Ποιοί από εμάς δεν τραγουδήσαμε το παιδικό τραγούδι «ήταν ένα μικρό καράβι» ενώ θα το ξανατραγουδήσουμε μετά από χρόνια στα παιδιά μας και στα εγγόνια μας. Αν και γνωρίζουμε απ’ έξω κάθε λέξη του τραγουδιού, το οποίο τραγουδάμε με ιδιαίτερη χαρά, δεν εξαλείφεται ο μακάβριος χαρακτήρας του. Κάποια στιγμή «σωθήκαν όλες οι τροφές», οπότε κάτι πρέπει να φάμε στο καράβι για να ζήσουμε. Έντονο το αίσθημα της αυτοσυντήρησης που δεν υπαγορεύει κάτι διαφορετικό από την ανθρωποφαγία, τον κανιβαλισμό δηλαδή. «Να δούμε ποιός, ποιός, ποιός θα φαγωθεί;». Τι ωραίες εικόνες δημιουργούμε αλήθεια στα μυαλουδάκια των μικρών μας παιδιών, ειδικά όταν «ο κλήρος πέφτει στον γενναίο» που θα τον σκοτώσουμε και θα τον φάμε πιθανότατα ωμό. Πώς να τον ψήσεις στο καράβι που δεν έχεις και προμήθειες...
Η ιστορία του τραγουδιού, που αργότερα έγινε παιδικό τραγούδι, έχει τις ρίζες του στη Γαλλία όπου μια γαλλική γαλέρα στη Μεσόγειο έμεινε χωρίς τρόφιμα και οι ναύτες έριξαν κλήρο για το ποιός θα φαγωθεί, όπως λέει και το τραγούδι. Η διαφορά στο γνήσιο γαλλικό τραγούδι είναι ότι οι ναύτες προβληματίζονταν για τη σάλτσα που θα συνοδεύσουν το κυρίως πιάτο καθώς και τον τρόπο ψησίματος. Γιατί η γαλλική κουλτούρα απαιτεί να ξέρεις και πως να μαγειρέψεις !
Ξεκινάμε λοιπόν την διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας με ανθρωποφαγία και ανθρωποθυσία χάρη της αυτοσυντήρησης (περίπτωση πτήσης 571 στις Άνδεις), τα οποία και τραγουδάμε με ιδιαίτερη χαρά και ένταση.
Στη συνέχεια έρχεται ο συμπαθής Κοντορεβυθούλης με τα αδέρφια του. Ο πατέρας του δεν είχε χρήματα να τα μεγαλώσει (το παραμύθι δεν διευκρινίζει αν τα έχασε στο χρηματιστήριο ή αν τον απολύσανε από τη δουλειά του) και έτσι τα αφήνει μόνα τους στο δάσος. Τα ξεφορτώθηκε δηλαδή γιατί του ήταν βάρος. Σκεφτείτε λοιπόν τώρα ένα μικρό παιδί 3-4 ετών από τα χιλιάδες της κοινωνίας μας, να βιώνει στο σπίτι του μια έντονη οικονομική δυσχέρεια λόγω απόλυσης του πατέρα ή έλλειψης πελατών στην οικογενειακή επιχείρηση και να του διαβάζουν στον παιδικό σταθμό τον Κοντορεβυθούλη.
Και το δίδαγμα του παραμυθιού είναι εξοργιστικό. Ο Κοντορεβυθούλης εξουδετέρωσε έναν κακό γίγαντα που τρώει τα παιδάκια, πήρε χρυσά φλουριά από το σπίτι του γίγαντα και γύρισε στη μαμά και στον μπαμπά οι οποίοι, όταν είδαν τα χρυσά φλουριά, υποδέχθηκαν τα παιδιά τους εν χορδαίς και τυμπάνοις.
