ΜΙΑ ΔΙΑΦΩΤΙΣΤΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟ ΠΙΤΕΡΗ
Η Περιφέρεια Κρήτης, προκειμένου να στηρίξει την παραγωγή και διάθεση της παραγωγής του πρωτογενούς τομέα του νησιού μας με την τυποποίηση και την προώθηση τους συμμετέχει στο πρόγραμμα AREPO και σε συνεργασία με άλλες Ευρωπαϊκές Περιφέρειες στηρίζει τα προϊόντα προέλευσης με γεωγραφικό, ιστορικό και πολιτιστικό δεσμό της κατά τόπο περιοχής ως προϊόντα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Το πρόγραμμα αυτό είναι ιδιαίτερης σημαντικότητας για ένα νησί όπως η Κρήτη, καθώς παράγει σημαντικά ποιοτικά προϊόντα και η διάθεση τους στην εγχώρια και την διεθνή αγορά αποτελεί μια από τις πιο καίριες παραμέτρους της τοπικής οικονομίας.
Για το πρόγραμμα AREPO αλλά και για την τρέχουσα κατάσταση σε ό,τι αφορά την παραγωγή, τυποποίηση και προώθηση των προϊόντων του νησιού μας, μιλήσαμε με τον επιστημονικό συνεργάτη της Περιφέρειας Κρήτης σε θέματα ένωσης Ευρωπαϊκών Περιφερειών και Προϊόντων Προέλευσης (AREPO) κ. Χαράλαμπο Πίτερη, ο οποίος παρακολουθεί στενά ό,τι έχει να κάνει με το σημαντικό αυτό ζήτημα.
Ο κ. Πίτερης είναι επίσης Αναπληρωτής Προϊστάμενος του Τμήματος Παιδείας, ΔΒΜ και Απασχόλησης της Διεύθυνσης Ανάπτυξης Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου.
Στην συνέντευξη που ακολουθεί παρουσιάζεται αναλυτικά το πρόγραμμα AREPO και γίνεται μια διεξοδική συζήτηση για το πώς έχει το όλο ζήτημα της παραγωγής και προώθησης των τοπικών προϊόντων.
Η Περιφέρεια Κρήτης συμμετέχει στην Ένωση Ευρωπαϊκών Περιφερειών και Προϊόντων Προέλευσης (AREPO). Ποιοι είναι οι στόχοι της ένωσης και πώς συμβάλλει στη στήριξη των αγροτικών προϊόντων των περιφερειών;
Η Ένωση Ευρωπαϊκών Περιφερειών και Προϊόντων Προέλευσης (AREPO) αποτελεί ένα δίκτυο των περιφερειών και των ενώσεων παραγωγών που ασχολούνται με προϊόντα προέλευσης όπως ορίζονται στον Καν. 1151/2012: Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ), Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ) και Εγγυημένα Παραδοσιακά Ιδιότυπα Προϊόντα (ΕΠΙΠ). Τα προϊόντα αυτά έχουν αποδεδειγμένα γεωγραφικό, ιστορικό και πολιτιστικό δεσμό με την περιοχή ως προϊόντα πνευματικής ιδιοκτησίας. Αυτή η εξέλιξη κατά την εφαρμογή του Κανονισμού προσδίδει ένα ιδιαίτερο κύρος στην παγκόσμια αγορά των Προϊόντων Προέλευσης.
Η ένωση AREPO στοχεύει στην προώθηση και υπεράσπιση των συμφερόντων των παραγωγών και των καταναλωτών των ευρωπαϊκών περιοχών που εμπλέκονται στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων διατροφής. Σήμερα εκπροσωπεί 35 ευρωπαϊκές περιφέρειες και περισσότερες από 850 ενώσεις παραγωγών οι οποίες εκπροσωπούν περισσότερες από το 60% των ευρωπαϊκών Προϊόντων Προέλευσης. Αποτελεί δε επίσημο συμβουλευτικό φορέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Αξίζει να αναφέρω ότι η πρωτοβουλία για τη συμμετοχή στην Ένωση AREPO ξεκίνησε από την αιρετή Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ρεθύμνου και τον κ. Γιώργη Παπαδάκη ο οποίος αποδέχθηκε την εισήγησή μου για συμμετοχή στο πολύ σημαντικό αυτό δίκτυο.
