Θέλω να συγχαρώ τον Μάνο Γοργοράπτη για την επιλογή του να ανθολογήσει τη ζωή του σεβαστού μας κυρίου Κώστα Καπελώνη, ενός ανθρώπου της δουλειάς και της πρεπιάς. Είχα την τύχη και την χαρά να τον ζήσω και να τον εκτιμήσω από το 1996, ως υπεύθυνος της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και του «Κέντρου Περιβαλλοντικής Αγωγής Φάλκονας» και συγκινήθηκα όταν διάβασα ν’ αναφέρει ότι πήρε μέρος και εκεί. Από την πλευρά μας, με τον Θωμά Κρεβετζάκη και τις «Ημέρες Ρεθύμνου» τον βραβεύσαμε το προπερασμένο καλοκαίρι γι’ αυτήν ακριβώς την προσφορά του.
Τον πρωτογνώρισα στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν το Κέντρο Νέων είχε αναπτύξει μια πρωτοποριακή συνεργασία με το Β΄ Κέντρο Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων του Δήμου. Σ’ αυτό ο κύριος Κώστας είχε προσφέρει την εμπειρία του ως καλαθοπλέκτης, ασχολούμενος δεκάδες ώρες με νέους που θα μπορούσαν να είναι και εγγόνια του, σε μια ομολογουμένως δύσκολη τέχνη. Όλα τα κατασκευάσματα και πολλά ακόμα δικά του είχε τότε προσφέρει στο Κέντρο. Εκείνο που δεν γνώρισα και έμαθα εξαιτίας του δημοσιεύματος ήταν ότι είχε προηγηθεί ένα σοβαρό εργατικό ατύχημα που τον είχε θέσει εκτός εργασίας. Όμως η ενεργητικότητά του παρέμενε αμείωτη και η θέληση για προσφορά ήταν ακόμη μεγαλύτερη.
Στον «Φάλκονα» συμμετείχε πολλές φορές κάθε χρόνο στα εκπαιδευτικά προγράμματα «Τότε που τα παιδιά έφτιαχναν μόνα τα παιχνίδια τους», «Αναζητώντας τις ξεχασμένες γεύσεις», «Ο χορός στη ζωή μας», «Πιο κοντά στη φύση» και άλλα που δεν μπορώ να θυμηθώ αυτή τη στιγμή. Κάθε φορά ερχόταν με το δώρο του, όπως το έκαναν οι άνθρωποι των περασμένων γενιών: με καλάθια, καλαθούνες και κατασκευές με φυσικά υλικά, ακόμη και μ’ ένα σύνολο μικρογραφιών εργαλείων κατεργασίας του λιναριού, που συναπάρτισαν το φορητό εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα (μουσειοβαλίτσα) με το όνομα «Του λιναριού τα πάθη».
Στο ΚΑΠΗ είχε προσφέρει πολλά περισσότερα. Μεταφέρω από τη σχετική προσφώνηση της Κατερίνας Κατσιμάνη: «…Από το έτος 1988 αποτελεί ένα από τα πλέον αγαπητά, σεβαστά και δραστήρια μέλη του. Μαζί με την αείμνηστη σύζυγό του Μαρία, συμμετείχαν και συνέβαλαν τα μέγιστα στις πολυποίκιλες δράσεις μας, όπως ενδεικτικά στα προγράμματα διαγενεακής επικοινωνίας και αλληλεγγύης, στις ομάδες δημιουργικής απασχόλησης, στα περιβαλλοντικά προγράμματα και στα προγράμματα ανακύκλωσης, στο λαογραφικό εργαστήρι, στην αναβίωση των ξεχασμένων χορών, των ξεχασμένων γεύσεων, στα προγράμματα αναβίωσης εθίμων, στο πρόγραμμα «Μια μέρα στο ΚΑΠΗ», στο «Φαρμακείο της φύσης» με το σαρανταβότανο, στα προγράμματα γνωριμίας με την υφαντική τέχνη, στο πρόγραμμα «Της γιαγιάς τα παραμύθια …πότε ψέμα πότε αλήθεια» και σε πολλά πολλά άλλα.
