Η ΠΑΝΣΟΦΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΕΥΦΗΜΟΣ ΝΥΜΦΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
25 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Αποτελεί μία από τις πιο δημοφιλείς και αγαπητές Αγίες της Ορθόδοξης Εκκλησίας . Εκατοντάδες γυναίκες στην Ελλάδα και το εξωτερικό έχουν το όνομά της, ο υμνωδός την ονομάζει πανεύφημον νύμφην Χριστού, γιατί είχε ως μόνο νυμφίο της ψυχής της τον Χριστό. Μεγάλωσε μέσα στις ανέσεις και στα πλούτη της αριστοκρατικής οικογένειας της, αποκτώντας όλη τη γνώση της εποχής της, την Ελληνική και Λατινική φιλοσοφία και φιλολογία Η μόρφωση της είχε καταπλήξει τους πάντες, συνδυαζόμενη με την σπάνια σωματική ομορφιά της. Όμως ούτε η σοφία και η μόρφωση που απέκτησε δεν την παραπλάνησε , ούτε η επίγεια φιλοσοφία, την έθεσε στην υπηρεσία της αληθινής φιλοσοφίας , για την έλκυση στο Χριστό τους φιλοσόφους του καιρού εκείνου και τους ρήτορες. Υπέμεινε πολλά βασανιστήρια και φυλακίσεις και απ’ όλα αυτά την έσωσε ο Κύριος, και τέλος εισήλθε στη χαρά του Κυρίου και νυμφίου της, παίρνοντας το στεφάνι του μαρτυρίου. Αυτή είναι η Αγία Αικατερίνη.
Ο βίος της
Η Αγία Αικατερίνη γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το έτος 282 μ. Χ. Ήταν κόρη του ηγεμόνα Κώνστα (κατά άλλους Κέστου). Σύμφωνα με τον Λατίνο εκκλησιαστικό συγγραφέα Ρουφίνο πριν βαφτιστεί το όνομά της ήταν Δωροθέα. Όπως προαναφέρεται παραπάνω , αγάπησε τη μόρφωση από μικρή, είχε μεγάλη κλίση προς τα γράμματα. Σε ηλικία 18 ετών κατείχε όλη την Ελληνική και Ρωμαϊκή παιδεία και επιστήμη. Σπούδασε την Ιατρική και διάβασε τον Ιπποκράτη και τον Γαληνό. Θαύμαζε τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη και άνοιγε διαλόγους με οποιονδήποτε πάνω σε φιλοσοφικά θέματα. Εκτός της ρητορικής έμαθε και πολλές γλώσσες, Καμία άλλη στην ηλικία της δεν τόσο μορφωμένη όσο η Αικατερίνη, καθώς και για την ομορφιά της κερδίζοντας το θαυμασμό των Αλεξανδρινών. Όταν έφτασε σε ηλικία γάμου η μητέρα της και οι συγγενείς της την πίεζαν να παντρευτεί για να μην φύγουν από τα χέρια τους οι οικογενειακοί τίτλοι.
Οι πιέσεις και τα προξενιά που δεν ήταν και λίγα προξενούσαν δυσφορία στην Αικατερίνη, που δήλωσε στη μητέρα της ότι δεν επιθυμούσε για κανένα λόγο να παντρευτεί, αντίθετα έθεσε έναν όρο προκειμένου να προχωρήσει στο γάμο. Εκείνος που θα έπαιρνε για σύζυγο της να ήταν πιο σοφός, πιο πλούσιος, πιο όμορφος και πιο δοξασμένος απ’ αυτή. Αλλά που να βρισκόταν εκείνος που να συγκέντρωνε όλα τα προσόντα που ζητούσε η Αγία; Απελπισμένοι οι γονείς της αποφάσισαν να τη στείλουν σε κάποιον ασκητή, για να τη συμβουλέψει τι έπρεπε να κάνει. Με τις συμβουλές του ασκητή αλλά και ένα όνειρο που είδε με την Θεοτόκο αποφάσισε να διδαχθεί το Χριστιανισμό και να βαπτισθεί Χριστιανή.
Μετά τη βάπτισή της είδε στο όνειρό της την Παναγία και τον Χριστό. Η Θεοτόκος της πέρασε στο χέρι ένα δαχτυλίδι και της ζήτησε να έχει μοναδικό Νυμφίο τον Υιό της. Ξυπνώντας είδε το δαχτυλίδι στο δάχτυλό της και κατάλαβε πως δεν ήταν ένα απλό όνειρο. Από τότε αφιέρωσε τη ζωή της στο Χριστό και την αληθινή πίστη. Εκείνη την εποχή αυτοκράτορας της Ρώμης ήταν ο Μαξιμίνος. Αυτός ζήτησε από τους υπηκόους της αυτοκρατορίας εκτός από την δήλωση υποταγής προς το πρόσωπό του, να συμμετέχουν σε ειδωλολατρικές θυσίες. Η αρχή έγινε από την Αλεξάνδρεια. Όταν ήρθε η ώρα της Αγίας Αικατερίνης να δηλώσει την υποταγή της στον αυτοκράτορα, εκείνη αν και δηλώνει υπήκοός του, αρνείται να θυσιάσει στα είδωλα. Παρουσιάζει τις απόψεις της σε αυτόν και τον καλεί να φέρει μπροστά της τους σοφούς της αυτοκρατορίας ώστε να διαλεχθούν. Ο Μαξιμίνος θαμπωμένος από την ομορφιά και την ευφράδειά της, δίνει εντολή να μαζευτούν στην Αλεξάνδρεια οι 50 πιο σοφοί άνδρες της αυτοκρατορίας. Η Αγία νίκησε με τη βοήθεια του Χριστού τους πενήντα σοφούς, όπως της είχε φανερώσει ότι θα γίνει πριν τη συνδιάλεξη μ’ αυτούς ο Αρχάγγελος Μιχαήλ με αποτέλεσμα να ζητήσουν να βαπτιστούν χριστιανοί.
