Τα Ανώγεια, χωριό του Ψηλορείτη της Κρήτης με πάνω από 2.000 κατοίκους, με θετικό ισοζύγιο γεννήσεων/θανάτων και δομές που καλύπτουν και τις τρεις βαθμίδες εκπαίδευσης, παράγει μερικά από τα πιο ποιοτικά κτηνοτροφικά προϊόντα στην Ελλάδα αλλά η τοπική οικονομία καλείται να μετασχηματιστεί για να καταστεί βιώσιμη και για τις επόμενες γενιές, ώστε να διαφυλαχθεί η τεχνογνωσία και η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και να συνεχίσουν να έχουν κίνητρο οι νέοι να μείνουν στον τόπο τους.
Πρόκειται για προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική περιφέρεια στο σύνολό της, μεγαλύτερες στις ηπειρωτικές και ακριτικές περιοχές και διαφοροποιημένες στα νησιά λόγω του αυξανόμενου τουρισμού.
Στο παράδειγμα των Ανωγείων οι ντόπιοι, από παραγωγούς μέχρι δασκάλους, καθηγητές, επαγγελματίες και στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης, συνασπίζονται για να στηρίξουν τη βιώσιμη ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας. Είναι δε σημαντικό ότι οι νέοι αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο, με ενδεικτική τη συμμετοχή τους στην προσπάθεια αναβίωσης του συνεταιρισμού.
Οι νέοι επενδύουν στην κτηνοτροφία
Ο Γαλακτοκομικός, Κτηνοτροφικός, Αγροτικός Συνεταιρισμός Ανωγείων, “Τα Ανώγεια”, φαίνεται να βρίσκει βηματισμό με την απόφαση νέων ανθρώπων να επενδύσουν στην κτηνοτροφία και να δημιουργήσουν προοπτικές για τα πάνω από 100 ποιμνιοστάσια της περιοχής όπου εκτρέφονται εκατοντάδες χιλιάδες αιγοπρόβατα. Σημειώνεται ότι τα τοπικά προϊόντα είχαν βρεθεί εκτός αγοράς τα τελευταία χρόνια λόγω των “ανοιγμάτων” του προηγούμενου συνεταιρισμού που κατά το κοινώς λεγόμενο “βάρεσε κανόνι”. Έτσι η διάθεση τοπικών προϊόντων περιορίστηκε σε λίγα κανάλια πωλήσεων και η παραγωγή γινόταν μέσω τρίτων αφού τα περιουσιακά στοιχεία του συνεταιρισμού δεσμεύτηκαν από πιστωτές.
Δεύτερη ευκαιρία για τον Συνεταιρισμό
Ο νεοσύστατος συνεταιρισμός παράγει σε μικρή κλίμακα προϊόντα με το σήμα του, μέσω τρίτου, όπως ΠΟΠ γραβιέρα Ανωγείων, που διατίθεται μαζί με ορισμένα ακόμη κρητικά προϊόντα στα σούπερ μάρκετ ΑΒ. Οι κτηνοτρόφοι που έχουν μπει στο νέο σχήμα αναμένουν τις διαδικασίες που προβλέπονται στο πτωχευτικό δίκαιο για “κούρεμα οφειλών” του παλαιού συνεταιρισμού. Σύμφωνα με τον δήμαρχο Ανωγείων, Σωκράτη Κεφαλογιάννη, με βάση πιο πρόσφατες εκτιμήσεις της PQH, στο χαρτοφυλάκιο ακινήτων της οποίας είχαν περιέλθει περιουσιακά στοιχεία του συνεταιρισμού, τα βάρη υπολογίζονται γύρω στα 10 εκατ. ευρώ. Στον πλειστηριασμό που αναμένεται, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν προβλέπεται ανταγωνισμός επενδυτών. Το δυσπρόσιτο της περιοχής, το υψόμετρο -στα 1.500 μέτρα λειτουργούν τα ποιμνιοστάσια- και οι παραδοσιακές διαδικασίες που ακολουθούνται στην τοπική γαλακτοπαραγωγή λειτουργούν αποτρεπτικά και πιθανόν δεν θα προσελκύσουν άλλους επενδυτές. Ως αποτέλεσμα, οι εγκαταστάσεις που έχουν δεσμευθεί θα επιστρέψουν στον ανανεωμένο συνεταιρισμό.