Μεγάλη υπήρξε η προσφορά του και στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ρεθύμνης. Υποστήριξε τα εκπαιδευτικά του προγράμματα, συμμετείχε σε συνεδρίες του προγράμματος «Αντιμετωπίζοντας την κρίση με τη σοφία του παρελθόντος» και προσέφερε για έκθεση πολλές από τις κατασκευές του, σε είδη καλαθοπλεκτικής αλλά και σε μοντέλα εργαλείων επεξεργασίας και ύφανσης του λιναριού, του μπαμπακιού και του μαλλιού. Το Μουσείο του χρωστά πολλά, όπως άλλωστε και το Σχολικό Μουσείο, στο οποίο κατά την επίσκεψή του είχε προσφέρει ένα δυναμικό μέσο σωφρονισμού των μαθητών του παλιότερου σχολείου.
Στην ημερίδα για την σαπωνοποιία στο Ρέθυμνο είχε βοηθήσει σημαντικά, στο εργαστήριο παραγωγής του σαπουνιού με τη θερμή μέθοδο αλλά και στον απογευματινό ιστορικό περίπατο που είχαμε πραγματοποιήσει. Ο περίπατος έγινε πολύ βιωματικότερος όταν, παρόλη την έμφυτη σεμνότητά του, είχε πάρει τον λόγο και μας εξήγησε πώς λειτουργούσε η σαπωνοποιεία Γιαννίκου Πλατύρραχου, στην οποία είχε εργαστεί προσωπικά. Γιατί είχε δουλέψει πολύ στη ζωή του ο κύριος Κώστας, ασταμάτητα και σκληρά. Ειλικρινά δεν μου έκανε έκπληξη όταν διάβασα ότι είχε εργαστεί ακόμη και στον χειρισμό χωματουργικών μηχανημάτων, πρωτοπόρος στο επάγγελμα, στο οποίο όμως κινδύνεψε να σκοτωθεί.
Θέλω από τη θέση αυτή να προτείνω στον Μάνο Γοργοράπτη να κάνει στο μέλλον ένα συμπληρωματικό αφιέρωμα, με θέμα τη σύζυγό του, κυρία Μαρία Στεφανάκη. Κι αυτό όχι μόνο γιατί «πίσω από έναν σημαντικό άνδρα κρύβεται μια ακόμα σημαντικότερη γυναίκα», αλλά και γιατί η κυρία Μαρία υπήρξε μια δυναμική προσωπικότητα. Είχα τη χαρά να τους γνωρίσω ως συζύγους και να δω την αμοιβαία αγάπη και εκτίμηση που είχαν αναπτύξει, γεγονός που τους έκανε να καταφέρουν, δυο φτωχούς κατά τα άλλα χωρικούς της Αμπαδιάς, όχι μόνο να σπουδάσουν τα παιδιά τους, όχι μόνο να αφήσουν συρμαγιά για τα γεράματά τους αλλά και να προσφέρουν ως άτομα και ως ζεύγος στον θεσμό των Κέντρων Προστασίας Ηλικιωμένων και συνολικά στην κρητική λαογραφία, όντας ενεργά υποκείμενά της.
Το 1999 είχα την ευκαιρία να μπω και στο αγροτικό τους υποστατικό, στις Κουρούτες Αμαρίου. Τότε είχαμε διοργανώσει, ΚΑΠΗ και Περιβαλλοντική, ένα εργαστήριο παρασκευής εφτάζυμου ψωμιού. Τότε ήταν που η φιλοξενία του ζευγαριού -και όλου του χωριού- είχε λάμψει, με μια εξηντάδα συμμετεχόντων όλων των ηλικιών. Τότε μάθαμε εμπράκτως τι σημαίνει αρχοντιά και πρεπιά αλλά και πόση μπορεί να είναι η αλληλοεκτίμηση ενός ζευγαριού, ώστε να μένει αναλλοίωτη στον χρόνο.
Να είσαι πάντα καλά, κύριε Κώστα, να αναστοράσαι την Μαρία σου και να την αναθιβάλλεις, όπως θα το κάνουν, είμαι σίγουρος, μετά από πολλά πολλά χρόνια και τα παιδόγγονά σου για σένα.
