ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΑΠΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΓΟΝΕΙΣ
Αδήριτη ανάγκη αποτελεί η άμεση λήψη μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης της ολοένα και πιο ανησυχητικής εικόνας αύξησης των φαινομένων βίας στα σχολεία. Μαθητές κατά μαθητών, μαθητές κατά εκπαιδευτικών, μαθητές κατά πάντων. Με απλά λόγια, παιδιά με συσσώρευση θυμού που εκτονώνεται βιαίως, προκαλώντας ενδεχομένως την κοινή γνώμη, ωστόσο, χωρίς να διαπιστώνεται μια ουσιαστική κοινωνική αντίδραση για την παρέμβαση που τόσο αναγκαία είναι ώστε ολιστικά να αντιμετωπιστούν φαινόμενα, τα οποία δεν συνάδουν με ηλικίες παιδικές και εφηβικές.
Φαινόμενα βίας και επεισόδια που προκαλούν έντονο προβληματισμό, καταγράφονται και στα σχολεία του Ρεθύμνου. Άλλα έχουν γίνει γνωστά, όπως ο ξυλοδαρμός μαθητή από συμμαθητή του σε σχολείο του νομού στις αρχές του τρέχοντος σχολικού έτους, ενώ άλλα δεν έχουν γίνει τόσο γνωστά ή δεν πήραν έκταση. Πάντως είναι πολλά. Μάλιστα, τον περασμένο Νοέμβριο ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου είχε ζητήσει την παρέμβαση του αρμόδιου υπουργείου για την προστασία των εκπαιδευτικών από σειρά φαινομένων τονίζοντας: «Παρατηρούμε συχνά, γονείς να στοχοποιούν μαθητές, εκπαιδευτικούς, διευθυντές, ακόμη κι ολόκληρες σχολικές κοινότητες κρίνοντας τους πάντες, μέσα από μέσα κοινωνικής δικτύωσης ( facebook, messenger, viber), ακόμη και κάνοντας μηνύσεις και καταγγελίες (περίοδο πανδημίας), δημιουργώντας έτσι ένα κλίμα δυσπιστίας προς τους εκπαιδευτικούς μας και γενικά την Δημόσια Παιδεία».
Το βέβαιο είναι πως οι τοπικές σχολικές κοινότητες είναι μπροστά σε μια πραγματικότητα, η οποία επιβάλει την συστηματική και οργανωμένη παρέμβαση στον μαθητικό πληθυσμό, ο οποίος αύριο, ως ενήλικες γυναίκες και ενήλικες άνδρες, θα βρεθεί έξω στην κοινωνία και προφανώς με τέτοιο θυμωμένο ψυχικό απόθεμα, μάλλον, δεν θα είναι μια γενιά που θα έρθει να ανανεώσει, να προκαλέσει αισιοδοξία και να οδηγήσει τον τόπο και τους ανθρώπους του σε ένα καλύτερο μέλλον.
Η σχολική βία είναι εδώ, είναι ανάμεσα μας και οι σχολικές κοινότητες του Ρεθύμνου, όπως και οι περισσότερες της χώρας, συχνάκις βρίσκονται μέσα σε μια θύελλα με έντονα ξεσπάσματα που κάθε άλλο έχουν να κάνουν με την χαρούμενη εικόνα της σχολικής ζωής που όλοι έχουμε στο μυαλό μας.
Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχουν μελέτες που να καταδεικνύουν αν όντως υπάρχει αύξηση των φαινομένων βίας μέσα στα σχολεία ή αν αυτά τώρα γίνονται περισσότερο γνωστά λόγω της χρήσης των κινητών τηλεφώνων και της λήψης βίντεο που προβάλλονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και φτάνουν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η παραπάνω παρατήρηση του Προέδρου της ΕΛΜΕ Ρεθύμνου κ. Χρήστου Σουρουλή έρχεται να βάλει τον προβληματισμό. Όμως τα φαινόμενα υπάρχουν και είναι κρίσιμα, όπως θα τονίσουν από την πλευρά τους οι Διευθυντές Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Λάμπρος Καρβούνης και Δρ. Μανούσος Μαραγκάκης αντίστοιχα, συμβάλλοντας στον διάλογο με τις προτάσεις τους.
«Η αυξανόμενη επιθετικότητα και τα φαινόμενα βίας στα σχολεία καθώς και το θέμα του σχολικού εκφοβισμού είναι δυστυχώς ένα εξαιρετικά ανησυχητικό φαινόμενο και πολυπαραγοντικό» θα πει η Αναπληρώτρια Προϊσταμένη του ΚΕΔΑΣΥ Ρεθύμνου, φιλόλογος, ειδική παιδαγωγός και Μsc εκπαιδευτικής ψυχολογίας κ. Μαρία Πετράκη, η οποία θα τονίσει, ότι «Σαφέστατα υπάρχει ανάγκη να προχωρήσουν εδώ και τώρα μέτρα που κατά καιρούς έχουν προκριθεί από τους εκάστοτε Υπουργούς Παιδείας και που φέρονται να καλύπτουν πολλές πτυχές του προβλήματος της βίας και ιδιαίτερα του Μπούλινγκ».
