Μετά τα κρούσματα της πανώλης, που έγινε μάστιγα για δεκάδες κτηνοτροφικές μονάδες στην υπόλοιπη Ελλάδα με σφαγή και ενταφιασμό περίπου 15 χιλιάδων αιγοπροβάτων, σε καραντίνα μπήκε και όλος ο νομός Ηρακλείου εξαιτίας των κρουσμάτων της ζωονόσου που εντοπίστηκαν σε Εθιά και Παρανύμφους του Δήμου Αρχανών Αστερουσίων. Ειδικότερα, με κατεπείγον σήμα, μέσα από τις διαδικασίες ιχνηλάτησης, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, ο ΟΠΕΚΕΠΕ και ο ΕΛΓΟ-Δήμητρα, ο ΕΦΕΤ και ο ΕΛΓΑ κατέγραψαν τα πρώτα κρούσματα πανώλης και στη Κρήτη, σημαίνοντας συναγερμό στην Περιφέρεια και τις Κτηνιατρικές της Υπηρεσίες, του νησιού.
Η έκτακτη ανακοίνωση της Περιφέρειας
Η Περιφέρεια Κρήτης με έκτακτη ανακοίνωσή την περ. Τετάρτη το βράδυ επιβεβαίωσε τα δύο κρούσματα σε διαφορετικές μονάδες στην περιφέρεια του Ηρακλείου: «Επιβεβαιώθηκε εργαστηριακά η προσβολή από πανώλη μικρών μηρυκαστικών, δύο εκτροφών οι οποίες και εισήγαγαν ζώα από το εξωτερικό και ήταν υπό επιτήρηση από την κτηνιατρική υπηρεσία της περιφέρειας Κρήτης». Στη συνέχεια υπογραμμίζεται: «Έχουν ξεκινήσει ήδη οι διαδικασίες και ακολουθείται το πρωτόκολλο που ορίζει η νομοθεσία σε ανάλογες περιπτώσεις. Παρακαλούνται όλοι οι κτηνοτρόφοι της Κρήτης και όσοι εμπλέκονται στις δραστηριότητες της αιγοπροβατοτροφίας να προσαρμόζονται στα μέτρα που έχει ανακοινώσει το υπουργείο». Τέλος, από την Π.Κ. τονίζεται ότι «όλοι οι κτηνοτρόφοι της περιοχής των Αστερουσίων παρακαλούνται να περιορίσουν τα ζώα τους και σε περίπτωση ύποπτου κρούσματος να ενημερώσουν την κτηνιατρική υπηρεσία» και πως «απαγορεύονται όλες οι μετακινήσεις αιγοπροβάτων και επιπλέον των βοοειδών που συσταυλιζονται με αιγοπρόβατα».
Εφιαλτικό το σενάριο της εξάπλωσης
Τα πρώτα κρούσματα με πανώλη εντοπίστηκαν και επιβεβαιώθηκαν σε κοπάδια αιγοπροβάτων στα Αστερούσια στις περιοχές Εθιάς και Παρανύμφους. Η εξέλιξη αυτή για τους κτηνοτρόφους της Κρήτης φαντάζει εφιαλτική, καθώς στην περίπτωση εξάπλωσης της πανώλης των αιγοπροβάτων οι επιπτώσεις στον κλάδο θα είναι τρομακτικές.
Ήδη ενεργοποιήθηκε με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, το πρωτόκολλο διαχείρισης και τέθηκε σε εφαρμογή η διαδικασία της κτηνιατρικής καραντίνας. Η χώρα μας ακολουθεί το ευρωπαϊκό πρωτόκολλο σύμφωνα με το οποίο μετά από κάθε επιβεβαιωμένο κρούσμα που θανατώνεται το ζώο, ακολουθεί η θανάτωση του συνόλου των ζώων της μονάδας όπου εντοπίζεται το κρούσμα και η μονάδα μπαίνει σε καραντίνα αφού πρώτα απολυμανθεί.
Ο πρώην πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ κ. Αλέκος Στεφανάκης, ανέφερε: «Αυτό που τώρα κάνουμε είναι να ορίσουμε ζώνη 3 χλμ από το σημείο όπου βρέθηκαν τα κρούσματα και άλλη μία ζώνη 10 χλμ όπου θα υπάρξει απαγόρευση των πάσης φύσεως μετακινήσεων. Και φυσικά, ορίζεται ρητά ότι συνεργείο θα προχωρήσει άμεσα στη θανάτωση και υγειονομική ταφή των μολυσμένων αιγοπροβάτων»
Συγχρόνως, οι κτηνιατρικές υπηρεσίες της περιφερειακής ενότητας Ηρακλείου καλούν τους κτηνοτρόφους της Κρήτης και όσους εμπλέκονται στις δραστηριότητες της αιγοπροβατοτροφίας να είναι σε αυξημένη επιφυλακή, καθώς τα δύο θετικά κρούσματα βρέθηκαν σε Εθιά και Παρανύμφους ενώ ήδη έχουν δεσμευτεί 350 ζώα στα ποιμνιοστάσια δύο κτηνοτρόφων.
