ΥΠΗΡΞΕ ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΟΥΣ ΚΡΗΤΟΛΟΓΟΥΣ
Αθόρυβος και αφανής εργάτης της Κρητικής Ιστορίας και της λεπτομερέστατης έρευνας, ο Γιώργος Εκκεκάκης αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη συλλογή πληροφοριών, εγγράφων, βιβλίων, φωτογραφιών, που αφορούσαν την κρητική ιστορία.
Η αγάπη και το πάθος του για την ιστορία του τόπου μας, τον έκανε έναν από τους πιο γνωστούς Έλληνες συλλέκτες και συγχρόνως ένα μοναδικό «κεφάλαιο» για το Ρέθυμνο. Τη συλλογή του να αριθμεί πάνω από 20 χιλιάδες τεκμήρια, αποφάσισε εν ζωή να την δωρίσει στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου.
Γράφει η Αθηνά Πετρακάκη
ΡΕΘΥΜΝΟ. ΤΡΙΤΗ 28 ΙΟΥΛΙΟΥ 2009, 12 ΤΟ ΜΕΣΗΜΕΡΙ.
Ανηφορίζω στην οδό Λάππας στο Μασταμπά. Κατευθύνομαι με μεγάλη χαρά στο σπίτι του Γιώργου Εκκεκάκη, που είχε δεχτεί να μου μιλήσει για τη ζωή του και το μεγάλο του πάθος, την έρευνα και τη συλλογή τεκμηρίων που αφορούσαν την κρητική ιστορία.
Θυμάμαι σαν σήμερα το χαμόγελο του Γιώργου Εκκεκάκη και τη ζεστή φιλοξενία της αγαπημένη του Μαριέττας. Καθισμένος στην πολυθρόνα του, άρχισε να μιλάει για τη ζωή του…
Από τη συνέντευξη του Γιώργου Εκκεκάκη, που δημοσιεύτηκε στο «ΡΕΘΕΜΝΟΣ» το Σάββατο 2 Αυγούστου 2009 σας παραθέτουμε τα κυριότερα σημεία, έτσι όπως τα περιέγραψε ο ίδιος…
ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΡΟΜΟ… ΓΙΑ ΤΑ ΑΘΛΗΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
Ο Γιώργος Εκκεκάκης, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Γυμναστική Ακαδημία το 1956 και ξεκίνησε την επαγγελματική του πορεία ως καθηγητής φυσικής αγωγής, διευθύνοντας το Εθνικό Στάδιο Εδέσσης και σημειώνοντας σημαντικές επιτυχίες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι 6 από τις 11 αθλήτριες της Εθνικής Ομάδας στίβου ήταν μαθήτριες του από την Έδεσσα, ενώ υπήρχαν και αθλητές με πανελλήνια ρεκόρ και διακρίσεις σε διάφορες διοργανώσεις.
Στο Ρέθυμνο επέστρεψε το 1963 και καθώς ήταν μαθημένος στις αθλητικές επιτυχίες, απογοητεύτηκε όταν διαπίστωσε ότι το αθλητικό στοιχείο ήταν ανύπαρκτο στην πόλη που διορίστηκε.
Ήταν ο μοναδικός γυμναστής στο νομό (για μια περίοδο είχε να γυμνάσει και να προπονήσει 2 σχολεία) και του πήρε περίπου 3 χρόνια για να δημιουργήσει και πάλι τις συνθήκες εκείνες, ώστε οι αθλητές του, να αρχίσουν και πάλι να ξεχωρίζουν.
Ανασύροντας από την μνήμη του την εποχή που πάλεψε κάτω από «πρωτόγονες συνθήκες» να προπονήσει και να περάσει στους μαθητές του το αθλητικό πνεύμα, θυμήθηκε τον Ιωσήφ Καυκαλά, ένα 11χρονο παιδί τότε, το οποίο και χαρακτήρισε ως το μεγαλύτερο ταλέντο που «πέρασε από τα χέρια του». Μάλιστα τόνισε ότι στην ηλικία των 11 ήταν μέλος της μικτής Κρήτης και λαμβάνοντας μέρος σε αρκετές διοργανώσεις έκανε τις Αθηναϊκές εφημερίδες να ασχοληθούν μαζί του.
Ο Γιώργος Εκκεκάκης ήταν, από τους πρωτεργάτες του Ρεθεμνιώτικου αθλητισμού. Μαζί με τον Γιάννη Χαλκιαδάκη ίδρυσαν τον ΑΓΟΡ και αργότερα όταν στη «δημιουργική» ομάδα των δύο, προστέθηκε και ο Μιχάλης Μαράκης και οι τρεις μαζί δημιούργησαν και το ΟΚΑ ΑΡΚΑΔΙ.