Με ιδιαίτερα προσεκτικό τρόπο προσεγγίζει το φαινόμενο και ο Πρόεδρος του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Ρεθύμνου κ. Στέλιος Ορφανουδάκης, ο οποίος βλέπει αναγκαία την δημιουργική συνεργασία όλων των εμπλεκομένων πλευρών, δηλαδή, εκπαιδευτικών, γονέων, μαθητών και φορέων ενώ προσδιορίζει και εκείνος σειρά λύσεων με επίκεντρο την σωστή στελέχωση των σχολικών μονάδων και την ψυχολογική υποστήριξη των μαθητών.
Έντονα προβληματισμένοι είναι, ωστόσο, και οι γονείς. Εκπροσωπώντας τους η Πρόεδρος της Ένωσης Γονέων Δήμου Ρεθύμνης κ. Ελένη Δραμυτινού, θα πει μεταξύ άλλων: «Η βία, η αδικία, η ανέχεια, η ανισότητα, η ανασφάλεια που υπάρχουν στην κοινωνία δεν μπορεί να μην επηρεάζουν τα παιδιά διαπερνώντας τους τοίχους του σχολείου». Η ίδια διαμήνυσε: «Ως γονείς είμαστε αποφασισμένοι να παλέψουμε για ένα ασφαλές και σύγχρονο σχολείο που προάγει την ποιοτική, απρόσκοπτη και πολύπλευρη μόρφωση, την κοινωνικοποίηση και τη συνεργασία, χωρίς διαχωρισμούς. Όπου κανένα παιδί δεν θα νιώθει αποκλεισμένο, δεν θα φοβάται, δεν θα απειλείται αλλά και δεν θα απειλεί, επειδή δεν του παρέχεται η στήριξη που έχει ανάγκη».
ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ: «ΓΙΝΟΜΑΣΤΕ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΒΙΑΙΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ»
Η βία στις σχολικές κοινότητας της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης καραδοκεί με ύπουλο τρόπο, όπως επισημαίνει ο Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Ρεθύμνου κ. Λάμπρος Καρβούνης.
Για τα φαινόμενα που καταγράφονται μέσα από την εμπειρία του θα πει: «Δυστυχώς τον τελευταίο καιρό γινόμαστε μάρτυρες βίαιων γεγονότων μεταξύ μαθητών αλλά και μαθητών εναντίον καθηγητών στις σχολικές τάξεις ιδιως της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αυτή η βία προβαίνει κλιμακούμενη και γίνεται πιο επικίνδυνη μεταξύ των νέων που έχουν αποφοιτήσει από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση και καταλήγει στα θλιβερά γεγονότα που παρατηρούμε με την μορφή ομαδικής ή άλλης μορφής βίας.
Ευτυχώς στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση δεν εμφανίζεται τόσο έντονο φαινόμενο βίας, χωρίς ωστόσο να απουσιάζουν άλλες μορφές βίας κυρίως λεκτικής ή/και σωματικής μεταξύ μαθητών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που ναι μεν δεν έχει τέτοια δυναμική όπως μεταξύ μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά δυστυχώς δεν απουσιάζει και μπορεί να εμφανίζεται ακόμη και με τη μορφή βίαιων παιχνιδιών.
Μπορεί να μην έχει τέτοιες συνέπειες όσο σε μεγαλύτερες ηλικίες, μπορεί ωστόσο να θεωρηθεί μιας μορφής κακώς εννοουμμενης προετοιμασίας των μικρότερων μαθητών για το τι θα επακολουθήσει σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Αυτή η μορφή βίας που εκφράζεται μέσα από την μορφή βίαιου παιχνιδιού είναι πιο ύπουλη και πιο επικίνδυνη καθώς παραπλανεί και δείχνει απλά ως μια μορφή διεκδίκησης ή εν τέλει απλός ανταγωνισμός. Τα παιδιά με αυτόν τον τρόπο κάτι θέλουν να μας πουν. Κάτι τους ωθεί να εξωτερικευσουν μια οργή, έναν θυμό για κάτι, δεν ξέρουμε τι, που τα ενοχλεί και δεν τα αφήνει να κοινωνικοποιηθούν ήρεμα και ειρηνικά στον κοινωνικό τους περίγυρο».
Προσεγγίζοντας το κρίσιμο ερώτημα για το ποια είναι η λύση στο πρόβλημα, ο κ. Καρβούνης απαντά: «Σε αυτόν τον τομέα είναι απαραίτητη η παρέμβαση ειδικού που θα αναγνωρίσει την προσπάθεια αυτή της έκφρασης των παιδιών, θα τα αφουγκραστεί και θα δώσει ενδεχομένως διέξοδο στην άδηλη πλην υπαρκτή οργή τους και στην αναζήτηση του τρόπου ειρηνικής εκδήλωσης των ανησυχιών τους.
Ο ειδικός αυτός κάλλιστα μπορεί να είναι ο ψυχολόγος ο οποίος δεν θα αναζητήσει να θεραπεύσει το οποίο πρόβλημα όταν εκδηλωθεί αλλά θα δίνει στα παιδιά διέξοδο στις οποίες ανησυχίες τους.
Ένα τέτοιο κρίσιμο έργο δεν μπορεί να γίνει με αποσπασματικές επισκέψεις ψυχολόγων σε κάθε σχολείο, αλλά θα πρέπει να είναι ψυχολόγος μόνιμος στο σχολείο που μέσα από τις δράσεις του, διαγνωστικές, διδακτικές και επιμορφωτικές, να βοηθάει και τους μαθητές σε σταθερή βάση αλλά και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου να υποστηρίζουν και εκείνοι τους μαθητές μέσα στη σχολική τάξη. Κάθε σχολική μονάδα λοιπόν θα έχει πολλαπλά οφέλη από την παρουσία μόνιμου ψυχολόγου στον σύλλογο διδασκόντων».
