«ΟΥΔΕΠΟΤΕ Η ΑΥΣΤΗΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΙΝΩΝ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΕ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ»
Για το σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα της βίας των ανηλίκων μίλησε ο Ρεθεμνιώτης δικηγόρος Ανδρέας Αργυρόπουλος, καθώς τα τελευταία χρόνια και κυρίως τους τελευταίους μήνες υπάρχει έξαρση των περιστατικών βίας ανηλίκων. Ο κ. Αργυρόπουλος, αφού αναφέρθηκε στο νομικό πλαίσιο και στα νέα μέτρα, υπογράμμισε ότι τα φαινόμενα παραβατικότητας των νέων δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με την καταστολή τονίζοντας «όποιος το πιστεύει αυτό είναι 200 χρόνια πίσω».
Συνέντευξη: Σταύρος Ρακιντζής
Με αφορμή και τα μέτρα που ανακοινώθηκαν τί ισχύει από νομικής πλευράς. Πως προσεγγίζετε εσείς οι νομικοί τη βία των ανηλίκων. Τι μέτρα υπήρχαν μέχρι σήμερα, τί ισχύει σήμερα και τί πρόκειται ν’ αλλάξει;
«Πολύ περιληπτικά για να μην κουράσουμε σας αναφέρω: Μέχρι την ηλικία των 12 ετών ο ανήλικος δεν έχει ποινική ευθύνη με το υφιστάμενο πλαίσιο. Άρα η οποιαδήποτε κοινωνική συμπεριφορά του είναι χωρίς σημασία για το ποινικό μας δίκαιο. Δεν υπάρχει καμία κύρωση δηλαδή. Σε σχέση με αυτό που ισχύει σήμερα από 12 έως 15 ετών υπάρχει δυνατότητα επιβολής αναμορφωτικών και θεραπευτικών μέτρων.
Άρα έχουμε ως εργαλείο στο 12-15, βάσει των διατάξεων που ισχύουν σήμερα τα αναμορφωτικά μέτρα τα οποία είναι μάλιστα ενδεικτικά. Υπάρχουν αναφερόμενες κατηγορίες στον Ποινικό Κώδικα σε σχέση με τα αναμορφωτικά μέτρα και ξεκινούν από ήπια μέτρα όπως είναι η επίπληξη, μέχρι το πιο βαρύ μέτρο που είναι η τοποθέτηση στα παλιά αναμορφωτήρια, που πλέον τα ονομάζουμε ιδρύματα αγωγής, που είναι και το έσχατο μέτρο. Από 15 ετών και μετά έχουμε τον αποκαλούμενο Ποινικό Σωφρονισμό που αφορά πολύ σοβαρά κακουργήματα ή κακουργήματα που εργαλειοποιούνται οι ανήλικοι. Αυτό είναι το υφιστάμενο πλαίσιο αναφορικά με τους ανηλίκους. Αυτό που έχει σημασία και έχει αλλάξει από 1 Μαΐου 2024 είναι ότι σε όλα τα κακουργήματα υπάρχει δυνατότητα περιορισμού σε κατάστημα κράτησης νέων, των ανηλίκων που έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους και όχι μόνο σε κακουργήματα που εμπεριέχουν στοιχεία βίας ή κατά της σωματικής ακεραιότητας της ζωής, όπως ήταν μέχρι 30/4. Όταν μιλάμε για ανηλίκους, μιλάμε για τις ηλικίες μεταξύ 12 και 18. Κάτω από τα 12 δεν μας απασχολεί και πάνω από 18 περνάνε στην ενηλικίωση.»
Για τους γονείς;
«Υπάρχει η διάταξη 360 του Ποινικού Κώδικα για παραμέληση εποπτείας ανηλίκου που με το υφιστάμενο πλαίσιο, εφόσον διαπιστωθεί ότι παραμελούν την εποπτεία του ανηλίκου προβλέπεται φυλάκιση ενός έτους και ο χαρακτήρας είναι πλημμεληματικός. Αυτό το οποίο προτείνεται, είναι πλέον να είναι τουλάχιστον 2 έτη. Δηλαδή, εκεί που προέβλεπε ένα έτος να είναι τουλάχιστον δύο, πράγμα που σημαίνει έως πέντε έτη, δηλαδή βάσει των διατάξεων του ισχύοντος Ποινικού Κώδικα εκτίσημη ποινή. Ειδικά πάνω από τρία έτη είναι υποχρεωτικά εκτίσημη, αλλά και πάνω από δύο έτη, είτε εν μέρει, είτε μετατροπή, είτε κοινωφελής εργασία.»
