Θα αναφερθούμε εν συντομία στα αισθητήρια όργανα του ανθρώπου – τους υποδοχείς αισθήσεων
Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι εφοδιασμένος με τα λεγόμενα αισθητήρια όργανα , που του επιτρέπουν να ελέγχουν τα συμβαίνοντα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό περιβάλλον του . Είναι ειδικά κύτταρα -υποδοχείς ευαίσθητα στην λειτουργία τους , με δυνατότητα να μπορούν να συλλέγουν κάθε πληροφορία που αφορά την κατάσταση του σώματος μας ή τις μεταβολές στο εξωτερικό περιβάλλον .Οι πληροφορίες αυτές μεταφέρονται με τη μορφή νευρικών ώσεων κατά μήκος των αισθητικών οδών και φτάνουν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) .Εκεί πραγματοποιείται η ανάλυση και επεξεργασία τους και επιλέγεται η κατάλληλη απάντηση .Συνοψίζοντας οι αισθητήριοι υποδοχείς είναι τα <<παράθυρα του οργανισμού στον εξωτερικό κόσμο>>που είναι ευαίσθητοι σε κάθε εξωτερικό ερέθισμα , το οποίο μας παρακινεί είτε να αποφύγουμε κάποιο πόνο , είτε να προφυλαχθούμε από τις ατμοσφαιρικές συνθήκες (θερμότητα , ψύχος ) , είτε να γευτούμε κάτι που μας αρέσει
Στην προκειμένη περίπτωση θα ασχοληθούμε με τους αισθητήριους υποδοχείς που βοηθούν την κατανάλωση τροφής στον άνθρωπο ( όσφρηση , γεύση , όραση )
Κατηγορίες αισθητηρίων υποδοχέων
-Χημείο υποδοχείς
Στην αίσθηση της γεύσης και της όσφρησης παίζουν σημαντικό ρόλο οι χημείο υποδοχείς οι οποίοι ανιχνεύουν αλλαγές στη συγκέντρωση χημικών ουσιών .Ο ρόλος τους είναι η δημιουργία της αίσθησης της γεύσης και της όσφρησης . Οι χημείο υποδοχείς που υπάρχουν στα εσωτερικά όργανα π.χ στα αιμοφόρα αγγεία , έχουν σκοπό την ανίχνευση αλλαγών στη συγκέντρωση της γλυκόζης , καθώς και άλλων ουσιών .
Από τα παραπάνω βλέπουμε την σημασία των χημείο υποδοχέων στην ενεργοποίηση των αισθήσεων γεύσης(γλυκού,πικρού) και όσφρησης (ευχάριστης ή δυσάρεστης μυρωδιάς) και κατ επέκταση στη σωστή λήψη τροφής από τον άνθρωπο .
-Θερμό υποδοχείς
Οι θερμό υποδοχείς έχουν προορισμό να ανιχνεύουν αλλαγές στη θερμοκρασία περιβάλλοντος και να διακρίνει ο άνθρωπος την κατάλληλη χρονική λήψη τροφής .
-Φωτό υποδοχείς
Οι φωτό υποδοχείς έχουν την δυνατότητα ανίχνευσης φωτεινής ακτινοβολίας και συμμετέχουν στη δημιουργία της αίσθησης της όρασης
-Οι μηχανό υποδοχείς
Οι μηχανό υποδοχείς ανιχνεύουν αλλαγές στην πίεση και στην κίνηση
Σημειώνουμε ότι οι αισθητήριοι υποδοχείς βρίσκονται στο σώμα είτε ως ανεξάρτητα κύτταρα , όπως οι ελεύθερες νευρικές απολήξεις στο δέρμα , είτε σε ομάδες στα αισθητήρια όργανα π.χ στον οφθαλμό συνδεόμενα με κύτταρα σε άλλους ιστούς , οι οποίοι τους προστατεύουν
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΟΣΦΡΗΣΗ ΓΕΥΣΗ
Η σωστή λειτουργία και απόδοση των αισθητηρίων γεύση -όσφρηση , για την σωστή λήψη της τροφής από τον άνθρωπο εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως
- την ηλικία του
Έχει διαπιστωθεί ότι ο άνθρωπος σε νεαρά ηλικία η όσφρηση και η γεύση του λειτουργούν με μεγαλύτερη απόδοση , προφανώς λόγω της καλύτερης κατάστασης των αισθητηρίων υποδοχέων . Από την ηλικία των 60 ετών και άνω , μειώνεται η αντίληψη των χημικών σημάτων από τις αισθήσεις , ιδιαίτερα της αντίληψης της μυρωδιάς και γεύσης που επιδεινώνεται σε ηλικίες άνω των των 70 ετών
- την υγεία του
Ο ασθενής είτε από κρυολόγημα , είτε από κάποια άλλης μορφής ασθένεια,οι αισθητήριοι υποδοχείς του υπολειτουργούν , με αποτέλεσμα να μην έχει φυσιολογική όσφρηση , γεύση
- την ψυχολογική κατάσταση του
Η ψυχολογία παίζει μεγάλο ρόλο στην διατροφή του ανθρώπου .Όταν είμαστε σε κακή ψυχολογική κατάσταση συνήθως δεν μπορούμε να φάμε , γι αυτό πρέπει να είμαστε ήρεμοι κατά τον χρόνο που τρεφόμαστε
- ο χρόνος λήψης της τροφής
Ο χρόνος λήψης της τροφής πρέπει να είναι μεσημέρι ή νωρίς το βράδυ , γιατί τότε η όσφρηση και γεύση λειτουργούν καλύτερα
-οι συνθήκες ζέστη -ψύχος
Οι ακραίες καιρικές συνθήκες θερμότητα -ψύχος επηρεάζουν την διάθεση για λήψη τροφής , καθόσον μειώνονται οι λειτουργίες όσφρησης και γεύσης
- η εικόνα των τροφών
Επιστημονικά έχει αποδειχθεί ότι οι αισθήσεις όσφρηση και γεύση επηρεάζονται από την οπτική εικόνα των προσφερομένων τροφίμων .Συγκεκριμένα όσο πιο έντονη σε χρωματισμούς είναι η εικόνα των αγαθών τόσο τα αισθητήρια είναι σε καλύτερη κατάσταση
- η ανατομική διαμόρφωση
Υπάρχουν άτομα που έχουν ιδιαίτερη ανατομική ρινική διαμόρφωση , με αποτέλεσμα η λειτουργία της όσφρησης του να είναι πιο έντονη.
Έρευνες έχουν αποδείξει πως οι γυναίκες έχουν καλύτερες επιδόσεις στη διάκριση , την κατηγοριοποίηση και την αναγνώριση -ευαισθησία διαφόρων οσμών και γεύσεων
Η διαφοροποίηση της όσφρησης στο φύλλο οφείλονται σε ανατομικές διαφορές και συγκεκριμένα στην δομή των ρινικών αεραγωγών , που εμπλέκονται άμεσα στην επεξεργασία της οσφρητικής πληροφορίας .Επιπρόσθετα η διαφορά τους δύναται να οφείλεται στον βαθμό έκθεσης σε διαφορετικά οσφρητικά ερεθίσματα , λόγω της περισσότερης διαχρονικής απασχόλησης της γυναίκας στο χώρο της κουζίνας