ΜΑΝΟΥΣΟΣ ΜΑΡΑΓΚΑΚΗΣ: «ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΥΡΙΩΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ»
Το πρόβλημα προφανώς υπάρχει μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον και υπεισέρχεται και στο σχολικό. Αυτή είναι μια αλήθεια που όχι μόνο δεν μπορεί να κρυφτεί, αλλά μάλλον πρέπει να τονιστεί, καθώς οι συνθήκες που διαμορφώνονται στις σχολικές κοινότητες, πολλές φορές είναι εκρηκτικές.
Για το θέμα της σχολικής βίας και των προτεινόμενων λύσεων, ο Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Μανούσος Μαραγκάκης, δήλωσε στην εφημερίδα μας τα εξής: «Οι σχολικοί ψυχολόγοι είναι απαραίτητοι στα σχολεία μας καθώς υποστηρίζουν με συστηματικό και επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο τους μαθητές, συνεργάζονται με τους καθηγητές, τους γονείς και όλη τη σχολική κοινότητα με κύριο στόχο τη βελτίωση της μαθησιακής πορείας, την προαγωγή της συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξης των μαθητών και τη δημιουργία ασφαλούς, υγιούς και υποστηρικτικού κλίματος, που ενισχύει τους δεσμούς ανάμεσα στο σχολείο, την οικογένεια και την κοινότητα.
Από την μέχρι τώρα διαχείριση των πολλών περιπτώσεων που ανακύπτουν καθημερινά διαπιστώνουμε στην πράξη, ότι χρειάζεται ολιστική προσέγγιση κυρίως στο οικογενειακό περιβαλλον και στη συνέχεια στο σχολικό. Η αυξανόμενη και ιδιαίτερα επιπόλαιη βία αυξάνεται στην ηλικία των μαθητών του γυμνασίου καθώς χάνονται τα όρια εντός του οικογενειακού πλαισίου και στη συνέχεια και στο σχολικό. Αν είναι άλυτα τα προβλήματα και δύσκολες οι σχέσεις στο οικογενειακό περιβάλλον η οποία ψυχολογική υποστήριξη στο σχολείο δεν μπορεί να έχει σημαντικά αποτελέσματα. Επίσης το οργανωτικό και λειτουργικό πλαίσιο της εργασίας των ψυχολόγων εντός του σχολείου χρειάζεται σημαντικές βελτιώσεις, οριοθέτηση, όπως για παράδειγμα η πρόσφατη τροπολογία της δυνατότητας του διευθυντή να ζητήσει χωρίς τη διαμεσολάβηση του γονέα τη συνέδρια του παιδιού μαθητή με τον ψυχολόγο. Στα επόμενα χρόνια αν δεν αλλάξει και δεν οριοθετηθεί το πλαίσιο καθηκόντων των ψυχολόγων με τους διευθυντές προβλέπω συγκρούσεις και σε αυτό το επίπεδο καθώς ο διευθυντής είναι υπόλογος για όλα όσα συμβαίνουν ή δεν συμβαίνουν στο σχολείο και αφορούν τους μαθητές του.
Στη διεύθυνση μας για λόγους κυρίως πρόληψης αναπτύσσουμε ένα δυναμικό δίκτυο σχολικής διαμεσολάβησης ως εναλλακτική πρόταση επίλυσης συγκρούσεων στη σχολική και μη καθημερινότητα των παιδιών.
Η Σχολική Διαμεσολάβηση είναι μια σύγχρονη πρακτική ειρηνικής αντιμετώπισης των σχολικών συγκρούσεων, η οποία οργανώνεται και εφαρμόζεται εντός του σχολικού πλαισίου, και λειτουργεί ως εναλλακτική διαδικασία με στόχο να αντικαθιστά το στείρο, πειθαρχικό σύστημα της τιμωρίας.
Πρόκειται για έναν νέο τρόπο προσέγγισης στην επίλυση και διαχείριση των σχολικών προβλημάτων και λειτουργεί ανεξάρτητα από τις όποιες θεσμικές προβλέψεις παιδαγωγικών μέτρων.
Ωστόσο πέρα από την ανάγκη των υποστηρικτικών δομών βασικός και κύριος πυλώνας της σχολικής ζωής των παιδιών μας παρέμενε και θα παραμένει ο καθηγητής - δάσκαλος τους. Ας θυμηθούμε τι μας λέει ο Ν. Καζαντζάκης και στην περίπτωση μας, προκειμένου να περάσει ο μαθητής τις οποίες ψυχοκοινωνικές δυσκολίες: «ιδανικός δάσκαλος είναι εκείνος που γίνεται γέφυρα για να περάσει αντίπερα ο μαθητής του. Κι όταν πια του διευκολύνει το πέρασμα, αφήνεται χαρούμενα να γκρεμιστεί, ενθαρρύνοντας τον μαθητή του να φτιάξει δικές του γέφυρες».
ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΡΑΚΗ: «ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΘΕΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΝΑ ΘΩΡΑΚΙΣΤΕΙ ΜΕ ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ»
Η Μαρία Πετράκη είναι Αναπληρώτρια Προϊσταμένη του ΚΕΔΑΣΥ Ρεθύμνου, φιλόλογος, ειδική παιδαγωγός και Μsc εκπαιδευτικής ψυχολογίας. Καταθέτοντας την άποψή της στο πρόβλημα της αυξανόμενης βίας στα σχολεία και απαντώντας στο ποιος είναι ο ρόλος της υπηρεσία που υπηρετεί ως προς την διεπιστημονική αξιολόγηση μαθητών, στη συμβουλευτική και υποστήριξη, δίνει μια ολοκληρωμένη εικόνα των δεδομένων που συνθέτουν το πρόβλημα και καταλήγει στην ανάγκη να ενισχυθεί ουσιαστικά η παιδεία και να θωρακιστούν τα σχολεία και οι υποστηρικτικές τους δομές με ειδικούς επιστήμονες.
Συγκεκριμένα η κ. Πετράκη δήλωσε στην εφημερίδα μας τα εξής: «Η αυξανόμενη επιθετικότητα και τα φαινόμενα βίας στα σχολεία καθώς και το θέμα του σχολικού εκφοβισμού είναι δυστυχώς ένα εξαιρετικά ανησυχητικό φαινόμενο και πολυπαραγοντικό. Το βιώνουμε καθημερινά ως φορέας που συνεργάζεται με όλα τα σχολεία του νομού όλων των βαθμίδων. Ως Υπηρεσία, το ΚΕΔΑΣΥ παρακολουθεί στενά τα όσα διαδραματίζονται στις σχολικές μονάδες και επιχειρεί να δίνει το ουσιαστικό παρόν και βοήθεια με το επιστημονικό προσωπικό που διαθέτει εντός των σχολείων (ΕΔΥ) αλλά και με τις επισκέψεις διεπιστημονικών ομάδων σε σχολεία για συζήτηση με τους εκπαιδευτικούς, για εφαρμογή προγραμμάτων και παροχή υποστηρικτικού υλικού ώστε να είναι όσο το δυνατόν εφικτή η διαχείριση της σχολικής τάξης. Επιπλέον σε κάθε Έκθεση Αξιολόγησης- Γνωμάτευσης που επιδίδεται στους γονείς και δίνεται στο σχολείο, καταγράφονται συμβουλές και προτεινόμενες δράσεις για μαθητές που παρουσιάζουν ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες, τέτοιες που ενδέχεται να προκαλέσουν παρεκκλίνουσες ή παραβατικές συμπεριφορές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΚΕΔΑΣΥ έχει την αρμοδιότητα παρακολούθησης των 14 Ψυχολόγων και Κοινωνικών Λειτουργών που συνθέτουν τις 7 ΕΔΥ σε δίκτυο σχολικών μονάδων και που είναι αυτή τη στιγμή 35 σχολεία από Νηπιαγωγεία μέχρι Λύκεια. Το έργο τους είναι εξαιρετικά σημαντικό και σύνθετο και καλούνται να προσφέρουν βοήθεια στους μαθητές και στις οικογένειες τους. Είναι απαραίτητο να τονισθεί ο καίριος ρόλος που καλούνται να παίξουν οι εκπαιδευτικοί και αυτός δεν είναι άλλος από το να δημιουργήσουν το γόνιμο έδαφος μέσα στο σχολείο έτσι ώστε όλα τα εμπλεκόμενα μέλη (μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικοί, ειδικό επιστημονικό προσωπικό) να συνεργαστούν προς όφελος όλων. Τελικός στόχος είναι να σπάσει η σιωπή από μαθητές και οικογένειες που εντάσσονται σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλά περιστατικά που έχουν διαχειριστεί έχουν προλάβει επικίνδυνες εξελίξεις σε οικογένειες και μαθητές.
Ωστόσο, θεωρώ ότι δεν φτάνει η μια μέρα την εβδομάδα σε μεγάλες σχολικές μονάδες (αυτό είναι το πρόγραμμά τους) για να γίνουν ουσιαστικές αλλαγές και για να το πω απλά να γίνουν «θαύματα». Χρειάζεται πρώτιστα η ενεργοποίηση των ίδιων των γονέων ώστε να μην έχουν αναστολές, άρνηση και φόβο να ζητήσουν την σταθερή ψυχολογική υποστήριξη των παιδιών τους, όταν είτε οι επιστήμονες του ΚΕΔΑΣΥ είτε της ΕΔΥ τους κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και ακόμα περισσότερο όταν ζητείται από τους παραπάνω η συνεργασία της οικογένειας με ειδικούς Ψυχικής Υγείας. Είμαι 18 χρόνια στο ΚΕΔΑΣΥ και παρακολουθώ με ανησυχία, τις περιπτώσεις όπου υπάρχουν σοβαρά ζητήματα ψυχικής υγείας να αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς. Και είναι ενδεικτικό ότι η μοναδική Παιδοψυχίατρος στο νομό (του Δημοσίου φορέα) έχει πολύμηνη αναμονή. Η αύξηση των περιστατικών φέρεται να σχετίζεται και με την πανδημική περίοδο κατά την οποία οι μαθητές και οι οικογένειες έχασαν τις ισορροπίες τους. Αυτό όμως είναι ένα θέμα που αποτελεί αντικείμενο έρευνας Ψυχολόγων και ομάδων Επιστημών ανά την Ελλάδα.