Πολύτιμοι τόμοι βιβλιοδετημένοι από τον ίδιο από τη μία πλευρά και από την άλλη το ηλεκτρονικό του αρχείο φυλαγμένο στον προσωπικό του υπολογιστή
ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΟΣ ΑΠΟ ΚΟΥΝΙΑ…
Τα βιβλία ασκούσαν μια περίεργη γοητεία στο διακεκριμένο ερευνητή μάλιστα ο ίδιος αφού ανέφερε ότι είχε κρατήσει όλα τα σχολικά βιβλία του, διηγήθηκε μια μικρή ιστορία… «Όταν ήμουν μαθητής στο Δεύτερο Δημοτικό στο Καμαράκι και ήρθε ο πόλεμος, πήγαμε στο χωριό της μητέρας μου, όπου ήταν πολύ δύσκολο και σπάνιο να βρεθεί χαρτί για να γράψουμε. Θυμάμαι ότι άνοιξα ένα παλιό σεντούκι κι εκεί μέσα βρήκα μια φυλλάδα, η οποία είχε άγραφα φύλλα τα οποία θα μου χρησίμευαν για να κάνω ασκήσεις στη ορθογραφία. Πρόσεξα τότε ότι η φυλλάδα αυτή περιείχε στα πρώτα της φύλλα σημειώσεις του παππού μου από το 1870 περίπου. Και ναι μεν χρησιμοποίησα τα άγραφα κομμάτια της, αλλά το υπόλοιπο, παρά το μικρό της ηλικίας μου το φύλαξα και το έχω μέχρι σήμερα».
1963 ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ
Το 1963 ήταν η χρονολογία που ο Γιώργος Εκκεκάκης επιστρέφοντας στο Ρέθυμνο ως καθηγητής φυσικής αγωγής, άρχισε να διαβάζει και να μαθαίνει όχι μόνο για το νομό αλλά και για ολόκληρη την Κρήτη: «Άρχισα να διαβάζω με ένταση και με μεγαλύτερο ενδιαφέρον, τα κρητικού ενδιαφέροντος βιβλία, έτσι για να προσαρμοστώ στον τόπο μου, γιατί έλλειπα από την Κρήτη 11 χρόνια. Για να αγαπήσει κανείς τον τόπο του πρέπει να τον μάθει. Ενσυνείδητα έγινα συνταξιούχος πριν από την ώρα μου (1987) και επιδόθηκα στην έρευνα της λεπτομέρειας, προκειμένου κάποτε να αναδειχτεί η ιστορία αυτού του τόπου την οποία αγνοούμε σε βαθμό απερίγραπτο. Το 1963, τις πρώτες μέρες, πήγα στο χωριό μου την Πηγή, όπου κατέγραψα περίπου 150 τοπωνύμια, από αυτά οι σημερινοί ειδήμονες δεν γνωρίζουν ούτε τα 100!»
Η ΠΡΩΤΗ ΤΟΥ ΔΟΥΛΕΙΑ…
Ο Γιώργος Εκκεκάκης θέλησε να μάθει ποια είναι τα βιβλία που τυπώθηκαν στην Κρήτη και ποια είναι τα βιβλία που έχουν σχέση με την Κρήτη, πράγμα που αποτέλεσε και την πρώτη του δουλειά.
Οι τρεις πρόχειρες, όπως τις χαρακτήρισε, εκδόσεις, με την ονομασία «Κρητικά Βιβλία» αποτέλεσαν την πρώτη του δουλειά. Ο ερευνητής τις χαρακτήρισε πρόχειρες καθώς όπως τόνισε, στο σκληρό δίσκο του υπολογιστή του, υπάρχει περισσότερο από 50 % του υλικού που έχει δημοσιεύσει, καθώς δεν σταμάτησε ποτέ να συλλέγει και να καταγράφει όλα τα βιβλία, που αφορούν το νησί.
«ΧΤΥΠΩΝΤΑΣ» ΤΟΥΣ ΚΡΗΤΙΚΟΥΣ ΘΗΣΑΥΡΟΥΣ…
Είχε διασυνδέσεις με τους μεγαλύτερους οίκους δημοπρασιών στον κόσμο τους οποίους παρακολουθούσε και ενημερώνονταν ανελλιπώς, ενώ συμμετείχε σε αρκετές δημοπρασίες, έχοντας αποκτήσει μέρος του «θησαυρού του». Ένα μέρος της συλλογής του αποτελείται από 5.000 κρητικά βιβλία, ενώ μεγάλο μέρος, καταλαμβάνουν και τα σπάνια και μοναδικά βιβλία.
