Ο Κρόκος Κοζάνης ή Ελληνικό σαφράν (ζαφορά) είναι ένα σημαντικό φυτικής προέλευσης προϊόν, το οποίο έχει εξαιρετική ποιότητα. Εντατικά στην Ελλάδα καλλιεργείται σε περιοχές του Νομού Κοζάνης, γιατί το επιτρέπουν οι εδαφολογικές και κλιματικές συνθήκες. Έχει λάβει ονομασία προέλευσης(POP) καταχωρημένη, ακριβώς λόγω των ιδιαιτεροτήτων των συνθηκών καλλιέργειας του.
Ο κρόκος λόγω της έντονης γεύσης του χρησιμοποιείται κυρίως στη μαγειρική. Επίσης χρησιμοποιείται στην παρασκευή χρωμάτων και στη βαφή ενδυμάτων, λόγω της έντονης χρωστικής του ικανότητας
Ιστορία
Ο κρόκος και συγκεκριμένα το λουλούδι κρόκου, από το οποίο παράγεται το σαφράν, έχει σημαντική ιστορία , καθόσον παραγόταν και συλλεγόταν ήδη από την Μινωική Περίοδο (2600-1100π.χ).Προς απόδειξη αυτού υπάρχει σχετική τοιχογραφία που χρονολογείται από το 1600π.χ και δείχνει νεαρές γυναίκες που συλλέγουν κρόκο, αντικατοπτρίζοντας έτσι τη σημασία που είχε ήδη από εκείνη την εποχή. Το καλλιεργούσαν και το χρησιμοποιούσαν ως μπαχαρικό και αφροδισιακό λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας σε βιταμίνη Β2. Εις τα έργα του Ομήρου, στην Παλαιά Διαθήκη , καθώς και στην Ελληνική μυθολογία , γίνεται αναφορά στα άνθη και τα στίγματα του κρόκου. Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία ο Ερμής γιος του Δία, αγγελιοφόρος των Θεών και Θεός του Εμπορίου, τραυμάτισε θανάσιμα τον καλό φίλο του Κρόκο, κατά την διάρκεια άσκησης δισκοβολίας μαζί του και σε ένδειξη σεβασμού αποφάσισε να του χαρίσει την αθανασία, μεταμορφώνοντας το άψυχο κορμί του φίλου σε ένα πανέμορφο μοβ λουλούδι και το αίμα του σε τρία κόκκινα στίγματα στο κέντρο του λουλουδιού.
Ο κρόκος καλλιεργείται σε περιοχές της Μεσογείου μέχρι τις Ινδίες, από τα πανάρχαια χρόνια. Στην Κεντρική Ευρώπη έγινε γνωστό από τους Άραβες μέσω της Ισπανίας, μετά το 1600 μ.χ
Ποια η διατροφική αξία του κρόκου Κοζάνης
O κρόκος είναι πλούσιος σε μεταλλικά στοιχεία(Ca,Zη,Mg,K),βιταμίνες όπως ριβοφλαβίνη, θειαμίνη, βκαροτένιο, ασκορβικό οξύ (βιταμίνηC).
Μάλιστα η ριβοφλαβίνη στον κρόκο, είναι η υψηλότερη σε ποσοστό που μπορεί να βρεθεί σε οποιοδήποτε τρόφιμο
Ποια τα οφέλη στον άνθρωπο
Η συστηματική χρήση της ζαφοράς (με τη γλυκιά, αλλά και τη καυτερή γεύση) έχει πολλά οφέλη στον άνθρωπο, όπως
-Ηρεμιστικές και αντικαταθλιπτικές ιδιότητες , καθόσον επηρεάζει τη σεροτονίνη του εγκεφάλου
-Βελτιώνει την εγκεφαλική λειτουργία και ιδιαίτερα τη μνήμη(Altzheimer)
-Ενισχύει τη διαδικασία της πέψης
Μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα
-Έχει αντιθρομβωτική δράση
-Ρυθμίζει τις διαταραχές της περιόδου των γυναικών
-Βοηθά τις κρίσεις άσματος, ναυτία, έχει αντιπυρετική δράση,είναι παυσίπονο, επουλωτικό, δυναμωτικό
-Αντιοξειδωτική, αντικαρκινική δράση
Υπάρχει κίνδυνος να προκληθεί τοξικότητα από αυξημένη δόση?
Από κλινικές μελέτες που διεξήχθησαν σε υγιείς εθελοντές, η χορήγηση δισκίων σαφράν περιεκτικότητας 200και 400mg για μια εβδομάδα, δεν αποκάλυψε αλλαγές στην γενική κατάσταση της υγείας των εθελοντών. Παρατηρήθηκαν μόνο μικρές αλλαγές στις αιματολογικές εξετάσεις, χωρίς να αναφερθούν σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες, όταν αυξήθηκε ο χρόνος θεραπείας μέχρι ένα μήνα.
Διάφορες μελέτες αναφέρουν ότι η δόση των 30mg κάθε μέρα φαίνεται να είναι αποτελεσματικές για αντιμετώπιση κάποιων ασθενειών, όπως η κατάθλιψη
Λίγα λόγια για το πώς παράγεται
Το ελληνικό σαφράν προέρχεται αποκλειστικά από την περιοχή της Κοζάνης , καθόσον οι ιδιαίτερες εδαφοκλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν εκεί σε συνδυασμό με τις εξειδικευμένες γνώσεις για την καλλιέργεια και τη συγκομιδή των φυτών , δίνουν ένα προϊόν εξαιρετικής ποιότητος. Η καλλιέργεια στη περιοχή αυτή χρονολογείται από τον 17ο αιώνα.
Τα άνθη του κρόκου αρχίζουν να εμφανίζονται στα μέσα Οκτωβρίου για 20-25 ημέρες .Συλλέγονται προσεκτικά με το χέρι, από Ανατολή μέχρι τη Δύση του ήλιου. Χωρίζονται με τη βοήθεια ηλεκτρικού ανεμιστήρα οι στήμονες και τα στίγματα από το υπόλοιπο άνθος.
Το σημαντικότερο και δυσκολότερο μέρος είναι η ξήρανση, η οποία απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και δεξιότητα. Εάν δεν γίνει σωστά η ποιότητα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προϊόντος μπορούν να αλλάξουν.
Τα νωπά στίγματα τοποθετούνται σε λεπτές στρώσεις πάνω σε ειδικά κόσκινα και στη συνέχεια μεταφέρονται σε καλά αεριζόμενους και θερμαινόμενους χώρους. Οι εργασίες αυτές γίνονται προσεκτικά με το χέρι και διαρκούν από 20 έως 60 ημέρες
Λόγω του κινδύνου διάδοσης των μυκήτων, γίνεται έλεγχος για το επίπεδο υγρασίας
Τέλος μόλις περάσει όλους τους ελέγχους ο κρόκος συσκευάζεται