Η καθημερινή μου εμπειρία μιλώντας με εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές είναι ότι αυτές οι τρεις κατηγορίες δεν λειτουργούν, όπως θα έπρεπε, ως μία δύναμη. Οι περισσότεροι γονείς περιμένουν από το σχολείο να διδάξει στα παιδιά τον σεβασμό και να δώσει όλες τις αρχές αγωγής επιτιμώντας σε πολλές περιπτώσεις τον δάσκαλο όταν δημιουργούνται προβλήματα και πολλές φορές παραβλέπουν τη δική τους ευθύνη. Είναι κοινό γνώρισμα ότι όταν ένας γονιός πάει στο σχολείο ρωτάει μόνο αν έγραψε το παιδί καλά σε ένα διαγώνισμα κι όχι αν είχε καλή συμπεριφορά προς τους συμμαθητές του ή αν φαίνεται ευτυχισμένο. Εδώ και δεκαετίες, σε σχολεία του εξωτερικού προκρίνεται το οικοσυστημικό μοντέλο προκειμένου εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές και όλη η κοινότητα να εμπλέκονται στη βελτίωση του σχολείου και στην υγιή ανάπτυξη των μαθητών.
Σε ποιο σχολείο από την άλλη υπάρχει καλλιέργεια θετικού κλίματος; Όταν ο εκπαιδευτικός καλείται να κυνηγήσει την ύλη, να δουλέψει με 25 και 27 διαφορετικούς μαθητές σε μια τάξη όπου κυριαρχεί το άγχος, πώς να μιλάμε για βαθύτερες σχέσεις, για συνεργασία; Μαθητές με μαθησιακά προβλήματα ή διάφορες διαταραχές που επηρεάζουν την μάθηση από την μία πλευρά, ενώ από την άλλη, αγχωμένοι εκπαιδευτικοί που νιώθουν ότι έχουν έλλειψη δεξιοτήτων διαχείρισης παιδιών με ιδιαιτερότητες στη μάθηση και στη συμπεριφορά. Αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα που παρατηρείται στο σημερινό σχολείο.
Σαφέστατα υπάρχει λοιπόν ανάγκη να προχωρήσουν εδώ και τώρα μέτρα που κατά καιρούς έχουν προκριθεί από τους εκάστοτε Υπουργούς Παιδείας και που φέρονται να καλύπτουν πολλές πτυχές του προβλήματος της βίας και ιδιαίτερα του Μπούλινγκ.
Άμεσα εκτός από τις Επιτροπές Πρόληψης της Βίας και τις Ομάδες δράσης ανά Βαθμίδα Εκπαίδευσης σε κάθε Νομό όπου μετέχουν και Ψυχολόγοι και Κοινωνικοί Λειτουργοί από τα ΚΕΔΑΣΥ, σε συνεργασία με τους Εκπαιδευτικούς που λειτουργούν ως Σύμβουλοι Σχολικής Ζωής, πρέπει να αυξηθούν οι ΕΔΥ ώστε κάθε σχολική μονάδα να έχει μόνιμους σχολικούς ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Δεν υπάρχει περιθώριο για μέτρα που μοιάζουν με ασπιρίνη στον καρκίνο, χρειάζεται πρόληψη και αφαίρεση του καρκινώματος της βίας. Ψυχολόγοι και επιμορφωμένοι εκπαιδευτικοί με την συνδρομή κοινωνικών λειτουργών μπορούν να οργανώνουν προγράμματα ψυχοκοινωνικής ενδυνάμωσης και Σχολές γονέων ώστε το οποιοδήποτε περιστατικό βίας να αντιμετωπισθεί όχι ως μεμονωμένο ή τυχαίο περιστατικό αλλά ως η σκληρή πραγματικότητα στο σημερινό σχολείο, εφιάλτης για δεκάδες παιδιά θύματα, στίγμα για τους θύτες, ντροπή για τους αμίλητους παρατηρητές και εγκληματικό για την ψυχική ανθεκτικότητα χιλιάδων εκπαιδευτικών.
Θα μπορούσα να μιλήσω για ουσιαστικά και βαθύτερα αίτια για την αποδόμηση της κοινωνίας και να αναφερθώ με βαρύγδουπες και λόγιες λέξεις, σε κοινωνιολογικές έννοιες αλλά θεωρώ ότι αυτά είναι προφάσεις για να μην ληφθούν ριζοσπαστικά μέτρα όχι σήμερα… αλλά χθες! Να ενισχυθεί λοιπόν ουσιαστικά η παιδεία και να θωρακιστούν τα σχολεία και οι υποστηρικτικές Μονάδες με ειδικούς Επιστήμονες, αλλάζοντας και την στείρα γνωσιοκεντρική στόχευση του σχολείου αφού ο πρώτος μας ρόλος ως παιδαγωγοί είναι να καλλιεργούμε την ενσυναίσθηση, την συνεργασία και την αποδοχή».
ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΟΥΡΟΥΛΗΣ:«ΤΟ Α ΚΑΙ ΤΟ Ω ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΑΤΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΒΙΑΣ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑΣ»
Στην αναβάθμιση της σχολικής καθημερινότητας, που έχει να κάνει με σύγχρονα κτίρια και εξοπλισμό, με μόνιμους εκπαιδευτικούς και βεβαίως με εξειδικευμένο προσωπικό, δίνει έμφαση ο Πρόεδρος της ΕΛΜΕ Ρεθύμνου κ. Χρήστος Σουρουλής.