Υπάρχουν βιβλία σχετικά με την Κρήτη όπως είχε πει ο ίδιος «που μπορεί να είναι μοναδικά στον κόσμό ή να υπάρχουν δύο ή το πολύ τρία αντίτυπα». Αυτού του είδους και της σπανιότητας βιβλία ήταν που τραβούσαν το ενδιαφέρον του συλλέκτη και ερευνητή που ανάλογα με το περιεχόμενό τους ή και την έμπνευση της στιγμής, τα «χτυπούσε» και τα αποκτούσε.
Σπάνια βιβλία όμως, δεν έβρισκε μόνο στην Ελλάδα, πάρα πολλά, τα είχε βρει σε αμερικάνικες βιβλιοθήκες και ιδιαίτερα στην βιβλιοθήκη του Κογκρέσου την οποία είχε επισκεφτεί και όπως χαρακτηριστικά είπε… βρήκε θησαυρούς…
Η ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΕΚΤΗ…
Το τεράστιο αναμφίβολα οικονομικό κόστος που βάρυνε το συλλέκτη έπρεπε με κάποιον τρόπο να αντιμετωπιστεί, αφού κανένας μισθός ή σύνταξη δεν μπορούσε να καλύψει τις υψηλές οικονομικές ανάγκες της συλλογής σπάνιων και μοναδικών βιβλίων. Διέξοδο στο πρόβλημα αυτό είχε βρει, μέσω ενός ταλέντου που γνώριζε ότι έχει στη ζωγραφική. Αυτό τον βοήθησε και τον οδήγησε να μάθει αγιογραφία με αποτέλεσμα να ζωγραφίσει και να πουλήσει 2.500 χιλιάδες εικόνες, για να μπορέσει να αντεπεξέλθει κάπως… στα οικονομικά μεγέθη που είχε αυτό το «χόμπι».
Για τον εαυτό του, από τα 2.500 χιλιάδες αυτά κομμάτια έχει κρατήσει ελάχιστα, ενώ όπως είχε πει τότε, τα καλύτερα δεν ήταν πλέον στην κατοχή του. Τα λίγα αυτά κομμάτια, υπάρχουν σε ένα ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο σαλόνι του σπιτιού του.
ΕΝΑΣ «ΘΗΣΑΥΡΟΣ» ΠΙΣΩ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ…
Μιλώντας ο ίδιος για ένα σημαντικό απόκτημα του ανέφερε: «Το 1989, σε μια ελληνική δημοπρασία, δημοπρατήθηκε ένα χειρόγραφο 1.000 σελίδων, το οποίο είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κομμάτια που έχω. Όταν δημοπρατήθηκε κάλεσαν έναν Έλληνα εμπειρογνώμονα παλαιογράφο, ο οποίος καθόρισε την αξία του, ρίχνοντάς του μια ματιά. Μάλιστα είπε ότι αυτό πρέπει να γράφηκε στην Κρήτη γύρω στα 1600 το οποίο και καθόρισε, ότι πρέπει να έχει τιμή εκκίνησης 300.000 δρχ Αυτό όμως συνέβη πριν από 20 χρόνια, όταν δηλαδή αυτές οι 300.000 δρχ, ήταν για μένα περίπου οι αποδοχές ενός ολόκληρου χρόνου. Παρόλα αυτά το «χτύπησα» και το πήρα γιατί κάτι κατάλαβα…».
Αυτό που κατάλαβε ο Γιώργος Εκκεκάκης και που μας εξήγησε αργότερα, βρισκόταν στην υπογραφή του βιβλίου. Το χειρόγραφο υπέγραφε ο Ιερεμίας Τζαγκαρέλος το οποίο και έγραψε στο μοναστήρι του Γουβερνέτου στα Χανιά. Από το μοναστήρι αυτό, ο Ιερεμίας έφυγε και με πολλά βάσανα ίδρυσε το μοναστήρι της Αγ. Τριάδας, το οποίο και είναι το μεγαλύτερο μοναστήρι της Κρήτης. Όταν ήταν στις δόξες του το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας, ο Ιερεμίας από το φθόνο κάποιων, δηλητηριάστηκε και πέθανε, ενώ τα βιβλία του κλάπηκαν και εξαφανίστηκαν. Για την κλοπή των βιβλίων αυτών έγινε τόσο μεγάλος σάλος που έφτασε μέχρι τα αυτιά του Πατριάρχη της Αλεξανδρείας, ο οποίος απείλησε τους κλέφτες ότι αν δεν τα επιστρέψουν θα τους αφορίσει
Από το 1625 περίπου που έγινε αυτό, τούτο το βιβλίο είναι το πρώτο που παρουσιάστηκε. Είναι το πρώτο βιβλίο που ήρθε στο φως από εκείνη την κλεμμένη συλλογή του Ιερεμία Τζαγκαρέλου. Ακολούθησαν πάρα πολλά «χτυπήματα» και το χειρόγραφο αυτό, αγοράστηκε σε ιδιαίτερα υψηλή τιμή, από τον Γ. Εκκεκάκη, ο οποίος λίγο καιρό αργότερα το δώρισε στο μοναστήρι της Αγ. Τριάδας στα Χανιά, εκεί δηλαδή που θεωρούσε ότι ανήκει.