Η δε συνήθεια που έχουν πολλοί γονείς προκειμένου τα παιδιά τους να μην αφήσουν ούτε μια κουταλιά φαγητού στο πιάτο τους, να ενοχοποιούν ένα σωρό επαγγέλματα και ανθρώπους που κυρίως τρώνε ή παίρνουν τα παιδάκια, είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Το οπλοστάσιο της μαμάς έχει συνήθως τον υπάλληλο της καθαριότητας για τον οποίο ακούσετε «θα έρθει ο σκουπιδιάρης και θα σε πάρει». Δηλαδή μαζί με τα απορρίμματα θα πάρει και τα παιδάκια που δεν τρώνε το φαγητό τους. Δεν φτάνουν στον υπάλληλο καθαριότητας οι ανθυγιεινές συνθήκες εργασίας, τα μικρόβια και οι μυρωδιές, έχει και τον στιγματισμό ορισμένων ευφάνταστων μαμάδων. Παρόμοια περιστατικά έχουμε με τον αστυνομικό, τον εβραίο, τον αράπη, το γιατρό που θα μας κάνει βελόνα στον πωπό και άλλους. Το μόνο που καταφέρνουμε είναι τα δημιουργούμε στην αθώα ψυχή του παιδιού μας, μαύρες κηλίδες και αρνητικά πρότυπα απέναντι σε ανθρώπους και επαγγέλματα.
Η ενοχοποίηση πολλές φορές μεταφέρεται και στα ζώα, οπότε έχουμε τον «κακό τον λύκο», όπου εδώ με την βοήθεια του συγγραφέα Χάλιγουελ-Φίλιπς στο παραμύθι «Τα τρία γουρουνάκια», ο λύκος είναι ένα αιμοβόρο και άκαρδο ζώο όπου θα έπρεπε να πάει ενάντια στη φύση του και να μην τρώει ωραία στρουμπουλά γουρουνάκια, αλλά χόρτα και λαχανικά. Άλλα σαρκοφάγα και πιο επικίνδυνα θηλαστικά όχι μόνο δεν έχουν το στίγμα της ενοχής και του «κακού», αλλά είναι και σύμβολα δύναμης και ομορφιάς όπως π.χ. τα λιοντάρια και τα αρκουδάκια.
Τα κακόμοιρα τα φίδια κουβαλάνε από αιώνες την ενοχή του προγόνου τους, ο οποίος στην Παλαιά Διαθήκη έπεισε την Εύα να φάει το απαγορευμένο μήλο. Άλλα όμως ερπετά και έντομα το ίδιο δηλητηριώδη έχουν πλήρως αθωωθεί από τη συνείδηση του κόσμου, όπως π.χ. σαύρες, αράχνες ταραντούλα κ.ά. Σκεφτείτε να μην ήταν φίδι, αλλά να ήταν ένα αρκουδάκι Πάντα. Δεν θα υπήρχαν στις μέρες μας όχι μόνο σε ζωολογικούς κήπους αλλά ούτε σε φωτογραφία !
Και αυτό το έρμο το κουνελάκι που τρέχει σε ξένο περιβολάκι, γιατί να φάει ξύλο; Και πού θα έπρεπε να τρέχει το άμοιρο; Και γιατί η τιμωρία πρέπει υποχρεωτικώς να είναι ξύλο, χειροδικία δηλαδή σε ένα ζώο; Σκεφτείτε τι εικόνες φτιάχνει ένα παιδί στο μυαλό του... Αλλά επειδή το κουνελάκι γίνεται πολύ νόστιμο στιφάδο ή τηγανιτό έχει αρκετά ελαφρυντικά που έτρεχε σε ξένο περιβολάκι...
Εύχομαι και ελπίζω οι σύγχρονοι παιδαγωγοί να μην έχουν στο οπλοστάσιο της διδασκαλίας τους τα ανωτέρω τραγούδια, παραμύθια και παραδείγματα και να υιοθετούν πανανθρώπινες αξίες όπου η ζωή του κάθε ανθρώπου είναι μοναδική και η αγάπη μας προς τα ζώα είναι ειλικρινής χωρίς να τα προδικάζουμε a priori σε «καλά» και «κακά», «όμορφα» ή «άσχημα».
Γιώργος Τριανταφύλλου, MSc, PhD (c)
Εκπαιδευτικός ΠΕ 10 & ΠΕ 18.35