Μιλώντας στην εφημερίδα μας, τόνισε τα εξής: «Είναι γεγονός ότι τον τελευταίο καιρό καταγράφονται, στο Ρέθυμνο και αλλού, σοβαρά περιστατικά βίας μεταξύ των μαθητών, αλλά και από μαθητές προς εκπαιδευτικούς. Δυστυχώς δεν διαθέτουμε τεκμηριωμένες μελέτες ώστε να μπορούμε με βεβαιότητα να γνωρίζουμε το εύρος και την πιθανή διόγκωση αυτού του φαινομένου, ενώ πάντα υφέρπει το ερώτημα αν αυξάνονται τα περιστατικά ή αν αυξάνεται ο αριθμός των περιστατικών που γίνονται γνωστά (με τη βοήθεια των smartphones και των ΜΚΔ). Σε κάθε περίπτωση, είτε πιο πολλά, είτε πιο λίγα, τα εν λόγω συμβάντα είναι δυσάρεστα και χρήζουν προσοχής και αντιμετώπισης».
Ο ίδιος, συνέχισε λέγοντας: «Οι λόγοι που παρατηρούνται περιστατικά βίας στα σχολεία εντοπίζονται και εκτός και εντός σχολικής πραγματικότητας. Έξω από το σχολείο υπάρχει η οικονομική κρίση, με συνεπακόλουθες συνέπειες στην οικογενειακή συνοχή και ηρεμία. Επίσης, η βία είναι ένα "προϊόν προς πώληση": Από τα video games μέχρι τα πλάνα στα δελτία ειδήσεων, η βία "κανονικοποιείται" - πολλοί νέοι εθίζονται σε αυτή, χωρίς να το συνειδητοποιήσουν. Εντός της σχολικής πραγματικότητας, η υποβάθμιση του δημόσιου σχολείου κάθε άλλο παρά συμβάλλει στην άνοδο του μορφωτικού επιπέδου, που είναι το καλύτερο φάρμακο απέναντι στην παραβατικότητα. Οι προσπάθειες των λειτουργών της Εκπαίδευσης από μόνες τους δεν φτάνουν».
Ως προς τις λύσεις για την εξάλειψη της βίας στα σχολεία ο κ. Σουρουλής, προτείνει τα εξής: «Η πρόσληψη ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών εύλογα προτείνεται ως ένας τρόπος περιορισμού της βίας στα σχολεία, καθώς οι συγκεκριμένοι επιστήμονες είναι οι πιο καταρτισμένοι στην προσέγγιση μαθητών που ασκούν ή πέφτουν θύματα βίαιων συμπεριφορών. Και - προφανώς - δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε πως ένα σχολείο "έχει" ψυχολόγο, αν εκείνος το επισκέπτεται μία φορά την εβδομάδα. Χρειαζόμαστε μόνιμο προσωπικό στις σχολικές μονάδες. Χρειαζόμαστε όμως και μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό στις σχολικές μονάδες. Είναι διαπιστωμένο πως άλλη ψυχολογία και νοοτροπία αναπτύσσει ο μαθητής που θα κάνει μάθημα με όλους τους δασκάλους ή καθηγητές από την πρώτη μέρα της σχολικής χρονιάς και άλλη ο μαθητής που θα κάνει 2-3 ώρες και μετά θα πάει σπίτι του ή θα περιμένει το λεωφορείο. Και άλλη νοοτροπία έχει ο μαθητής που φοιτά σε ένα καλαίσθητο και εξοπλισμένο κτίριο και άλλη ο μαθητής που η τάξη του δεν έχει πόρτα ή στάζει η οροφή.
Μπορούν να προταθούν και πολλές άλλες δράσεις, όπως σχολικά προγράμματα, διδακτικές επισκέψεις, βιωματικά σεμινάρια, ομιλίες από ειδικούς κ.ά. Όλα αυτά βοηθάνε. Το Α και το Ω όμως για την ελάττωση της σχολικής βίας είναι η αναβάθμιση της σχολικής καθημερινότητας. Και για αυτήν απαιτείται σχεδιασμός και δαπάνες».
ΣΤΕΛΙΟΣ ΟΡΦΑΝΟΥΔΑΚΗΣ: «ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΥΠΑΡΞΗ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ ΣΕ ΚΑΘΕ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ»
Προσεγγίζοντας από την σκοπιά του το πρόβλημα και προτείνοντας λύσεις, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Νομού, Αιρετός στο τοπικό ΠΥΣΠΕ και Μέλος του Ν.Τ. ΑΔΕΔΥ Ρεθύμνου, κ. Στέλιος Ορφανουδάκης, δήλωσε στην εφημερίδα μας τα εξής:
«Βλέπουμε τα τελευταία χρόνια να έχουν αρχίσει να μπαίνουν ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί στα σχολεία μας κι αυτό είναι κάτι πολύ θετικό για όλη την εκπαιδευτική κοινότητα και κατ’ επέκταση για όλη την κοινωνία. Παρατηρούμε ότι οι συνάδελφοι των συγκεκριμένων κλάδων έχουν βοηθήσει πάρα πολύ την εκπαιδευτική διαδικασία, καθώς κυρίως:
• παρέχουν ψυχοκοινωνική υποστήριξη, ενημέρωση και συμβουλευτική καθοδήγηση για ενδυνάμωση της σχολικής κοινότητας προκειμένου μαθητές, εκπαιδευτικοί, γονείς και κηδεμόνες να αποκτήσουν εκείνες τις δεξιότητες που απαιτούνται για την αποτελεσματική διαχείριση κρίσιμων και απρόβλεπτων καταστάσεων, δημιουργώντας ένα ασφαλές σχολικό περιβάλλον με απώτερο στόχο την προστασία της σχολικής κοινότητας και κατ’ επέκταση της κοινωνίας.
