2 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ
Nῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ,
ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου,
ὃ ἡτοίμασας κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν λαῶν,
φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν καὶ δόξαν λαοῦ σου ᾿Ισραήλ.
Λουκ.β’ 29 - 32
Το γεγονός της Υπαπαντής
Κάθε χρόνο στις 2 Φεβρουαρίου ημέρα κατά την οποία συμπληρώνονται 40 ημέρες από τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου, η Εκκλησία εορτάζει ένα ξεχωριστό γεγονός της επίγειας ζωής του Κυρίου, το γεγονός της Υπαπαντής δηλαδή της υποδοχής του από τον Δίκαιο Συμεών και την προφήτισσα Άννα στο Ναό των Ιεροσολύμων. Η λέξη Υπαπαντή προέρχεται από το ρήμα υπαντάω που σημαίνει έρχομαι σε συνάντηση κάποιου1.
Το γεγονός της Υπαπαντής του Κυρίου περιγράφεται μόνο από τον Ευαγγελιστή Λουκά (Λουκ. β’ 22 – 40). Μαζί με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου αποτελεί την δεύτερη μεγάλη εορτή που έχει διπλό χαρακτήρα, πρόκειται δηλαδή για Δεσποτικοθεομητορική δηλαδή είναι ταυτόχρονα Δεσποτική επειδή αναφέρεται στον Δεσπότη Χριστό και Θεομητορική επειδή αναφέρεται στη Θεοτόκο2, σε μεγάλο γεγονός της επίγειας ζωής Του Υιού και Λόγου Του Θεού και της Μητρός Του. Ας αφήσουμε όμως να μας περιγράψει ο Ευαγγελιστής Λουκάς μέσα από την περικοπή που αναγιγνώσκετε στη Θεία Λειτουργία από τους Ιερείς, την ημέρα αυτή σε μετάφραση και στη συνέχεια θα προσπαθήσουμε συνοπτικά να αναλύσουμε τα περί της εορτής πολύ βασικά θεολογικά νοήματα, κλείνοντας το αφιέρωμά μας στη φράση του Δικαίου Συμεών σημείον αντιλεγόμενον.
Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον, Κεφάλαιο Β’ (2) στίχοι 22-40
Μετάφραση Ευαγγελικής περικοπής 3
Και όταν συμπληρώθηκαν οι ημέρες του καθαρισμού τους κατά το νόμο του Μωυσή, τον ανέβασαν στα Ιεροσόλυμα, για να τον παρουσιάσουν στον Κύριο
– καθώς είναι γραμμένο στο νόμο του Κυρίου: Κάθε αρσενικό που διανοίγει μήτρα, θα ονομαστεί άγιο για τον Κύριο –
και να δώσουν θυσία σύμφωνα με αυτό που έχει ειπωθεί στο νόμο του Κυρίου, ένα ζευγάρι τρυγόνια ή δύο νεοσσούς περιστεριών.
Και ιδού ένας άνθρωπος ήταν στην Ιερουσαλήμ που είχε όνομα Συμεών, και ο άνθρωπος αυτός ήταν δίκαιος και ευλαβής και περίμενε την παρηγοριά του λαού Ισραήλ, και ήταν επάνω του Πνεύμα Άγιο.
Και του ήταν φανερωμένο από το Πνεύμα το Άγιο ότι δε θα δει το θάνατο πριν δει τον Χριστό του Κυρίου.
Και ήρθε με έμπνευση του Πνεύματος στο ναό. Και ενώ οι γονείς εισήγαγαν το παιδί, τον Ιησού, για να κάνουν αυτοί σύμφωνα με ό,τι στο νόμο είναι συνηθισμένο γι’ αυτό,
τότε αυτός το δέχτηκε στην αγκαλιά του και ευλόγησε το Θεό και είπε:
«Τώρα απολύεις το δούλο σου, Δεσπότη, κατά το λόγο σου με ειρήνη.
γιατί είδαν τα μάτια μου τη σωτηρία σου,
που ετοίμασες απέναντι στο πρόσωπο όλων των λαών,
φως για αποκάλυψη στα έθνη και δόξα του λαού σου Ισραήλ».
Και ο πατέρας του και η μητέρα του θαύμαζαν για όσα λέγονταν γι’ αυτό.
Και τους ευλόγησε ο Συμεών και είπε προς τη Μαριάμ τη μητέρα του: «Ιδού, αυτός είναι τοποθετημένος για πτώση και ανόρθωση πολλών μέσα στο λαό Ισραήλ και για σημείο αντιλεγόμενο
– και σ’ εσένα μάλιστα την ίδια, ρομφαία θα διαπεράσει την ψυχή σου – για να αποκαλυφτούν διαλογισμοί από πολλές καρδιές».
Και ήταν κάποια Άννα, προφήτισσα, θυγατέρα του Φανουήλ, από τη φυλή Ασήρ. Αυτή ήταν πολύ προχωρημένη στην ηλικία, η οποία έζησε με τον άντρα της εφτά έτη από τον καιρό της παρθενίας της,
και αυτή έμεινε μετά χήρα έως ογδόντα τεσσάρων ετών. Αυτή δεν απομακρυνόταν από το ναό, και με νηστείες και με δεήσεις λάτρευε το Θεό νύχτα και ημέρα.