Ο ρόλος της πολυεθνικής
Σημειώνεται ότι η επανεκκίνηση της οργανωμένης παραγωγής είναι ζωτικής σημασίας για την τοπική οικονομία των Ανωγείων ενώ στην όλη προσπάθεια καταλυτικός είναι ο ρόλος της ΑΒ Βασιλόπουλος και της πολυεθνικής Ahold Delhaize στην οποία ανήκει. Συμφώνησε με τον Συνεταιρισμό να διαθέτει κατά αποκλειστικότητα προϊόντα του στα ράφια της αλυσίδας σούπερ μάρκετ όπως γραβιέρα, ανθότυρο ξηρό και μαλακό και μεταγενέστερα άλλες κατηγορίες. Μετά την απόφαση του πτωχευτικού δικαστηρίου θα γίνουν οι απαραίτητες εργασίες στο τυροκομείο προκειμένου να ανταποκριθεί στον όγκο παραγωγής ενώ θα αναβαθμιστούν και οι αποθήκες και θα αναπτυχθούν υποδομές για ντόπια παραγωγή ζωοτροφών.
Η παράδοση και η βοσκική που παράγει πολιτισμό
Για την επόμενη ημέρα καλλιεργούνται προσδοκίες στην τοπική κοινωνία των Ανωγείων που χτίζει το μέλλον της στενά δεμένο με την παράδοση, τον πολιτισμό, την ιστορία, ακόμη και τους μύθους. Οι Ανωγειανοί δηλώνουν υπερήφανοι για όσους θυσιάστηκαν επί τουρκοκρατίας και γερμανικής κατοχής και είναι χαρακτηριστικές οι πολλές προτομές αγωνιστών και ηρώων σε πλατείες και άλλα σημεία του χωριού. Αγαπούν τη μουσική και το τραγούδι, με πολλούς καλλιτέχνες να έχουν καταγωγή από τα Ανώγεια, από τον Νίκο Ξυλούρη μέχρι τον Βασίλη Σκουλά αλλά και τον Λουδοβίκο των Ανωγείων.
Οι κτηνοτρόφοι τηρούν τον “λόγο τιμής” κι έχουν τους δικούς τους κανόνες -από πάππου προς πάππου- για τη μοιρασιά της γης όπου βόσκουν τα πρόβατά τους ελεύθερα στις πλαγιές του βουνού. Με άλλα λόγια ο Ψηλορειτης είναι χωρισμένος σε βοσκοτόπια για τους κτηνοτρόφους των χωριών της περιοχής, για τους Ξυλούρηδες, για τους Σκουλάδες, για τους Χαιρέτηδες, τους Φασουλάδες κ.ο.κ..
