Σε κάθε χωριό υπάρχει ηρώο αγωνιστών και θυσιασθέντων για την πατρίδα σε διάφορους αγώνες. Το ίδιο ισχύει και για τη Λοχριά Αμαρίου, το τελευταίο χωριό του νομού στους πρόποδες του Ψηλορείτη. Συνολικά αναφέρονται 34 πεσόντες υπέρ πατρίδας, σ’ απόδοση μνήμης και τιμής από το 1912-1947.
Δυστυχώς όμως πουθενά δεν υπάρχει ανάλογη αναφορά και μνεία στις αληθινές ηρωίδες γυναίκες, που άλλες πέθαναν στη γέννα τους ή σκοτώθηκαν άντρες και παιδιά τους, κάηκαν τα σπίτια τους στο ολοκαύτωμα της Λοχριάς στις 4-5-1944, χάνοντας τα πάντα μέσα σε λίγες ώρες. Αναγκάστηκαν να σταθούν όρθιες, να ξαναχτίσουν τα σπίτια τους, να μεγαλώσουν τα παιδιά τους κάνοντας όλες τις δουλειές.
Αυτές σίγουρα ήταν αληθινές ηρωίδες της ζωής, όσες επέζησαν και έπρεπε να παλέψουν, να αγωνιστούν σκληρά και να συνεχίσουν τη ζωή τους.
Οι 30 αληθινές ηρωίδες
Αλεξάκη-Κρυοβρυσανάκη Μαρία (δύο παιδιά). Έχασε τον άντρα της Γιάννη στην Αλβανία και στην κατοχή τέσσερα αδέλφια της. Πάλεψε μόνη μεγαλώνοντας τα δύο κορίτσια της.
Ανυφαντάκη-Κρυοβρυσανάκη Ειρήνη (τρία παιδιά). Στο Τραχήλι (15-8-43) σκοτώθηκε ο άντρας της Αλέξανδρος. Αργότερα πέθανε η ίδια νέα αφήνοντας τρία ορφανά.
Βρέντζου-Μαραγκάκη Πελαγία (επτά παιδιά). Στη μάχη της Χοντράδας 17-7-43, πιάστηκαν οι δυο γιοι της 19 και 20 ετών, χάνοντας τη ζωή τους σε στρατόπεδα της Γιουγκοσλαβίας.
Δημητρακάκη-Στεργιάκη Ειρήνη (οκτώ παιδιά). Στο ολοκαύτωμα της Λοχριάς μπροστά της οι Γερμανοί σκότωσαν το δεκαοκτάχρονο γιο της.
Καρπουζάκη-Θεοδωράκη Ειρήνη (τέσσερα παιδιά). Έμεινε χήρα μεγαλώνοντας με δυσκολία τα τέσσερα παιδιά της.
Καρπουζάκη-Μαθιουδάκη Μαρία (τέσσερα παιδιά). Δύο γιοι της και ο άντρας της Γιώργης σκοτώθηκαν σε Αλβανία-κατοχή.
Κατσούγκρη-Αλεξάκη Αικατερίνη (δύο παιδιά). Ο άντρας της Διογένης πνίγηκε με το «Δανάη».
Κατσούγκρη-Χατζηδάκη Σοφία (τέσσερα παιδιά). Την κατοχή χάθηκε ο άντρας της Αλέξανδρος αφήνοντας τέσσερα ορφανά.
Κρυοβρυσανάκη Αικατερίνη (οκτώ παιδιά). Γυναίκα του γενάρχη Κωνσταντίνου από την Κρύα Βρύση, πήγαν στη Γαύδο, κυνηγημένοι από τους Τούρκους, έχοντας δύο παιδιά. Αργότερα εγκαταστάθηκαν οικογενειακώς στη Λοχριά, φτάνοντας σήμερα πάνω από 1.400 απογόνου, ενώ δεκαπέντε από τα εβδομήντα εγγόνια της σκοτώθηκαν στον πόλεμο.
Κρυοβρυσανάκη-Καρπουζάκη Ελένη (οκτώ παιδιά). Έχασε από δύο ετών τη μητέρα της και από τα οκτώ παιδιά της τα τρία πέθαναν μετά τη γέννησή τους και ένα δέκα ετών.
Κρυοβρυσανάκη-Κατσούγκρη Καλλιόπη (τέσσερα παιδιά). Χήρα Αστρινού, που έχασε δυο γιους της στη Μικρά Ασία.
