- Ο ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΥΡΗΣ ΚΑΙ Ο ANATOLI GEORGIEV ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥΣ
Ο τίτλος θα μπορούσε να ήταν «όταν η τέχνη ανάγεται σε εξέλιξη». Και αυτό γιατί ο συγκερασμός της μακράς ελληνικής ιστορίας στις παραδοσιακές φορεσιές, που απαθανατίζεται από τον φωτογραφικό φακό, για να εκτυπωθεί σε ύφασμα και πάνω σε αυτό να αναγεννιέται από σύγχρονο χέρι η τέχνη της παλαιάς κεντήστρας και υφάντρας, αν δεν αποτελεί πέρασμα σε μια τέχνη νέας διάστασης, τότε απλά μιλάμε για την εξέλιξη της ανθρώπινης έμπνευσης σε προχωρημένα στάδια τρισδιάστατης καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Με αυτή την ιδιαίτερη αίσθηση φεύγεις από το Μουσείο Αρχαιολογικού Χώρου Ελεύθερνας, όπου φιλοξενείται η έκθεση «Ένδυμα Ψυχής» του καταξιωμένου φωτογράφου Βαγγέλη Κύρη και του εκφραστή της κεντητικής τέχνης Anatoli Georgiev.
Η έκθεση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του εορτασμού των έξι ετών από την έναρξη λειτουργίας του μουσείου της αρχαίας Ελεύθερνας. Εγκαινιάστηκε στις 22 Ιουλίου και θα παραμείνει εκεί έως τις 20 Σεπτεμβρίου. Υποστηρίζεται από την Grecotel και την Αρχαιολογική Υπηρεσία Ρεθύμνου.
Το όλο εγχείρημα έχει την στήριξη της Μαρίας Εμπειρίκου, η οποία παρευρέθηκε και στα εγκαίνια. Μεταξύ των υψηλών προσκεκλημένων του Νίκου Σταμπολίδη, που βρέθηκαν στα εγκαίνια την περασμένη Παρασκευή ήταν επίσης η Παλόμα Πικάσο, κόρη του Πάμπλο Πικάσο, καθώς και η Ναζάν Ολτσέρ, διευθύντρια του μουσείου Σαμπαντζίτης Κωνσταντινούπολης.
Η ΕΜΠΝΕΥΣΗ
Στην έκθεση φιλοξενούνται 26 έργα, τα οποία προέρχονται από ένα σύνολο 140 αντίστοιχων δημιουργιών. Ξεκίνησε αρχικά από 120 ενδυμασίες του 18ου και 19ου αιώνα, από τις πλέον αντιπροσωπευτικές της συλλογής του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Οι φορεσιές ξαναφορέθηκαν από πρόσωπα του σήμερα και φωτογραφήθηκαν από τον Βαγγέλη Κύρη. Στην συνέχεια οι φωτογραφίες τυπώθηκαν πάνω σε ύφασμα, ο οποίος λειτούργησε ως καμβάς, πάνω στον οποίο κέντησε με μοναδική μαεστρία ο Anatoli Georgiev.
Ανάμεσά στα έργα είναι το γιλέκο και η περικεφαλαία του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, οι ενδυμασίες του Γενναίου Κολοκοτρώνη και του Υδραίου προκρίτου και πρωθυπουργού Δημητρίου Βούλγαρη, η επίσημη ενδυμασία του Ιωάννη Μακρυγιάννη και η περικεφαλαία του λόρδου Βύρωνα, το εντυπωσιακό μενεξεδί φόρεμα της κυρά - Φροσύνης, το χρυσοκέντητο βελούδινο γιλέκο της Ρόζας, κόρης του Μάρκου Μπότσαρη, γυναικείες ενδυμασίες που ανήκαν σε μέλη επώνυμων και ιστορικών ελληνικών οικογενειών και σε Κυρίες των Τιμών των βασιλισσών Αμαλίας και Όλγας. Δίπλα στα ενδύματα των επωνύμων παρουσιάζονται και φορεσιές απλών ανθρώπων, γυναικών και ανδρών, που ξεχωρίζουν για την παλαιότητα και τη σπανιότητά τους, όπως της Λήμνου, της Ίου, της Ζακύνθου, της Μάνης, της Κύπρου και του Αρχαγγέλου Ρόδου.
ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΝΑ
Στο μουσείο της αρχαίας Ελεύθερνας φιλοξενούνται συνολικά 26 έργα, τα οποία έχουν χωριστεί σε τρεις ενότητες. Η πρώτη περιλαμβάνει έντεκα έργα από ενδυμασίες της Κρήτης, η δεύτερη εννέα έργα από παραδοσιακές στολές προερχόμενες από διάφορα άλλα μέρη της Ελλάδας και έξι από φορεσιές της Μικράς Ασίας σε ένδειξη μνήμης και τιμής για τα 100 χρόνια από τον ξεριζωμό του μικρασιατικού ελληνισμού.