• προωθούν τη συνεργασία των εμπλεκόμενων μαθητών/τριών και εκπαιδευτικών και ομάδων της σχολικής κοινότητας, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία με την οικογένεια και όταν αυτό απαιτείται την υποστήριξη, τη διαμεσολάβηση και τη διασύνδεση αυτής με τους κατάλληλους φορείς.
• διασφαλίζουν τη συμπερίληψη των μαθητών, των εκπαιδευτικών, αλλά και των οικογενειών τους στις προτεινόμενες ενημερωτικές ενέργειες και δράσεις προσομοίωσης.
• ενημερώνουν, συμβουλεύουν και υποστηρίζουν την οικογένεια σχετικά με την αποτελεσματική διαχείριση κρίσιμων και απρόβλεπτων καταστάσεων και σχέσεων σε επίπεδο ατομικών συνεδριών, ομάδων σχετικού ενδιαφέροντος, σχολών γονέων και ειδικών εκδηλώσεων.
Δυστυχώς όμως παρατηρούμε ότι η στελέχωση των σχολείων σε ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς δεν καλύπτει παρά μόνο μια μερίδα τους. Δεν έχουν όλοι μας οι μαθητές την δυνατότητα αυτή και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι όσοι συνάδελφοι αυτών των κλάδων εργάζονται στα σχολεία μας, επισκέπτονται μόλις μια φορά την εβδομάδα τα σχολεία στα οποία έχουν προσληφθεί, με όλες τις δυσκολίες που μπορεί να προκύπτουν κάθε φορά.
Είναι βέβαια αυτό από μόνο του λίγο; Σαφώς κι όχι, αλλά ούτε κι αρκετό και δεν μας καλύπτει σε καμία περίπτωση.
Η αντιμετώπιση και η διαχείριση όλων των σύγχρονων δυσκολιών ( οικονομική ανέχεια οικογένειας, -ενδοοικογενειακή και μη- βία, διαζύγια, ανεργία, απώλεια αγαπημένου προσώπου κ.α.) από μικρούς μαθητές δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση κι ούτε μπορούν να τα αντιμετωπίσουν μόνοι τους. Η λύση μπορεί να δοθεί μέσω της συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων φορέων (κυρίως οικογένειας και σχολείου). Κατά την ταπεινή μου άποψη, θεωρώ ότι είναι αναγκαία η ύπαρξη ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών σε κάθε σχολική μονάδα για να μπορούν να αντιπαλεύουν τις παραπάνω δυσκολίες μέσω της επιστημοσύνης τους.
Για αυτό το λόγο ζητάμε από την πολιτεία διαχρονικά, να στηρίζει τον πολύ σημαντικό και ευαίσθητο πυλώνα της κοινωνίας, την Παιδεία, με διορισμό εκπαιδευτικών όλων των κλάδων και μισθούς αξιοπρέπειας, πλήρη στελέχωση όλων των σχολείων από την πρώτη ημέρα λειτουργίας τους, ίδρυση νέων σχολείων, συντήρηση των υπαρχόντων, ύπαρξη και συντήρηση υλικοτεχνικής υποδομής για να μπορούν τα παιδιά μας να απολαμβάνουν μια ποιοτική, δημόσια και δωρεάν παιδεία».
ΕΛΕΝΗ ΔΡΑΜΥΤΙΝΟΥ: «ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΜΕ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ»
Προσεγγίζοντας το πρόβλημα της αυξανόμενης βίας στα σχολεία, η Πρόεδρος της Ένωσης Γονέων Μαθητών Δήμου Ρεθύμνου κ. Ελένη Δραμυτινού, είπε τα εξής:
«Η βία, η αδικία, η ανέχεια, η ανισότητα, η ανασφάλεια που υπάρχουν στην κοινωνία δεν μπορεί να μην επηρεάζουν τα παιδιά διαπερνώντας τους τοίχους του σχολείου. Ταυτόχρονα, πρακτικές του ΥΠΑΙΘ που παρεμποδίζουν τους μαθητές στη σχολική ζωή και την ομαλή διεξαγωγή των μαθημάτων όταν:
Χιλιάδες μαθητές στερούνται εκπαιδευτικούς λόγω της αδιοριστίας.
Χιλιάδες μαθητές κάνουν μάθημα σε ακατάλληλες αίθουσες.
Μαθητές δεν έχουν «παράλληλη στήριξη» λόγω αδιοριστίας.
Μαθητές μένουν εκτός σχολικής ζωής γιατί δεν έχουν προσληφθεί ο σχολικοί νοσηλευτές που δικαιούνται, βάση ιατρικής γνωμάτευσης.
Με την πρώτη βροχή και χιόνια τα σχολεία κλείνουν και χιλιάδες μαθητές καλούνται σε τηλεκπαίδευση χωρίς να έχουν εξασφαλισμένα μέσα για την τηλεκπαίδευση.