Κρυοβρυσανάκη-Καρπουζάκη Χρυσή (ένα παιδί). Πέθανε στη γέννα του γιου της Κώστα το 1910, ενώ το 1944 ο γιος της πνίγηκε με το «Δανάη».
Κρυοβρυσανάκη-Πρωτογεράκη Αιμιλία (οκτώ παιδιά). Έχασε τρεις γιους της και τον γαμπρό της την Κατοχή.
Κρυοβρυσανάκη-Αυγενάκη Αικατερίνη (τρία παιδιά). Ο άντρας της Κώστας επέστρεψε από την Αλβανία για να χαθεί με το «Δανάη». Η χήρα μεγάλωσε και σπούδασε τρία αγόρια.
Κρυοβρυσανάκη-Χαλκιαδάκη Αικατερίνη (δύο παιδιά). Ο άντρας της Γεώργιος σκοτώθηκε την Κατοχή.
Κρυοβρυσανάκη-Αλεξάκη Αγγελική (τέσσερα παιδιά). Την Κατοχή σκοτώθηκε ο άντρας της Κώστας, χωρίς σπίτι και υπάρχοντα μεγάλωσε τα τέσσερα παιδιά της.
Κρυοβρυσανάκη-Δημητρακάκη Μαρία (οκτώ παιδιά). Η πρώτη γυναίκα του Ηλία, χάνοντας πέντε γιους της (οι δύο σε μικρή ηλικία και τρεις στον πόλεμο).
Κρυοβρυσανάκη-Κοκονά Δέσποινα (τέσσερα παιδιά). Από τις τρεις κόρες της, η πρώτη πήγε μικρή σε οικογένεια στον Άγιο Μύρωνα, ενώ οι άλλες δυο πέθαναν νέες αφήνοντας από τρία ορφανά.
Κρυοβρυσανάκη-Επταμηνίτη Χρυσή. Έχασε τον άντρα της Ηλιαντώνη στον εμφύλιο, καθώς και τον αδελφό της.
Κοπιδάκη-Σπινθουράκη Μαρία (δύο παιδιά). Έχασε μικρή τη μητέρα της και η ίδια πέθανε νέα στη Γρηγοριά αφήνοντας δύο ορφανά.
Κουνάλη-Καρπουζάκη Ολυμπία (δύο παιδιά). Δεν γνώρισε μάνα, αφού πέθανε στη γέννα. Η ίδια έμεινε χήρα μεγαλώνοντας μόνη δύο κόρες.
Μανουσάκη-Μαραγκάκη Πελαγία (τέσσερα παιδιά). Γυναίκα του Μανουσοκωνσταντή με τους δυο γιους της να σκοτώνονται την Κατοχή.
Μανουσάκη-Αλεξάκη Αικατερίνη (ένα παιδί). Ο άντρας της Μιχάλης χάθηκε την κατοχή.
Σπινθουράκη-Κρυοβρυσανάκη Ελένη (επτά παιδιά). Πέθανε και στη γέννα στο 7ο παιδί της, ενώ πέθαναν συνολικά πέντε παιδιά της ( το ένα 30 ετών).
Σπινθουράκη-Κρυοβρυσανάκη Μαρία-Σήφαινα (δέκα παιδιά). Έχασε δυο γιους της, τον ένα σε πνιγμό στη Λοχριά και τον άλλο την Κατοχή.
Στεργιάκη-Θεοδωράκη Χαριστή (τέσσερα παιδιά). Ο άντρας της Στέργιος σκοτώθηκε την Κατοχή.
Στεργιάκη-Γιαννακάκη Μαρία (πέντε παιδιά). Ο άντρας της Νικήστρατος (πνίγηκε το 1955), και ο γιος της πέθανε νέος μεγαλώνοντας μόνη της τέσσερις κόρες.
Χαριτάκη-Αλεξάκη Ελένη (ένα παιδί). Την κατοχή έχασε τον άντρα της Μιχάλη.
Χαριτάκη-Χατζηδάκη Πελαγία (ένα παιδί). Στην Αλβανία σκοτώθηκε ο άντρας της Στυλιανός.
Χαριτάκη-Κυραλάκη Αικατερίνη (ένα παιδί). Τον άντρα της Γιάννη τον έχασε την Κατοχή.
Χατζηδάκη-Κρυοβρυσανάκη Ζαχαρένια-Μιχελίνα (δεκατρία παιδιά). Έχασε δυο γιους της σε Μικρά Ασία και Αλβανία.
Σημείωση: Το πρώτο επίθετο είναι του άντρα τους, ενώ το δεύτερο το δικό τους.