Μιλώντας για το έργο τους, οι δύο καλλιτέχνες τόνισαν στην εφημερίδα «Ρέθεμνος», ότι πριν πέντε χρόνια ο Anatoli Georgiev είχε την ιδέα να κεντήσει πάνω σε μια φωτογραφία του Βαγγέλη Κύρη, ο οποίος επισήμανε χαρακτηριστικά: «Αφού είχαμε κάνει κάποια δείγματα πάνω σε υφάσματα, κάναμε μια πρώτη έκθεση με θέμα «Voyage with in» που ήταν περισσότερο πορτραίτα από διάφορες χώρες, από το Μαρόκο, την Υεμένη, ταξιδιωτικά κυρίως, αλλά πάλι σε αυτό το πνεύμα. Όταν προχωρήσαμε μας δόθηκε αυτή η τεράστια πρόταση από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας, να φωτογραφήσουμε όλες τις ενδυμασίες και τις φορεσιές τις τοπικές που έχει το Μουσείο στις προθήκες του. Επρόκειτο για μια φοβερή δουλειά γιατί εκτός από τις τοπικές ενδυμασίες μέσα θα δείτε την ενδυμασία της Κυράς Φροσύνης, του Βασιλιά Όθωνα, έχουμε κάνει τη Ρόζα Μπότσαρη, έχουμε κάνει τον Γενναίο Κολοκοτρώνη, πάρα πολλά.»
Ο ίδιος, συνεχίζοντας, τόνισε, ότι «Αυτό μας πήρε, ενάμιση χρόνο φωτογραφήσεων μέσα στο Μουσείο, που στήσαμε ένα μικρό στούντιο και μετά μας έχει πάρει άλλα δύο δυόμιση χρόνια επεξεργασίας και κεντήματος από τον Ανατόλι.»
Συνολικά έχουν φωτογραφήσει 140 φορεσιές και ένα μέρος από αυτές έχει ήδη «ταξιδέψει» σε πολλά μέρη του κόσμου μέχρι να καταλήξει σε μια μεγάλη έκθεση στην Αθήνα.
«Δεν έχουμε κάνει ακόμη στην Αθήνα λόγω της πανδημίας και προτιμήσαμε πρώτα να ταξιδέψει και μετά να καταλήξει κάπως στην Αθήνα» είπε ο κ. Κύρης και τόνισε, ότι «ξεκινήσαμε από το αρχοντικό Κουντουριώτη πέρσι στην Ύδρα, που ανήκει στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Φέτος, μάλιστα, έχουμε μόνιμη έκθεση, σε ένα δωμάτιο του μουσείου με τις Υδραίικες φορεσιές. Ακολούθησε έκθεση στην Καλαμάτα με το ίδρυμα Καρέλια, μετά ταξίδεψε στην Κύπρο, στο Λεβέντειο Μουσείο και στην συνέχεια έγινε μεγάλη έκθεση στην Σεούλ, στην Κορέα, με το ίδρυμα Κομνηνός στην Σύρο, στην Πινακοθήκη Κυκλάδων και τώρα ένα μέρος της φιλοξενείται στο μουσείο της αρχαίας Ελεύθερνας.
Σχετικά με την έκθεση αυτή, ο κ. Κύρης τόνισε, ότι «Η πρωτοτυπία μας εδώ είναι ότι φωτογραφίσαμε δέκα φορεσιές από το Ιστορικό Μουσείο του Ηρακλείου, μόνο κρητικές, οπότε για πρώτη φορά παρουσιάζονται και οι κρητικές φορεσιές σε αυτή τη συλλογή. Και προχωράει μετά η έκθεση. Για του χρόνου θα είμαστε στη Βενετία για εννέα μήνες, στο Εθνολογικό Μουσείο της Σόφιας, στη Βουλγαρία, γιατί ο Ανατόλι είναι από τη Βουλγαρία, και ακολούθως στο Μαρόκο.»
Σε ό,τι αφορά την έμπνευση να κεντήσει πάνω σε φωτογραφίες, ο Anatoli Georgiev, δήλωσε στην εφημερίδα μας, ότι «Είχα την ιδέα να βγει τρισδιάστατο και ο μόνος τρόπος είναι το κέντημα. Και έτσι με ρώτησε ο Βαγγέλης, μπορείς να κεντήσεις; Ξέρεις να κεντήσεις; Και του είπα όχι. Δεν είχα καμία ιδέα. Και έκανα τις πρώτες μου δοκιμές με 2-3 βελονιές, ό,τι μου έδειχνε όμως η φωτογραφία, το ρούχο. Και κάπως έτσι μας άρεσε η ιδέα. Τα κατάφερα, μετά από πάρα πολλή μελέτη.»