Η τυποποίηση και η προώθηση των τοπικών προϊόντων αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για τη στήριξη της τοπικής οικονομίας. Με ποιες δράσεις η Περιφέρεια Κρήτης μέσω του δικτύου AREPO, συνεισφέρει στη διαδικασία αυτή;
Η Περιφέρεια Κρήτης παρακολουθεί, μέσω του δικτύου AREPO, στενά τις εξελίξεις στον τομέα της τυποποίησης και προώθησης των προϊόντων. Χαρακτηριστικά να σας αναφέρω ότι ένα πολύ σημαντικό θέμα που μας απασχόλησε τα τελευταία τέσσερα χρόνια στο πλαίσιο της «Στρατηγικής από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» (Farm2Fork), είναι η επισήμανση των τροφίμων. Στο πλαίσιο αυτό επιχειρήθηκε να προωθηθεί η υιοθέτηση μιας απλοποιημένης ετικέτας στο εμπρόσθιο μέρος της συσκευασίας με χρωματική (Βαθύ Πράσινο, Πράσινο, Κίτρινο πορτοκαλί και Κόκκινο) κωδικοποίηση, βάση κριτηρίων προκειμένου να διευκολύνει τους καταναλωτές στην επιλογή υγιεινών τροφίμων. Αυτή η απλοποιημένη προσέγγιση ευνοεί κυρίως τα βιομηχανικά επεξεργασμένα προϊόντα τα οποία η βιομηχανία έχει τη δυνατότητα να τροποποιήσει τη σύνθεσή τους, προσαρμόζοντας τα στα νέα δεδομένα. Τα παραδοσιακά προϊόντα και ιδιαίτερα τα Προϊόντα Προέλευσης (ΠΟΠ, ΠΓΕ και ΕΠΙΠ) τα οποία έχουν πιστοποιηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βάση συγκεκριμένης μεθόδου παρασκευής και χαρακτηριστικών δεν θα μπορούσαν να έχουν αυτή την ευελιξία. Αποτέλεσμα προϊόντα όπως το τυρί ή το ελαιόλαδο θα εμφανιζόταν με κόκκινη, πορτοκαλί ή κίτρινη επισήμανση, αποθαρρύνοντας τον καταναλωτή στην επιλογή τέτοιων προϊόντων.
Η Περιφέρεια Κρήτης ανέλαβε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, συστράτευσε τις ελληνικές περιφέρειες που συμμετέχουν στην ένωση και κατέθεσε, αξιοποιώντας το επιστημονικό δυναμικό της ομάδας εργασίας AREPO της Περιφέρειας Κρήτης, τεκμηριωμένο έγγραφο κοινής θέσης το οποίο υιοθετήθηκε από την ένωση AREPO, ομόφωνα. Αυτή τη θέση παρουσιάσαμε σε διάφορες εκδηλώσεις θεσμικών παραγόντων στις Βρυξέλλες, ως Προεδρία τότε της Ένωσης AREPO, μαζί με άλλους ευρωπαϊκούς φορείς, αποτρέποντας προς το παρόν κάτι το οποίο θα ήταν καταστρεπτικό για τα τοπικά πιστοποιημένα προϊόντα των περιφερειών μας. Το θέμα αυτό το παρακολουθούμε όπως και πολλά άλλα (αναθεώρηση του Καν. 1151/2012, τις μη Γεωργικές Γεωγραφικές Ενδείξεις, κ.ά). Επομένως μέσω του δικτύου AREPO έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθούμε τις εξελίξεις, να ενημερωνόμαστε έγκαιρα και κυρίως μέσα από την ενεργό συμμετοχή μας να συμβάλλουμε στη διαμόρφωση πολιτικής, προστατεύοντας τα τοπικά προϊόντα και τους εμπλεκόμενους στην αλυσίδα παραγωγής τους. Γίνεται κατανοητό ότι μέσα από τη συλλογικότητα οι Περιφέρειες μπορούν να διαδραματίσουν ένα νέο ρόλο στον ευρωπαϊκό σχεδιασμό και την κοινή αντιμετώπιση των προκλήσεων.
Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα τα τοπικά προϊόντα μέσα από τον ισχυρό ανταγωνισμό που δέχονται από τα εισαγόμενα και ποιες πιστεύετε πρέπει να είναι οι απαντήσεις.
Εκεί που πρέπει να εστιάσουμε ακόμα περισσότερο είναι η εκπαίδευση των εμπλεκόμενων στην αλυσίδα παραγωγής και στην αλυσίδα αξίας του κάθε προϊόντος, δίδοντας ιδιαίτερη έμφαση στη διάγνωση των μεταβαλλόμενων καταναλωτικών αναγκών. Ο καταναλωτής έχει αλλάξει συνήθειες τόσο όσον αφορά τα ποιοτικά όσο και τα ποσοτικά χαρακτηριστικά του. Η Περιφέρεια Κρήτης και το Ρέθυμνο εδώ πρωτοπορεί σε σχέση με άλλες Περιφέρειες και άλλες Περιφερειακές Ενότητες, όπου μέσω του Κ.Ε.ΚΑ.Π.Ε.Ρ.-ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ παρέχει στοχευμένη εκπαίδευση σε συγκεκριμένες ομάδες στόχους και στον τομέα των τροφίμων. Επιπρόσθετα αξιοποιώντας την εμπειρία μας σε ευρωπαϊκά προγράμματα έχουμε τη δυνατότητα να παράγουμε γνώση και στον αγροδιατροφικό τομέα. Πρόσφατα ολοκληρώσαμε ένα καινοτόμο ευρωπαϊκό σχέδιο με τίτλο «Η Σχεδιαστική Σκέψη στον Αγροδιατροφικό Τομέα» μέσα από το οποίο ευελπιστούμε να αλλάξουμε τον τρόπο αντιμετώπισης των προκλήσεων της αγοράς των αγροτικών προϊόντων, μέσα από την υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων.
