Το 1798, ο Αιδεσιμότατος Thomas Robert Malthus, στο βιβλίο του ‘Δοκίμιο για την Αρχή του Πληθυσμού’ έγραφε ότι, οι λιμοί είναι αναπόφευκτα αποτελέσματα της ανισορροπίας μεταξύ πληθυσμού και πόρων τροφίμων. Η προτεινόμενη λύση ήταν, να ‘πεινάσει’ ένα συγκεκριμένο ποσοστό πληθυσμού έτσι ώστε να επανέλθει η ισορροπία.
Η θεωρία αυτή επηρέασε τη Βρετανική πολιτική του 19ου αιώνα, και συνέβαλε στη γνωστή εξαθλίωση των χαμηλότερων εργατικών στρωμάτων. Ανεργία, αύξηση των τιμών των τροφίμων, και μια εχθρική στάση απέναντι στους νεόπτωχους, επέφερε δεκαετίες εξαθλίωσης στη Βρετανία και τις αποικίες της.
Έκτοτε, αυτή η ξεπερασμένη ιδεολογία στοιχειώνει την παγκόσμια πολιτική και τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων κατά τακτά χρονικά διαστήματα. Αλλάζει όνομα και δράστη αλλά μορφή, ποτέ.
Το 2017, για παράδειγμα, κάθε λιμός, ή ‘ελαφρύτερης μορφής’ πείνα, είχε να κάνει με πολιτικά φαινόμενα, και όχι με φυσικά.
Το 1944, ο Rafael Lemkin εφηύρε τον όρο ‘γενοκτονία’ στο βιβλίο του ‘Η διοίκηση του Άξονα στην κατεχόμενη Ευρώπη’. Ο όρος περιλαμβάνει οκτώ είδη γενοκτονίας: πολιτική, κοινωνική, πολιτισμική, οικονομική, βιολογική (μείωση γεννήσεων), φυσική, θρησκευτική και ηθική.
Το ναζιστικό ‘σχέδιο’ εξόντωσης πληθυσμιακών ομάδων, κατά τον Lemkin, είχε τρεις μηχανισμούς. Πρώτα έρχονταν οι διατροφικές φυλετικές διακρίσεις. Κατόπιν, η απειλή της δημόσιας υγείας μέσω του συνωστισμού των γκέτο, τη διακοπή της χειμερινής θέρμανσης και της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψής. Τέλος, έρχονταν οι εκτελέσεις.
Στην κατοχική Ελλάδα, κάθε ένας από τους τρεις μηχανισμούς εφαρμόστηκε, καταστρέφοντας τους Έλληνες της κατοχής, και τις ζωές των απογόνων τους.
Ο Richard Townie παραλλήλισε την εργατική τάξη με έναν άνθρωπο που στέκεται μέχρι το λαιμό μέσα στη θάλασσα. Ένα κυματάκι μπορεί να τον πνίξει. Ο Alex de Waal επεκτείνει αυτή τη μεταφορά λέγοντας ότι, ο εν λόγω άνθρωπος μπορεί να πνιγεί αν ανέβει η στάθμη της θάλασσας, αν κουβαλήσει ένα βαρύ φορτίο στη πλάτη, ή απλά, αν κάποιος τον σπρώξει για να χάσει την ισορροπία του.
Η πείνα συνήθως δεν ‘πέφτει’ δηλαδή.
Κάποιος τη σπρώχνει πρώτα.
Η πολιτικά επιβεβλημένη ‘πείνα’ όμως, έχει ευρύ φάσμα. Κυμαίνεται από τα εγκλήματα του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, την Υεμένη και τη Συρία του 21ου αιώνα, έως την Ελληνική οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας.
Οι θεωρίες του παππού Malthus ακόμα αιωρούνται πάνω από τις ‘αναβαθμισμένες’ εκδοχές των σύγχρονων οικονομολόγων.
Η ‘πείνα’ θεωρείται, ακόμα και σήμερα, ένα απρόσωπο φαινόμενο. Ένα παράγωγο.
Ταυτόχρονα, οι πολιτικοί αρνούνται να συνδέσουν τους σύγχρονους ‘λιμούς’ με τον όρο ‘γενοκτονία’.
Όταν περνώ μπροστά από Βρετανικές εκκλησίες, συνήθως βλέπω μια επιγραφή που μας ενθαρρύνει να ‘κάνουμε τη φτώχεια παρελθόν’.
Ωραία θα ήτανε.
Ίσως αν ξεκινούσαμε λέγοντας τα πράγματα με το όνομα τους;