Όταν μιλάμε για περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων καταρχάς, μιλάμε για bullying στα σχολεία, για σεξουαλική κακοποίηση και για σωματικές βλάβες;
«Όλες οι αξιόποινες πράξεις που εμπεριέχουν στοιχεία ψυχολογικής και σωματικής βίας. Δηλαδή, οτιδήποτε αφορά ψυχολογική ή σωματική βία που να μπορεί να προκαλέσει με οποιονδήποτε τρόπο βλάβη της υγείας της σωματικής ακεραιότητας του ανήλικου.»
Τα περιστατικά που παρακολουθούμε τις τελευταίες ημέρες πραγματικά μας έχουνε σοκάρει.
«Να μη μας σοκάρουν. Εμείς τα έχουμε προκαλέσει αυτά, η κοινωνία μας. Εμείς οι γονείς τα έχουμε φτιάξει αυτά. Γιατί αναφερόμαστε τώρα σε περιστατικά και αυξημένη εγκληματικότητα, παραβατικότητα νέων και τα λοιπά; Τώρα τα βλέπουμε, τώρα τα πήραμε χαμπάρι και τώρα τα καταγράφουμε. Τα παιδιά εμείς τα φέρνουμε στον κόσμο, εμείς τα βάζουμε σε αυτή την κοινωνία, εμείς τους δίνουμε ένα κινητό για να πάμε για φαγητό και καθόμαστε χωρίς να ελέγχουμε τι βλέπουν. Εμείς διαλύσαμε την ελληνική οικογένεια, όχι τα παιδιά. Επομένως τώρα που βλέπουμε τα αποτελέσματα, διαπιστώνουμε ότι κάτι δεν πάει καλά. Αντί να πάμε πάλι στη ρίζα, ν’ αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, ερχόμαστε στην καταστολή. Δηλαδή, αν βάλεις για παράδειγμα, στο κατάστημα κράτησης ένα νέο 15-16 ετών, θα βελτιώσεις και την προσωπική και την κοινωνική κατάσταση. Αυτά όποιος τα πιστεύει είναι τουλάχιστον 200 χρόνια πίσω.
Ουδέποτε η αυστηροποίηση των ποινών οδήγησε σε αντιμετώπιση φαινομένων εγκληματικότητας διαχρονικά. Άμα ήταν έτσι, θα επιβάλαμε σε όλες τις αξιόποινες πράξεις τη θανατική ποινή -άντε με κάποιες εξαιρέσεις- και θα θεωρούσαμε ότι αν κάνεις αυτό θα σε πιάσουν θα σε εκτελέσουν, οπότε δε θα το ξανακάνεις. Δυστυχώς δεν είναι έτσι. Χρειάζεται πολλή δουλειά και ειδικά όταν μιλάμε για παιδιά. Χρειάζεται δουλειά στην πηγή, στην οικογένεια, στο σχολείο και μετά σε φορείς της ευρύτερης κοινωνίας. Αν μπει ο γονέας στη φυλακή, τί θα γίνει; Θα ξεκινήσει ν’ ασχολείται με το παιδί του; Δεν μπορεί να αλλάξει κάτι έτσι. Το πρόβλημα δεν λύνετε με την καταστολή. Η νεανική παραβατικότητα υπήρχε ανέκαθεν. Υπάρχουν εξάρσεις κατά καιρούς σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και ασφαλώς έχει αλλάξει η μορφή.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι εδώ έχουμε μορφές βίαιης παραβατικής αντικοινωνικής συμπεριφοράς ομαδικά. Δηλαδή, πλέον, επιτίθενται πολλοί εναντίον ενός. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό της παραβατικότητας σήμερα. Επίσης ένα δεύτερο χαρακτηριστικό είναι η συμμετοχή πλέον και κοριτσιών σε αυτές τις μορφές της βίαιης συμπεριφοράς.»
Ωστόσο, οι συμμαθητές παρακολουθούν το περιστατικό και αντί να παρέμβουν ή κάπως να αντιδράσουν, βγάζουν τα κινητά, τραβούν βίντεο και τα μοιράζουν.
«Ποιος από εμάς ως γονέας, κάθεται να εξηγήσει στο παιδί του ως μαθητή Δημοτικού τι πρέπει να κάνει σε ένα τέτοιο περιστατικό και πως πρέπει να αντιδράσει; Επίσης, για να πούμε και το άλλο, ποιος γονέας δεν είναι απογοητευμένος από μία κατάσταση στην οποία μπορεί όντως να συμμετείχε, να ήταν μάρτυρας; Να είδε μετά την όλη διαδικασία και να είπε, άσε καλύτερα να μην μπλέξω. Τα παιδιά μιμούνται κάνουν αυτά που βλέπουν. Αυτά που έχουμε φτιάξει, αυτά εφαρμόζουν και τα παιδιά.»