Ένα δεύτερο σημαντικό επίσης ζήτημα είναι η ποιοτική κατάταξη των προϊόντων στο οπoίο πρέπει να εστιάσουμε με μεγαλύτερη προσοχή. Δεν έχουν όλες οι παραγωγές ενός προϊόντος τα ίδια ποιοτικά χαρακτηριστικά και επομένως δεν μπορούν να έχουν την ίδια οριζόντια τιμή. Είναι πολύ απλουστευμένη η προσέγγιση αυτή. Για παράδειγμα, μια Γραβιέρα Κρήτης 12μηνης ωρίμανσης, η οποία έχει αναδείξει όλο αυτό τον πλούτο των μοναδικών χαρακτηριστικών της, πρέπει να έχει μια τιμή η οποία να ενθαρρύνει τον παραγωγό να προχωρήσει στην τυποποίηση της και να εισπράξει την αντίστοιχη τιμή. Να σας αναφέρω ότι η Α’ ποιότητα 4ετούς ωρίμανσης Παρμεζάνα (Parmigiano Reggiano) από αγελαδινό απαστερίωτο γάλα κοστίζει περισσότερο από 77,00 €/ κιλό. Φανταστείτε να υιοθετούσαμε ένα σύστημα ποιοτικής αξιολόγησης ανάλογο στην Κρήτη, παράγοντας το παραδοσιακό Κεφαλοτύρι από παστεριωμένο αιγοπρόβειο γάλα, ποια θα ήταν η εξέλιξη της τιμής του. Στον τομέα του έξτρα παρθένου ελαιολάδου αυτό έχει προχωρήσει αρκετά και το βλέπουμε πολύ καθαρά στις εκθέσεις των ποιοτικών προϊόντων αλλά και στο ράφι των αγορών.
Μια άλλη μεγάλη πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσουμε αναφέρεται στη συλλογικότητα της προώθησης και προάσπισης των τοπικών προϊόντων. Με απλά λόγια τα δίκτυα εμπορίας των προϊόντων. Η Κρήτη είναι μια πολύ μικρή Γεωγραφική Περιφέρεια 8336 km2 με εξαιρετικά προϊόντα όμως υπολείπεται σημαντικά στη συλλογική προώθηση των προϊόντων της. Το σύνολο των ευρωπαϊκών περιφερειών προωθούν τις παραγωγές τους μέσα από συλλογικές διαδικασίες. Εμείς δυστυχώς επιμένουμε στην ατομικότητα. Όταν μια μεγάλη ή μικρή αλυσίδα αγοράς θέλει να προωθήσει ένα προϊόν αυτό θα γίνει μέσα από την ομάδα παραγωγών του συγκεκριμένου προϊόντος, εξασφαλίζοντας υψηλότερη τιμή για τους παραγωγούς. Στην Κρήτη αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα ο εκπρόσωπος της αλυσίδας αγοράς θα μιλήσει με πολλές μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες δυστυχώς δεν έχουν κοινό εμπορικό προσανατολισμό και καλύπτει η κάθε μια ένα μικρό μέρος των αναγκών τους. Επομένως για το ίδιο προϊόν μιλούν με πολλούς παραγωγούς. Σ’ αυτή την πρόκληση παρόλο που έχουν γίνει προσπάθειες τα τελευταία χρόνια δεν έχουμε δώσει ακόμα πειστικές απαντήσεις.