Το βράδυ της Τετάρτης έγινε έκτακτη σύσκεψη στην Περιφέρεια Κρήτης με τη συμμετοχή του Περιφερειάρχη Κρήτης, Σταύρου Αρναουτάκη, του Αντιπεριφερειάρχη Ηρακλείου, Νίκου Συριγωνάκη, του Αντιπεριφερειάρχη Αγροτικής Οικονομίας, Σταύρου Τζεδάκη, της Διεθύντριας Κτηνιατρικής Υπηρεσίας της Περιφέρειας Κρήτης και του πρώην προέδρου του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου, Αλέκου Στεφανάκη.
Σύσκεψη εργασίας πραγματοποιήθηκε και την Πέμπτη στην Περιφέρεια Κρήτης υπό την προεδρία του Γ.Γ. του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Γιώργου Στρατάκου ο οποίος σημείωσε πως επιχειρησιακά «ακολουθούμε το μοντέλο που είχαμε και στη Θεσσαλία και θα συνδράμουμε με όλες μας τις δυνάμεις να βοηθήσουμε το έργο της περιφέρειας έτσι ώστε να εκριζώσουμε το φαινόμενο από το νησί». Παράλληλα, ξεκαθάρισε πως οι πληγέντες κτηνοτρόφοι «θα αποζημιωθούν».
Εμβόλιο κατά της πανώλης ζητούν οι κτηνοτρόφοι της Κρήτης
Η γρήγορη εξάπλωση έχει θορυβήσει τους πάντες, με τους κτηνοτρόφους της Κρήτης να υπογραμμίζουν πως μόνο το εμβόλιο κατά της πανώλης θα έσωζε την κατάσταση. Από την πλευρά του, πάντως, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης διαμηνύει πως λαμβάνει και θα συνεχίσει να λαμβάνει κάθε προβλεπόμενο από τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς μέτρο, προκειμένου να περιοριστεί και να «εκριζωθεί» η πανώλη. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν προβλέπεται σε αυτή τη φάση εμβολιασμός.
Στο 85% η θνησιμότητα αν εξαπλωθεί η νόσος στην Κρήτη
«Η θνησιμότητα στην Κρήτη θα είναι 85% λόγω της ελεύθερης βόσκησης, ενώ στην ηπειρωτική Ελλάδα είναι στο 60% λόγω της εσώκλειστης βόσκησης», είπε ο πρόεδρος των κτηνοτρόφων Ηρακλείου Λευτέρης Τριανταφυλλάκης, σημειώνοντας τον φόβο όσων ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα. «Είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα και ως Σύλλογος εκλιπαρούμε όλους τους κτηνοτρόφους να προσέχουν και να είναι όλοι σε εγρήγορση. Επίσης θα κάνουμε ό,τι μπορούμε, προκειμένου να έρθει εδώ το εμβόλιο άμεσα», πρόσθεσε ο ίδιος.
Πώς έφτασε η πανώλη αιγοπροβάτων στο νησί
Η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Κρήτης Σοφία Λαμπρινίδη, εξήγησε το πως έφτασαν τα ζώα από τη Γαλλία στο Ηράκλειο χωρίς να ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες από το μεταφορέα.
Ειδικότερα, ανέφερε, ότι τα ζώα έφυγαν υγιή από τη Γαλλία και ενώ ο μεταφορέας ήταν υποχρεωμένος να κάνει στάση στα Οινόφυτα σε πιστοποιημένο κέντρο για να γίνουν έλεγχοι και να αναπαυθούν τα ζώα όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία, έκανε στάση στη Λάρισα προφανώς γιατί έπρεπε να πληρώσει στα Οινόφυτα. Στη Λάρισα όμως 19 Ιουλίου είχε ήδη απλωθεί η πανώλη σε αιγοπρόβατα, με αποτέλεσμα να μολυνθούν τα ζώα που μετέφερε. Ο μεταφορέας έχει ποινικές και διοικητικές ευθύνες και αναμένεται η παρέμβαση της Δικαιοσύνης.
Στη συνέχεια φτάνοντας στο Ηράκλειο τα παρέδωσε στα δύο ποιμνιοστάσια όπου παρατηρήθηκαν σημάδια της νόσησης με συμπτώματα. Άμεσα ενεργοποιήθηκε η Διεύθυνση Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Κρήτης και προχώρησε γρήγορα σε λήψη δειγμάτων.
Άμεσα ελήφθη η απόφαση να ληφθούν επείγοντα μέτρα, να τεθούν σε απομόνωση τα ποιμνιοστάσια και σε καραντίνα όλος ο νομός, ενώ με απόφαση του Υπουργείου έκλεισαν τα σφαγεία σε όλη τη χώρα.
