Ίσως το μεγαλύτερο δώρο που μπορεί να κάνει ένα εκπαιδευτικό σύστημα στους μαθητές του, είναι εκείνο της ικανότητας της κριτικής σκέψης. Αντί να γεμίζει μικρά κεφάλια με ‘γνώσεις’ σαν να είναι κουμπαράδες, ίσως να είναι πιο χρήσιμο, να μαθαίνει τα παιδιά να σχηματίζουν, και να εκφράζουν γνώμη για τον κόσμο γύρω τους, έχοντας πρώτα κατανοήσει, και όχι συσσωρεύσει αμάσητα, ότι τους έχει ‘σερβιριστεί’.
Ίσως να έχουν αλλάξει τα πράγματα από τους αρχαίους εκείνους χρόνους, όταν ήμουν μαθήτρια, όμως θυμάμαι εκείνη την ατελείωτη ‘συσσώρευση’ παραγράφων ιστορίας, κοινωνιολογίας, κτλ.. Στόχος ήταν η εισαγωγή σε Ελληνικά πανεπιστήμια, εκεί όπου φαντάζομαι ότι αλλάζει το εκπαιδευτικό σκηνικό, και οι φοιτητές καλούνται επιτέλους να κρίνουν αυτό που διαβάζουν και να εκφέρουν γνώμη.
Φανταστείτε λοιπόν την έκπληξή μου όταν, στον πρώτο χρόνο των πανεπιστημιακών μου σπουδών στην Αγγλία, η καθηγήτρια ‘ανακεφαλαίωσε’ αυτό που υποτίθεται ότι έπρεπε να θυμάμαι από το Γυμνάσιο. Κάθε παράγραφος, σε οποιοδήποτε θέμα, θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνει ‘PEE’, δηλαδή Presentation, Example, Explanation, το οποίο στα Ελληνικά μεταφράζεται ως ‘Παρουσίαση, Παράδειγμα, Εξήγηση/Συμπέρασμα’. Ίσως και να είναι που τα μυαλά τα είχα πάνω από το κεφάλι στην τρυφερή αυτή ηλικία, όμως δεν θυμάμαι να πήρε τ’ αυτί μου τίποτα σχετικά με ‘PEE’.
‘Δεν θα καταφέρετε τίποτα, αν δεν κάνετε ‘PEE’ σε κάθε παράγραφο που γράφετε,’ μας έλεγε, κι εμείς γελούσαμε γιατί όσοι γνωρίζετε την Αγγλική, η ακροστιχίδα αυτή σημαίνει επίσης και ‘τσίσα’.
Όμως δεν έβρισκα τίποτα το αστείο κάθε φορά που έστυβα το μυαλό, και έπρεπε να φτάσω στο δικό μου συμπέρασμα. Ως γνωστόν, τα συμπεράσματα της ιστοριογραφίας, είναι συχνά επίπονα γιατί η αλήθεια πονάει καμιά φορά. Ή γιατί αισθάνεσαι μικρός, μπροστά σε γεγονότα, στα οποία καλείσαι να δώσεις τη δική σου ερμηνεία.
Πραγματικά, τώρα που η κόρη μου ξεκίνησε να γράφει εργασίες στο Γυμνάσιο, διαπίστωσα ότι το ‘PEE’ είναι υψίστης σημασίας. Όπως λίγες μέρες πριν, με την πρώτη εργασία της χρονιάς στην Ιστορία, όπου έπρεπε να καταγράψει τα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα κατά τη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, και να εκφράσει τη γνώμη της.
Πολλά δάκρυα, δειλές οι δοκιμές ανεξάρτητης σκέψης, και μετά, τα πολυπόθητα συμπεράσματα. Η Γερμανία του μεσοπολέμου, με την οικονομική κρίση και την εξαθλίωση των πληθυσμών, οδηγήθηκε σε ακραίες αντιλήψεις και πολιτικές αναταράξεις, υπνοβατώντας λες προς τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στο τέλος, διαβάζοντας μου τα γραφόμενα, ήρθε μια ξαφνική παύση παρέα με μια θλιβερή συνειδητοποίηση.
‘Όπως συμβαίνει και τώρα,’ μου είπε με τρομαγμένο βλέμμα.
‘Δεν επαναλαμβάνεται πάντα η ιστορία,’ την καθησύχαζα χωρίς να πιστεύω ότι έλεγα.
Ήταν όμως ένα επιτυχημένο μάθημα ιστορίας.