Και αυτήν την ώρα πλησίασε και ομολογούσε τη δόξα του Θεού και μιλούσε γι’ αυτό το παιδί σε όλους όσοι περίμεναν τη λύτρωση της Ιερουσαλήμ.
Και μόλις αυτοί τέλεσαν όλα τα πράγματα κατά το νόμο του Κυρίου, επέστρεψαν στη Γαλιλαία, στη δική τους πόλη, τη Ναζαρέτ.
Και το παιδί μεγάλωνε και δυνάμωνε, γεμίζοντας σοφία, και ήταν πάνω του η χάρη του Θεού.
Ο Κύριος Ιησούς Χριστός προσφέρθηκε ως βρέφος 40 ημερών στο Ναό των Ιεροσολύμων από την Θεοτόκο σύμφωνα με τον Μωσαϊκό Νόμο. Η εορτή της Υπαπαντής όπως και τα Χριστούγεννα, η Περιτομή και τα Θεοφάνεια, μας φανερώνουν κάτι κοινό, την ταπείνωση του Χριστού.
Αν και στην πραγματικότητα ο Κύριος και η Υπεραγία Θεοτόκος μπορεί να μην είχαν ανάγκη καθαρισμού την όγδοη μέρα, παρά ταύτα όμως υπέβαλλε τη σάρκα Του στην περιτομή και περίμενε μετέπειτα στη Βηθλεέμ να περάσει ο καθορισμένος χρόνος για να παρουσιαστεί ως άνθρωπος στο ναό της δόξης Του δηλαδή στο Ναό των Ιεροσολύμων, και να καταστήσει το σώμα που παρέλαβε σε νέο τέλειο ναό της δόξης Του.
Ο Δίκαιος Συμεών και η προφητεία του περί Του Κυρίου
Ο Δίκαιος Συμεών κρατώντας στην αγκαλιά του ως βρέφος του Κύριο, συγκλονίζει με τα προφητικά του λόγια για Εκείνον όσο και για τη Θεοτόκο.<< ἰδοὺ οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραὴλ καὶ εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον. καὶ σοῦ δὲ αὐτῆς τὴν ψυχὴν διελεύσεται ῥομφαία, ὅπως ἂν ἀποκαλυφθῶσιν ἐκ πολλῶν καρδιῶν διαλογισμοί.>> (Λουκ. β’ 34 – 35).
Ποια είναι όμως αυτή η ρομφαία που θα διέλθει την ψυχή της Παναγίας; Ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας στο Υπόμνημά εις το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο λέει το εξής: Η ρομφαία είναι ο πειρασμός ή και το ίδιο το πάθος το οποίο προκάλεσε η παραφροσύνη των Ιουδαίων στον Εμμανουήλ… ήταν σαν να κατασφάζονταν κατά κάποιο τρόπο με ξίφος η Αγία Παρθένος βλέποντας να σταυρώνεται Εκείνος που γεννήθηκε ως προς την σάρκα από αυτήν>>.4
Η προφητεία του Συμεών επαληθεύτηκε όταν η Παναγία είδε κι έζησε τα Πάθη του Υιού της που ευεργέτησε τους ανθρώπους. Συνάμα οι διαλογισμοί των καρδιών των ανθρώπων αποκαλύφθηκαν. Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι που αποκάλυψαν τους διαλογισμούς των καρδιών τους; Ο Πέτρος που τον αρνήθηκε πριν τα Πάθη, ο Ιούδας ο Ισκαριώτης που τον πρόδωσε, εκείνοι που τον αγαπούν, οι δύο ληστές στο Γολγοθά δίπλα Του, ο Ρωμαίος εκατόνταρχος Λογγίνος ἀληθῶς Θεοῦ υἱὸς ἦν οὗτος. (Ματθ. κεφ. 27 στ.54). Συνάμα όμως και όλοι οι άνθρωποι όλων των αιώνων, μέσα στην ιστορία φανερώνουν τι στάση τι σχέση έχουν με τον Χριστό και την Εκκλησία Του, αν δηλαδή είναι ενταγμένοι πιστοί στο σώμα της, είτε εχθροί και πολέμιοι του Χριστού και της Εκκλησίας.
Επίλογος
Η ρομφαία που διαπέρασε την ψυχή της Θεοτόκου κατά τα Πάθη και τη Σταύρωση του Σωτήρος, συνέτεινε από τότε να νοιώθει, να πονά, να υποφέρει, να συμπονά, να προστρέχει και να συμπαραστέκεται ως μητέρα στον ανθρώπινο πόνο, σε όποιον προστρέχει στη Χάρη της και αιτείται τη βοήθεια της, γίνεται η μεταβολή των θλιβομένων και η απαλλαγή των ασθενούντων (Θεοτοκίο Μικρού και Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνος). Η συμβουλή των Ιερών Υμνογράφων της Δεσποτικής και Θεομητορικής εορτής της Υπαπαντής αυτό μας συμβουλεύει Θεοτόκε η ελπίς, πάντων των Χριστιανών, σκέπε φρούρει φύλαττε, τους ελπίζοντας εις σέ. (Μεγαλυνάριο της θ’ ωδής της εορτής της Υπαπαντής).
Γιώργος Λινοξυλάκης
Πηγές: 1,2 Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου, Οι Δεσποτικές Εορτές Δ’ έκδοση 2013
3https://www.ekklisiaonline.gr
4 Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, <<Υπόμνημα εις το κατά Λουκάν Ευαγγέλιον>>, ΕΠΕ 25,201