Οι 50 αυτοί σοφοί, καταδικάστηκαν από τον Μαξιμίνο να καούν ζωντανοί. Η Αγία Αικατερίνη βασανίστηκε και φυλακίστηκε. Κατά τη διάρκεια των βασανισμών ένας άγγελος την έσωσε από ένα νέο μηχάνημα βασανισμού με 4 τροχούς το οποίο αμέσως μετά κύλησε σε μια κατηφόρα και σκότωσε πολλούς ειδωλολάτρες. Βλέποντας αυτό το θαύμα η γυναίκα του αυτοκράτορα Φαυστίνα και ο στρατηγός Πορφύριος θέλησαν να γίνουν χριστιανοί και μαζί με διακόσιους στρατιώτες που εκδήλωσαν την ίδια επιθυμία, επισκέφθηκαν την Αγία Αικατερίνη στη φυλακή της. Ο Μαξιμίνος μετά από αυτό διέταξε το βασανισμό και τον αποκεφαλισμό της συζύγου του καθώς και την εκτέλεση του Πορφυρίου και των διακοσίων στρατιωτών. Μετά από τα παραπάνω γεγονότα,. η Αγία οδηγήθηκε στο δικαστήριο στις 25 Νοεμβρίου 305 μ.Χ.. Εκεί αποφασίσθηκε ο αποκεφαλισμός της ο οποίος και εκτελέστηκε αμέσως έξω από την πόλη. Το άψυχο σώμα της Αγίας σύμφωνα με την παράδοση μετέφεραν δύο Άγγελοι στο όρος Σινά όπου και βρέθηκε μετά από 4 αιώνες από έναν ασκητή. Ο ασκητής αυτός το μετέφερε στη μονή όπου βρίσκεται μέχρι τις μέρες μας, μυροβολώντας και κάνοντας θαύματα. Η μνήμη της στις 25 Νοεμβρίου αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ονομαστικές εορτές της Ορθοδοξίας.
Η εικονογράφηση της Αγίας
Η συνηθέστερη και πλέον διαδεδομένη εικονογράφηση της Αγίας Αικατερίνης την παριστάνει να κάθεται σε θρόνο και πίσω της χρυσό βάθος, ντυμένη με βασιλικά ρούχα. Γύρω της βιβλία και σύμβολα – όργανα που αποδεικνύουν την παιδεία και τη σοφία με την οποία ήταν κοσμημένη. Συνήθως δεξιά ζωγραφίζεται ο τροχός, στο μαρτύριο του οποίου υποβλήθηκε. Πάνω στον τροχό ακουμπάει το αριστερό της χέρι, στο οποίο κρατάει κλάδο φοινικιάς , σύμβολο των μαρτύρων και Σταυρό με τον Εσταυρωμένο. Σε όλες τις εικόνες της παριστάνεται νέα κι όμορφη, όπως περιγράφεται στο συναξάρι της. Την ομορφιά της ενισχύουν τα πλούσια χρυσοκέντητα ενδύματά της, το στέμμα με τους πολύτιμους λίθους, τα περίτεχνα ενώτια (σκουλαρίκια). Σε αρκετές εικόνες της, ο <<μυστικός>> αρραβώνας με τον Ιησού Χριστό δηλώνεται με την επιγραφή <<Σὲ Νυμφίε μου ποθῶ, καὶ σὲ ζητοῦσα ἀθλῶ, καὶ συσταυροῦμαι καὶ συνθάπτομαι τῷ βαπτισμῷ σου…>> ενώ τα ριγμένα στο δάπεδο βιβλία της, μάλλον αποκαλύπτουν την απάρνηση εκ μέρους της της μάταιης ανθρώπινης σοφίας των φιλοσόφων και ποιητών που η ίδια κατείχε. Οπωσδήποτε η εσωτερική ωραιότητα της αντανακλούσε και στη σωματική ομορφιά της, ω; θείο δώρο, πράγμα που αποδίδουν ως επί το πλείστον και οι αγιογράφοι.
Ο Ιερός Ναός της Αγίας Αικατερίνης στη Φορτέτζα
Ο Ιερός Ναός της Αγίας Αικατερίνης στη Φορτέτζα, είναι μικρός και μονόχωρος. Χτίστηκε αντικαθιστώντας το ναό της Αγίας που κατεδαφίστηκε και που προϋπήρχε στις φυλακές της Φορτέτζας. Η αναστήλωση έγινε το 1980, οι εικόνες του τέμπλου είναι σύγχρονες, όπως σύγχρονο είναι και το κωδωνοστάσιο, που σχεδιάστηκε και ελάξευσε δωρεά το 1985 ο Γεώργιος Διακουμάκης, όπως δηλώνεται στην εγχάρακτη επιγραφή στη βάση του. Αποτελεί έργο καλής ποιότητας, με ανάγλυφο διάκοσμο λαϊκής τεχνοτροπίας.
Γιώργος Λινοξυλάκης
Πηγές: Αγία Αικατερίνη η Μεγαλομάρτης, εκδόσεις Σαΐτης
Μιχάλη Τρούλη, Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Ιστορία – Μνημεία – Θησαυροί έκδ. 2000