Όταν ένας μαθητής είναι στο περιστατικό, το καταγράφει ενώ συγχρόνως παροτρύνει το θύτη να ασκήσει ακόμα μεγαλύτερη βία και στη συνέχεια μοιράζεται τα βίντεο που τράβηξε, αυτό συνιστά αδίκημα;
«Ασφαλώς, και μάλιστα στο ερώτημά σας έχετε αναφέρει διαφορετικές αξιόποινες πράξεις. Εδώ, υπάρχει παραβίαση των προσωπικών δεδομένων και ηθική αυτουργία ενδεχομένως στην όποια σωματική βλάβη και παρότρυνση στην τέλεση πλημμελήματος. Υπάρχουν αξιόποινες πράξεις. Από κει και πέρα θα οδηγηθούν στο δικαστήριο. Κι εγώ σας λέω ότι τις τέλεσαν και ενδεχομένως και κάποιοι να κριθούν και αυστηρά. Το πρόβλημα θα λυθεί όμως; Αντιμετωπίζεται έτσι το πρόβλημα; Να κάνουμε μία παύση, να δούμε τι έχουμε χάσει, που το έχουμε χάσει και να ξεκινήσουμε να ξαναμιλάμε με τα παιδιά μας, γιατί τα πράγματα ξεκινάνε από το σπίτι, από την οικογένεια. Εμείς τη διαλύσαμε την οικογένεια, εμείς φέραμε τις νέες μορφές οικογένειας, ότι μπορεί να γίνει και διαφορετικά και μην ανησυχείς και τα παιδιά να’ ναι καλά. Εμείς τα λέμε αυτά, η δικιά μας γενιά τα είπε όλα αυτά τα πράγματα και ξεχάσαμε να βάλουμε πάρα πολλά όρια. Εμείς αγοράζουμε στα παιδιά μας κινητά των 1000 ευρώ και ποτέ δεν τους δείξαμε πως δουλεύει αυτό το πράγμα, γιατί εννοείται ότι το παιδί και το κινητό θα πάρει και θα ασχολείται μαζί του. Δεν είναι ο αποκλεισμός η λύση. Το να μιλάμε για ποινές είναι το πιο εύκολο πράγμα. Θα μπουν οι γονείς και τα παιδιά στη φυλακή, έτσι όμως δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα.»
Πείτε μας σχετικά με τις εξαγγελίες για τα νέα κυβερνητικά μέτρα;
«Αυτά τα οποία προτείνονται είναι εκτός τόπου και χρόνου. Δηλαδή, αλλαγή του ορίου του βαρύτερου ποινικού καταλογισμού από τα 15 έτη στα 14. Δηλαδή, αυτό που σας είπα για περιορισμό σε κατάστημα κράτησης νέων σε περιπτώσεις κακουργημάτων. Η πρόταση είναι το όριο να κατέβει στα 14. Δηλαδή, ένα παιδί 14 ετών να μπορεί να περιοριστεί σε κατάστημα κράτησης. Αντιλαμβάνεστε ότι θα βγει από άλλο σχολείο. Αντιλαμβάνεστε, τι σημαίνει κατάστημα κράτησης νέων και τις συνθήκες. Δεύτερον, εφαρμογή της διάταξης περί υποτροπής στους ανηλίκους. Δηλαδή, ακόμα και αν κάποιος είναι ελεύθερος με περιοριστικούς όρους, σε περίπτωση υποτροπής θα οδηγηθεί φυλακή εφόσον διωχθεί για κακούργημα. Τρίτον, επιβαρυντική περίσταση. Παράδειγμα, αύξηση ποινής ή σωφρονιστικών μέτρων, περίπτωση οπλοκατοχής από τον ανήλικο κατά τη διάπραξη του αδικήματος, ακόμα και αιχμηρά αντικείμενα. Επίσης, η πρόταση που αφορά τους γονείς, εκεί που έχουμε φυλάκιση μέχρι ενός έτους, τώρα μιλάμε για ποινές φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών στους γονείς. Όπως καταλαβαίνετε έχουμε πλέον μετά την 1η Μαΐου το ενδεχόμενο ακόμα και έκτισης είτε όλης είτε μέρος της ποινής, καθώς η αναστολή εδώ πλέον αφορά ποινή φυλάκισης μόνο μέχρι ενός έτους. Πάμε σε έκτιση των ποινών είτε με εναλλακτικούς τρόπους είτε πραγματική έκτιση.»