Αξίζει τον κόπο να αναφέρουμε, ότι είναι το μοναδικό κείμενο σε ομιλούμενη γλώσσα που προέρχεται από τα Χανιά. Αυτό για το συλλέκτη, αλλά και για τον κάθε συλλέκτη αποτελεί μια ιδιαίτερα μεγάλη θυσία αφού πέρα του οικονομικού κόστους, το σημαντικότερο είναι ότι αποχωρίζεται ένα μοναδικό χειρόγραφο κείμενο, ένα μικρό θησαυρό δηλαδή, ο οποίος και αποτελεί αναμφισβήτητα ένα έργο μοναδικής και ανεκτίμητης αξίας.
Η ΠΛΗΡΕΣΤΕΡΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ
Ένα ακόμα μεγάλο κεφάλαιο των συλλογών του είναι αυτό της φωτογραφίας, καθώς στην κατοχή του είχε, μία από τις πληρέστερες συλλογές φωτογραφιών τουλάχιστον σε επίπεδο νομού, πάντα με θέμα την ιστορία του τόπου, οι οποίες φυλάσονται σε ειδικά άλμπουμ.
Πέρα από τη συλλογή των βιβλίων των φωτογραφιών και την αγιογραφία, ο συλλέκτης και ερευνητής Εκκεκάκης, γνώριζε άριστα και την τέχνη της βιβλιοδεσίας, την οποία χρησιμοποιούσε για να «ντύνει» με δέρμα, τα κομμάτια της συλλογής του. Μάλιστα διέθετε και οργανωμένο εργαστήριο για το σκοπό αυτό.
ΠΙΚΡΑΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ
Τη Δευτέρα 26 Ιουνίου σε ηλικία 83 ετών, ο Γιώργος Εκκεκάκης έφυγε πικραμένος μετά από την πολυετή και ψυχοφθόρα δοκιμασία που πέρασε, αφού κατηγορήθηκε άδικα για αρχαιοκαπηλεία. Και μπορεί στο τέλος να δικαιώθηκε, ωστόσο, η υγεία του είχε κλονιστεί πολύ από το Γολγοθά που ανέβηκε.
Ένα μήνα πριν από το θάνατό του ο Σύλλογος Κατοίκων της Παλιάς Πόλης σε μια σεμνή τελετή στο Λαογραφικό Μουσείο τον τίμησε για το έργο και τη γενναιοδωρία του, ενώ είχε προηγηθεί τον Οκτώβριο του 2013 η έκδοση «Αντιδώρημα» με πρωτότυπη ερευνητική εργασία 25 Ελλήνων επιστημόνων που αφιερώθηκε στο Ρεθεμνιώτη, ιστορικό ερευνητή, συλλέκτη Γιώργο Εκκεκάκη.
Κλείνοντας, και σε μια προσπάθεια να μπορέσω να σας μεταφέρω αυτό που ένιωθε, δημοσιεύω ένα από τα μηνύματά του, την περίοδο που η ζωή του ξαφνικά έγινε άνω κάτω.
«Αθηνά μου... τι να σου πω. Όσο βλέπω τις αθηναϊκές εφημερίδες (αλλά και τις ντόπιες) για τον... "αδίστακτο αρχαιοκάπηλο" που μάλιστα ενδέχεται να είναι και επικεφαλής σπείρας νοιώθω τις αντοχές μου να στερεύουν. Πριν δω το παρηγορητικό σημείωμά σου, είχα πιάσει να εξηγώ ένα προς ένα τα αντικείμενα που μου βρήκαν.
Για να δεις την αγωνία μου για τη διάσωση και ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, σου στέλνω δυο αποσπάσματα που ανάγονται στην αρχή του έτους. Αν κοιμηθώ σήμερα, θα το οφείλω στο δικό σου μήνυμα.
Με την αγάπη μου
Γ. Εκκεκάκης»