Όπως ανέφερε ο Στεφανής Χαιρέτης, πρόεδρος του συνεταιρισμού “Τα Ανώγεια” σε εκδήλωση που διοργάνωσε προ ημερών η ΑΒ με αφορμή την στρατηγική συνεργασία με τους τοπικούς παραγωγούς, η βοσκική είναι τέχνη και παράγει πολιτισμό. Επίσης, τα γαλακτοκομικά προϊόντα της περιοχής υπερέχουν σε ποιότητα επειδή τα ζώα είναι ελεύθερα, σε έκταση 110.000 στρέμματα και τρέφονται με αγριόχορτα σε μια περιοχή που αναπτύσσεται πλούσια χλωρίδα με πάνω από 70 σπάνια βότανα. Εξιστορεί πώς οι παππούδες και οι προπαππούδες του χρειάζονταν 4 ώρες να ανέβουν από το χωριό στα ποιμνιοστάσια για να αρμέξουν, διαδικασία που ακολουθούσαν δύο φορές τη μέρα. Σήμερα οι βοσκοί ακολουθούν τις ίδιες παραδοσιακές διαδικασίες στην παραγωγή και μεταποίηση του γάλακτος αλλά ανεβαίνουν στο βουνό με 4Χ4 και δεν χρειάζεται να μένουν τον μισό χρόνο στα βουνά, στα λεγόμενα μιτάτα -ειδικά πετρόχτιστα σπίτια για τους βοσκούς. Αν και η ζωή του βοσκού δεν είναι εύκολη, οι Ανωγειανοί επιμένουν να επενδύουν στην κτηνοτροφία έχοντας συνδέσει το επάγγελμα με κοινωνικοποίηση, διασκέδαση και πολιτισμό.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο παραδοσιακός τρόπος παραγωγής τυριού στα μιτάτα είναι κοντά στο οροπέδιο Νίδα, μια εύφορη πεδιάδα που χρησιμεύει ως θερινός βοσκότοπος ενώ λίγο υψηλότερα είναι το σπήλαιο Ιδαίο Άντρο, χώρος εξαιρετικού αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, όπου κατά την παράδοση ανατράφηκε ο Δίας, που είχε και το προσωνύμιο “Κρηταγενής”. Είναι κοντά στην κορφή του Ψηλορείτη και όπως λένε οι ντόπιοι η πρώτη ακτίνα της ανατολής του ήλιου φωτίζει το σπήλαιο. Κοντά είναι και η Αρχαία Ζώμινθος, που ελέγχεται από την UNESCO προκειμένου να ενταχθεί στα μνημεία του οργανισμού. Πρόκειται για μερικά από τα σημεία που επιχειρείται να αξιοποιηθούν ώστε να ενισχύσουν τα τουριστικά έσοδα της περιοχής.
Ο ρόλος του κράτους
Ωστόσο, για να ενισχυθούν τα τουριστικά έσοδα της τοπικής οικονομίας και κατά συνέπεια του κράτους και για να διατηρηθεί η υψηλή ποιότητα στα τοπικά προϊόντα που φτάνουν στον καταναλωτή απαιτείται συνεργασία και εποπτεία από τις κρατικές αρχές. Για παράδειγμα, ο Γιάννης Φασουλάς, πρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Τομέα Κρέατος και Κτηνοτροφίας, ιδρυτής και επικεφαλής της εταιρείας επεξεργασίας κρέατος Krivek, σημειώνει ότι στα Ανώγεια τα ζώα παράγουν 700-800 γραμμάρια γάλα τη μέρα, με έντονα αρωματικά ένζυμα λόγω της ελεύθερης βόσκησης, με αποτέλεσμα να προκύπτουν στη μεταποίηση υψηλής ποιότητας κτηνοτροφικά και τυροκομικά προϊόντα. Ως αποτέλεσμα της προστιθέμενης αξίας, τα πιο ποιοτικά προϊόντα φτάνουν στον καταναλωτή πιο ακριβά. Απαιτείται όμως στήριξη της πολιτείας στη γενετική βελτίωση του εγχώριου ζωικού κεφαλαίου ώστε να ενισχυθεί η απόδοση και να διατηρηθεί η υψηλή ποιότητα κάθε τοπικής ράτσας αιγοπροβάτων και βοοειδών. Ο κ. Φασουλάς σημειώνει ειδικότερα την λανθασμένη επιλογή κατάργησης των γενετικών κέντρων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης ενώ θεωρεί ότι είναι ευθύνη της πολιτείας η προβολή του διατροφικού θησαυρού των ελληνικών προϊόντων. Στην ίδια κατεύθυνση ο Κωστής Τζομπανάκης, ιδρυτής της γαλακτοκομικής εταιρείας Αμάρι σημειώνει τη μετατόπιση της ζήτησης σε εισαγόμενα τυροκομικά προϊόντα. Εξάλλου, η αύξηση της τιμής του γάλακτος κατά 50% το 2022 επηρέασε σημαντικά τις καταναλωτικές τάσεις επιτείνοντας την ανάγκη εξωστρέφειας για τις μεταποιητικές εταιρείες που παράγουν προϊόντα ΠΟΠ όπως η φέτα και η γραβιέρα.
powergame.gr