Τι είναι η πανώλη των μικρών μηρυκαστικών (PPR)
Η πανώλη των μικρών μηρυκαστικών, είναι μια ιογενής ασθένεια των προβάτων και των αιγών (ιός Peste de Petits Ruminants -PPRV). Η ασθένεια είναι πιο σοβαρή στις αίγες και συχνά μολύνονται όλα τα ζώα της εκτροφής. Τα νεαρά ζώα είναι πολύ πιο ευαίσθητα από τα ενήλικα. Οι χοίροι και τα βοοειδή μπορούν και αυτά να μολυνθούν από τον ιό, δεν εμφανίζουν όμως κλινικά συμπτώματα και δεν μεταδίδουν την ασθένεια.
Τα άγρια μηρυκαστικά (π.χ. ελάφια, αίγαγροι) μπορούν να εκκρίνουν τον ιό, ο ρόλος τους όμως στην εξάπλωση της νόσου δεν έχει διευκρινιστεί. Η πανώλη των μικρών μηρυκαστικών χαρακτηρίζεται από υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας (90 έως 100%), ιδιαίτερα στις χώρες όπου εμφανίζεται για πρώτη φορά. Προκαλεί μεγάλες οικονομικές απώλειες, καθώς το κοπάδι πρέπει να θανατωθεί αν μολυνθεί. Τα μολυσμένα πτώματα πρέπει να καταστραφούν και, όπως τα προϊόντα ακατέργαστου γάλακτος από μολυσμένα ζώα, δεν επιτρέπεται να διακινηθούν.
Τι πρέπει να προσέχει ο κτηνοτρόφος
• Να ελέγχει καθημερινά τα ζώα του και αν παρατηρήσει ύποπτο σύμπτωμα να ειδοποιήσει τις αρμόδιες κτηνιατρικές αρχές
• Να καθαρίζει και να απολυμαίνει τακτικά τους χώρους εκτροφής και να καταπολεμήσει τα τρωκτικά
• Να τηρεί τους κανόνες βιοασφάλειας (τροχολουτήρες, ποδολουτήρες)
• Να μην δανείζεται ζώα, εργαλεία, ή οχήματα από άλλες εκτροφές και να μην φέρνει τα ζώα του σε επαφή με ζώα άλλης εκτροφής
• Προσοχή στις αγοραπωλησίες ζώων και στην αγορά ζωοτροφών (σανό, άχυρα)
• Προσοχή! Ο ιός παραμένει στο γάλα για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμη και αν δεν διακινείται το γάλα, πρέπει να καταστρέφεται με βρασμό για να μη μολύνει το περιβάλλον.
Συμπτώματα που προκαλεί η πανώλη
Η περίοδος από τη μόλυνση μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων είναι 4-5 ημέρες. Η ασθένεια συνήθως εμφανίζεται ξαφνικά με τα ακόλουθα κλινικά συμπτώματα: Διαυγείς ρινικές εκκρίσεις - Υψηλό πυρετό (40 και 41,5 °C) - Απώλεια όρεξης – αδυναμία. Καθώς η ασθένεια εξελίσσεται, μπορούν να παρατηρηθούν τα ακόλουθα επιπλέον συμπτώματα: Παχύρευστη κίτρινη ρινική έκκριση που δημιουργεί κρούστες και φράζει τα ρουθούνια. Σοβαρές λοιμώξεις των ματιών (επιπεφυκίτιδα). Πρήξιμο στο στόμα-έλκη στα ούλα, στον ουρανίσκο, στα μάγουλα και στη γλώσσα. Έντονη διάρροια, που προκαλεί αφυδάτωση και σοβαρή απώλεια βάρους Η πνευμονία είναι συχνή στα τελευταία στάδια της νόσου. Τα έγκυα ζώα μπορεί να αποβάλουν. Η πρόγνωση της πανώλης των μικρών μηρυκαστικών είναι κακή - ο θάνατος μπορεί να επέλθει 3 έως 8 ημέρες μετά την έναρξη του πυρετού.
Η μετάδοση
Η μετάδοση γίνεται κυρίως μέσω στενής άμεσης επαφής με μολυσμένα ζώα ή τα κόπρανά τους, αλλά μπορεί επίσης να συμβεί αερογενώς μέσω της εισπνοής μικρών σταγονιδίων που απελευθερώνονται στον αέρα όταν τα προσβεβλημένα ζώα βήχουν και φτερνίζονται.
Η απέκκριση του ιού είναι δυνατή πριν από την ανάπτυξη κλινικών συμπτωμάτων. Ο ιός μπορεί να ανιχνευθεί στα κόπρανα των αιγών μέχρι και 2 μήνες μετά την ανάρρωση τους. Τα ζώα που επιβιώνουν από τις μολύνσεις έχουν ανοσία και δεν αρρωσταίνουν ξανά. Στην εκτροφή οι ποτίστρες, οι ταΐστρες, η στρωμνή και τα διάφορα εργαλεία μπορούν να αποτελέσουν εστίες μόλυνσης (μολύνονται από εκκρίσεις ζώων). Η μετάδοση του ιού μέσω του γάλακτος είναι δυνατή. Δεν υπάρχει κάθετη μετάδοση του ιού μέσω του πλακούντα.