Τι ενδιαφέρον διακρίνετε να υπάρχει στις διεθνείς αγορές για τα προϊόντα της Κρήτη;
Πρόσφατα διάβασα ότι η Γραβιέρα Κρήτης είναι το 16ο πιο δημοφιλές τυρί σε ένα πρόσφατο παγκόσμιο διαγωνισμό. Προσωπικά δεν εκπλήσσομαι, τα χαρακτηριστικά των τοπικών προϊόντων είναι αναγνωρισμένα και αξιολογούνται. Αυτό το διαπιστώνουμε από την ανταπόκριση των επισκεπτών στις διάφορες εκδηλώσεις που συμμετέχουμε ως Περιφέρεια Κρήτης. Τα τοπικά και ειδικότερα τα πιστοποιημένα προϊόντα δίδουν όλες εκείνες τις εγγυήσεις οι οποίες τα καθιστούν όχι απλά ανταγωνιστικά σε τοπικό επίπεδο αλλά σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό δεν είναι καθόλου υπερβολή. Είναι προϊόντα τα οποία μπορούν να σταθούν σε οποιοδήποτε ράφι μικρής ή μεγάλης αγοράς. Ο κρητικός καταναλωτής έχει κάθε μέρα μπροστά του τη δυνατότητα να γευθεί προϊόντα τα οποία ικανοποιούν πλήρως τις διατροφικές του ανάγκες και ιδιαιτερότητες όλων των καταναλωτικών ομάδων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση την τελευταία δεκαετία έχει επενδύσει σημαντικά στις διμερείς συμφωνίες με Τρίτες Χώρες (Καναδά, Ιαπωνία, Λατινική Αμερική, κ.ά) και ιδιαίτερα στην προστασία των καταχωρημένων προϊόντων ποιότητας. Αυτό επιβεβαιώνει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της ΕΕ για τα προϊόντα αυτά προσδίδοντάς τους προστιθέμενη αξία. Η Περιφέρεια Κρήτης με πρωτοβουλία της, η οποία υποστηρίχθηκε από την ένωση AREPO, υποστήριξε ότι σε κάθε εμπορική συμφωνία θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των προϊόντων προέλευσης που έχουν καταχωρηθεί στον ευρωπαϊκό κατάλογο e-ambrosia, ο οποίος περιλαμβάνει 3.566 προϊόντα (κρασιά, τρόφιμα και αλκοολούχα ποτά), διότι αυτά αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία των ευρωπαϊκών περιφερειών.
Ποιες είναι οι συμβουλές που θα δίνατε σε όποιον θέλει να ασχοληθεί με τυποποίηση και προώθηση προϊόντων;
Η αφετηρία ενός προϊόντος δεν είναι η μονάδα παραγωγής. Αφετηρία είναι ο καταναλωτής αυτός έχει την αγοραστική δύναμη, επιβραβεύει ή αποθαρρύνει την παραγωγή ενός προϊόντος. Επομένως πρέπει να κοιτάξουμε πριν να προχωρήσουμε στην παραγωγή, τυποποίηση και προώθηση ενός προϊόντος το τι θέλουν οι σημερινοί καταναλωτές. Να δούμε το προϊόν μέσα από τη δική τους οπτική. Με απλά λόγια διερεύνηση των καταναλωτικών τους αναγκών.
Η αβεβαιότητα που διακρίνει το σημερινό καταναλωτή τον οδηγεί να επιλέγει όλο και περισσότερο προϊόντα με ταυτότητα. Η ετικέτα είναι η ταυτότητα του προϊόντος με αυτή επικοινωνεί το προϊόν με τον καταναλωτή ο οποίος οφείλει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός στην ανάγνωση μιας ετικέτας.
Η τυποποίηση είναι απαραίτητη προϋπόθεση της προώθησης των προϊόντων. Δεν πρέπει όμως να ταυτίζεται με τη συσκευασία του προϊόντος μόνο. Τυποποίηση σημαίνει ότι δημιουργώ ένα τύπο προϊόντος με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τα οποία είναι αναγνωρίσιμα από τον καταναλωτή τόσο οργανοληπτικά όσο και μακροσκοπικά. Αυτό απαιτεί στρατηγική προσέγγιση, συστηματική προσπάθεια, βαθιά γνώση, μελέτη και επιστημονική υποστήριξη του προϊόντος, ιδιαίτερα στα αγροτικά προϊόντα λόγω της δυναμικής τους.
Τα τελευταία χρόνια στην Κρήτη έχουμε προχωρήσει σε σημαντική πρόοδο στον τομέα αυτό. Αρκετές μονάδες έχουν καταφέρει να σταθεροποιήσουν τα χαρακτηριστικά και να διαμορφώσουν ένα αναγνωρίσιμο τύπο προϊόντος από τους καταναλωτές, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη τους.
«Η Κρήτη είναι μια μικρή Γεωγραφική Περιφέρεια στον ευρωπαϊκό χώρο με εξαιρετικά αναγνωρίσιμα προϊόντα. Πρέπει να δουλεύει όπως ένα αρωματοπωλείο λόγω των μικρών ποσοτήτων που παράγει, οι οποίες όμως να απολαμβάνουν υψηλές τιμές, μέσω στρατηγικής προώθησης και όχι πρόσκαιρων διακυμάνσεων της αγοράς!»