Το πρόβλημα δε βρίσκεται κυρίως μέσα στα σχολεία, αλλά στην κοινωνία, που μέρος της είναι και η σχολική κοινότητα. Σε μια κοινωνία που βασίζεται στον ατομισμό, που η βία του ισχυρού είναι συνθετικό της κομμάτι, που χιλιάδες νέοι καθημερινά βλέπουν τα όνειρα τους να ματαιώνονται από τον κοινωνικό αποκλεισμό στη μόρφωση και στη ζωή, είναι αντικειμενικό ένα μέρος αυτών να αντιδρά με βία στη βία που καθημερινά βιώνει.
Το ίδιο το σχολείο ως περιεχόμενο έχει διαδοχικά διαμορφωθεί από όλες τις Κυβερνήσεις, ως χώρος που ο μαθητής βιώνει καθημερινά ότι του θέτει εμπόδια στην ολοκλήρωση τη προσωπικότητας του. Μαθήματα καλλιτεχνικής και αισθητικής αγωγής μένουν εκτός σχολικού προγράμματος, η φυσική αγωγή υποβαθμίζεται, η θεατρική αγωγή σταμάτα στις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Η ολοκληρωμένη μόρφωση αντικαθίσταται σταδιακά από τις αποσπασματικές γνώσεις και την απόκτηση δεξιοτήτων. Ένα σχολείο που «εκπαιδεύει» στον ανταγωνισμό και διαχωρίζει τους μαθητές, μόνο ευχάριστο δεν είναι σήμερα για τους μαθητές.
Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία ως συνθετικό κομμάτι της σημερινής κοινωνίας, ενισχύει τη βία μεταξύ των μαθητών.
Ένα πολυπαραγοντικό κοινωνικό φαινόμενο, όπως της σχολικής βίας και του εκφοβισμού, δε λύνεται με την καταστολή.
Η Ένωση Γονέων Ρεθύμνου, μαζί με την Ομοσπονδία Γονέων Κρήτης και την ΑΣΓΜΕ, διεκδικούμε μέτρα προστασίας για τα παιδιά μας όπως:
Πρόληψη αποκλειστικά από κοινωνικούς επιστήμονες των Κέντρων Πρόληψης και των Δήμων. Καμία εμπλοκή ΜΚΟ και ιδιωτών σε προγράμματα πρόληψης στα σχολεία.
Μαζικούς μόνιμους διορισμούς κοινωνικών επιστημόνων με οργανικές θέσεις σε κάθε σχολική μονάδα για να στηρίζουν τη σχολική ζωή.
Μαζικούς μόνιμους διορισμούς εκπαιδευτικών, ώστε να χτίζεται σταθερή παιδαγωγική σχέση μαθητή- εκπαιδευτικού.
Κανένας μαθητής αποκλεισμένος από «παράλληλη στήριξη» και σχολικό νοσηλευτή.
Σχολεία προσβάσιμα για κάθε μαθητή – εκπαιδευτικό- γονεών που είναι ΑμεΑ.
Δημιουργία Σχολών Γονέων σε κάθε σχολείο με ευθύνη των Δήμων, μέσα από μαζικούς διορισμούς κοινωνικών επιστημόνων στους ΟΤΑ.
Αναβάθμιση στο σχολικό πρόγραμμα όλων των καλλιτεχνικών μαθημάτων και της φυσικής αγωγής σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης.
Σύγχρονα ασφαλή σχολικά κτίρια.
Ενίσχυση των «εξωταξικών δραστηριοτήτων» σε κάθε σχολείο με ομάδες θεατρικές, αθλητικές, μουσικές, περιβαλλοντικές, που θα ενισχύουν τις σχέσεις μέσα στη σχολική κοινότητα».
Απαντώντας στην ερώτηση για το αν υπάρχει ανάγκη για μόνιμο ψυχολόγο σε κάθε σχολείο, η κ. Δραμυτινού τόνισε, ότι «Η ψυχοκοινωνική στήριξη των μαθητών στα σχολεία υπολειτουργεί, καθώς οι περισσότεροι σχολικοί ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί βρίσκονται στα 5 σχολεία ευθύνης τους το πολύ 3-4 φορές το μήνα και αυτό δεν τους επιτρέπει να βοηθήσουν ουσιαστικά, ενώ και οι δράσεις για πρόληψη είναι μεμονωμένες και αποσπασματικές. Ταυτόχρονα στο Ρέθυμνο υπάρχουν πολλές ελλείψεις στη στελέχωση των δομών ψυχικής υγείας, γεγονός που παρεμποδίζει την ομαλή ανάπτυξη των παιδιών που την δικαιούνται».
Ως προς τις λύσεις που επιπλέον προτείνουν οι γονείς, η εκπρόσωπος τους τις προσδιόρισε ως εξής: «Οι δημόσιες και δωρεάν αθλητικές υποδομές, η επαφή των παιδιών με τις τεχνες και το θέατρο, χωρίς να αναγκαζόμαστε να βάζουμε βαθιά το χέρι στην τσέπη.
Ως γονείς είμαστε αποφασισμένοι να παλέψουμε για ένα ασφαλές και σύγχρονο σχολείο που προάγει την ποιοτική, απρόσκοπτη και πολύπλευρη μόρφωση, την κοινωνικοποίηση και τη συνεργασία, χωρίς διαχωρισμούς. Όπου κανένα παιδί δεν θα νιώθει αποκλεισμένο, δεν θα φοβάται, δεν θα απειλείται αλλά και δεν θα απειλεί, επειδή δεν του παρέχεται η στήριξη που έχει ανάγκη».
