποιεί τη γραφειοκρατική δομή
Από τις πλημμύρες του Κηφισού τη δεκαετία του 70, τον αποκλεισμό της Εθνικής Οδού από χιόνια το 2002, τις πυρκαγιές στην Πελοπόννησο το 2007, τις πλημμύρες στη Μάνδρα, την πυρκαγιά στο Μάτι, τον Αποκλεισμό της Αττικής Οδού από τη χιονοθύελλα «Ελπίδα», τις πρόσφατες μεγάλες πυρκαγιές και πλημμύρες, βλέπουμε ότι οι διάφορες καταστροφές συμβαίνουν με διάφορες κυβερνήσεις.
Τι συμβαίνει όμως και τα πράγματα δεν αντιμετωπίζονται με ικανοποιητική επάρκεια;
Οι αλληλεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων, οι ασάφειες στην οργάνωση, στα καθήκοντα και στη διοίκηση, η γραφειοκρατία και η στρεβλή αντίληψη περί «δημοκρατικότητας» στη λήψη αποφάσεων κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, συμβάλλουν στο οργανωτικό χάος. Είναι η οργανωσιακή κουλτούρα του δημόσιου τομέα που πάσχει. Επιπλέον, η συνηθισμένη κατηγορία της εκάστοτε αντιπολίτευσης για ανικανότητα ή αδιαφορία εναντίον της εκάστοτε Κυβέρνησης, προφανώς και δε λύνει το πρόβλημα, μια που απλά δείχνει προσπάθεια κάρπωσης πολιτικού οφέλους, μέχρι να αντιστραφούν οι ρόλοι.
Σε κάθε κρίση, χρειάζεται ένα επιχειρησιακό συντονιστικό κέντρο που θα έχει την επάρκεια, την ικανότητα και την εξουσία να επιβάλλει συμπεριφορές στους πολιτικούς, σε σχέση με το έργο του και θα έχει την ισχύ να αποτρέπει π.χ. την Πρόεδρο της Δημοκρατίας όσο καλή πρόθεση και αν έχει, να πετάει λουλούδια στα καμένα βαγόνια ενώ η επιχείρηση ανεύρεσης θυμάτων είναι ακόμη σε εξέλιξη. Ακριβώς αυτό είναι και η ευθύνη της κυβέρνησης. Δεν είναι να κρατάει ο αρμόδιος υπουργός τη μάνικα, ή να πηγαίνει ως θεατής στον τόπο της καταστροφής. Η αποστολή του είναι να οργανώσει ένα επαρκές σύστημα για την αντιμετώπιση όσο καλύτερα γίνεται των κρίσεων που από εδώ και πέρα θα είναι και συχνότερες και πιο επικίνδυνες. Ο υπάρχων νόμος, αφενός μεν στην πράξη δεν εφαρμόζεται, αφετέρου είναι δυσνόητος, περίπλοκος, προβλέπει πολλά συλλογικά όργανα και συμβάλλει στο γενικότερο μπέρδεμα. Ακόμη και «εκπαίδευση» των πολιτών είναι απαραίτητη, ως προς τις ενδεδειγμένες συμπεριφορές σε περίπτωση κινδύνου.
Η Πολιτική Προστασία αποτελεί πια πρώτη πολιτική προτεραιότητα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Απαιτείται πολιτική βούληση, διάθεση πόρων, εκπαίδευση, επιστημονική οργάνωση, αξιολόγηση περιστατικών για αποφυγή επανάληψης των ίδιων λαθών, αξιολόγηση προσωπικού και δομών και κυρίως αλλαγή νοοτροπίας από πολιτικούς και πολίτες.
*Ο Γιώργος Παπακωνσταντής είναι πρώην Αξιωματικός ΕΛ.ΑΣ., διδάκτορας Πολιτικών ασφάλειας του Παντείου Πανεπιστημίου και υποψήφιος περιφερειακός Σύμβουλος με το συνδυασμό του Σταύρου Αρναουτάκη «Για την Κρήτη μας»