Ο ίδιος συμπλήρωσε, ότι «Ξεκινήσαμε και οι αντιδράσεις του κόσμου ήταν συγκλονιστικές. Για αυτό και σε τόσο μικρό διάστημα πήγε και πάει σε τόσα μέρη. Ανακαλύψαμε και εμείς ότι είναι μια πρωτότυπη ιδέα, δηλαδή σαν τέχνη δεν έχει ξαναγίνει φωτογραφία με κεντητική. Και πέσαμε στα βαθιά γιατί θέλαμε, αυτό το ταξίδι.»
Παίρνοντας, πάλι τον λόγο ο Βαγγέλης Κύρης, επισήμανε, ότι «Το τρισδιάστατο που δίνει ο Ανατόλι στην ύλη εγώ προσπαθώ να το δώσω με τα βλέμματα μέσα στην ψυχή, για αυτό έχει ονομαστεί και «Ένδυμα Ψυχής» με βάση τη φωτογραφία, με επίπεδο την φωτογραφία, πάμε προς τα μέσα και προς τα έξω.»
Ο ΝΙΚΟΣ ΣΤΑΜΠΟΛΙΔΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ
Οι δύο καλλιτέχνες με αφορμή την έκθεση στο μουσείο Αρχαίας Ελεύθερνας, δημιούργησαν με τις ίδιες τεχνικές ένα φόρεμα πάνω σε φωτογραφία του γλυπτού «Η Κυρία της Ωξέρ», που ως γνωστόν φυλάσσεται στο μουσείο του Λούβρου και θεωρείται πως προέρχεται από την αρχαία Ελεύθερνα.
Για το σύνολο του έργο τους, που εκτίθεται στο μουσείο, ο Νίκος Σταμπολίδης, έγραψε μεταξύ άλλων τα εξής: «Να επισημάνω μόνο μια γοητευτική συγγένεια. Ανάμεσα στις κρητικές ενδυμασίες, αυτή της Μυλοποταμιτικής ή Ανωγειανής φορεσιάς ξεχωρίζει με το πανωκόρμι, την ποδιά και το κατωκόρμι που καταλήγει σαν σαλβάρι στον αστράγαλο. Τα ίδια στοιχεία υπάρχουν και στις γυναικείες μορφές που χορεύουν μπροστά από μία καθιστή «θεότητα» κρατώντας η μια της άλλης τον καρπό, «επί καρπώ», όπως αναφέρει ο Όμηρος. Γυναικείες μορφές που παριστάνονται πάνω στις μοναδικές χάλκινες φιάλες του 7ου αι. π.Χ. που έχουν βρεθεί στις ανασκαφές της νεκρόπολης της Ορθής Πέτρας στην αρχαία Ελεύθερνα, όπως και άλλες μικρότερες στο Ιδαίον Άντρο, στον Ψηλορείτη.
Αυτή η γοητευτική, απρόσμενη συγγένεια μας οδήγησε να ζητήσουμε ευγενικά από τους δύο καλλιτέχνες να φιλοτεχνήσουν ένα έργο τους με τις λεπτομέρειες του ενδύματος της περίφημης Κυρίας της Ωξέρ, που σήμερα εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Και η οποία συγκρινόμενη με πρωτοαρχαϊκά γλυπτά καθώς και με την Κόρη της Ελεύθερνας από πετροχημικές αναλύσεις και άλλες τεχνικές και τεχνοτροπικές λεπτομέρειες φαίνεται ότι προέρχεται από την αρχαία Ελεύθερνα.
Το ανακατασκευασμένο ένδυμα της Ωξέρ που φιλοτέχνησαν κρητικές υφάντρες σε συνεργασία με το «Πανεπιστήμιο των Ορέων» και το οποίο φορέθηκε ειδικά για τις ανάγκες του μικρού φιλμ από την πρωταγωνίστρια της ιστορίας του Ηροδότου Φρονίμη, που παίζεται στην οθόνη της μεγάλης αίθουσας του μουσείου, ο Βαγγέλης Κύρης και ο Ανατόλι Γεωργκίεφ το χρησιμοποίησαν για την παραγωγή ενός και μοναδικού έργου της τέχνης τους, το οποίο δώρισαν προς έκθεση στο Μουσείο της Ελεύθερνας, η αρχαιότητα συνομιλεί αγαστά με το σήμερα, δείγμα ξεχωριστό της έμπνευσης και της ώσμωσης του παρελθόντος με το σήμερα.»
