Φουρφουράς Αμαρίου

Ορεινό χωριό, το μεγαλύτερο της επαρχίας, ριζωμένο στους πρόποδες του Ψηλορείτη σε υψόμετρο 460 μ., που απέχει 44 χλμ. από το Ρέθυμνο.

Ήταν έδρα του Δήμου Κουρητών (1998-2006 με δήμαρχο τον Αριστ. Σταυρακάκη και 2006-2010 τον Στ. Σημαντήρα). Από το 2010 ιστορική έδρα του Δήμου Αμαρίου με 605 κατοίκους (απογραφή 2011), με δήμαρχο τον Στέφανο Σημαντήρα.

Ονομασία

Η ονομασία του οφείλεται στη λέξη φρούριο-Φουρφουράς, γιατί βρίσκεται πάνω σε απόκρημνους βράχους. Φαίνεται να χτίστηκε από Βυζαριανούς βοσκούς που ζούσαν στον Ψηλορείτη.

Η ιστορία του αρχίζει από τα βυζαντινά χρόνια (10^ος-11^ος αιώνας) και γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά την Ενετοκρατία, όπως φανερώνουν διάφορα οικόσημα, ερείπια και τοπωνύμια.

Αναφέρεται ως Φουρφουράς για πρώτη φορά το 1583 με 225 κατοίκους, ενώ μια άλλη εκδοχή θέλει να παίρνει τ’ όνομά του, από το επώνυμο του πρώτου κατοίκου που ήταν κυνηγός.

Οι πρώτοι κάτοικοι ζούσαν στη θέση Καλοτά, όμως από το φόβο των πειρατών, μεταφέρθηκαν εκεί που είναι σήμερα το Κάτω Χώρι, μέρος που δεν ήταν ορατό από τη θάλασσα.

Το μεγάλο όμως πρόβλημα ήταν το νερό, όμως ο αναφερόμενος κυνηγός παρατήρησε ένα αγρίμι να εγκαταλείπει τρομαγμένο ένα βάλτο, εκεί βρέθηκε η κάτω βρύση, που χτίστηκε το χωριό.

Συμμετοχή σ’ όλους τους αγώνες

Οι κάτοικοι έλαβαν μέρος σε πολλούς αγώνες και μάλιστα έχοντας πρωταγωνιστικό ρόλο.

Κατά την Τουρκοκρατία δεν ήταν έντονη η παρουσία των κατακτητών, εξαιτίας του πετρώδους εδάφους, αλλά και για το λόγο ότι ήταν ορμητήριο αγωνιστών.

Από τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης του 1821, οι κάτοικοι πήραν μέρος σε πολλές μάχες.

Στις 9 Φεβρουαρίου 1822 έγινε στο Φουρφουρά φονική μάχη, μ’ αποτέλεσμα το θάνατο 300 Τούρκων με αρχηγό το Τσιλιβοτάμπαση και 50 Κρητικών.

Αργότερα σε νέα μάχη στη θέση Άσπες οι Τούρκοι άφησαν πολλούς νεκρούς και οι Χριστιανοί 9. Στους αγώνες αυτούς πήραν μέρος ο οπλαρχηγός του Φουρφουρά Γιώργης Σημαντήρας και αρκετοί αγωνιστές όπως ο Μανόλης Κωστάκης, Παντελής Διαμαντίδης, Μανόλης Σαρρής, Μανόλης Κωστάκης κ.ά.

Το 1834 στο χωριό κατοικούν 40 χριστιανικές οικογένειες και μόνο 6 τουρκικές.

Το 1881 ανήκε στο Δήμο Μοναστηρακίου με 420 χριστιανούς, ενώ οι Τούρκοι εγκατέλειψαν το Φουρφουρά το 1897, όμως επέστρεψαν λίγο αργότερα για να πουλήσουν τα κτήματα που κατείχαν.

Το 1920 είναι έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου με 597 κατοίκους, ενώ από το 1928-1998 αποτελεί ξεχωριστή κοινότητα, έχοντας τους περισσότερους κατοίκους 718 το 1940.

29 κάτοικοι υπέρ πατρίδας

Οι αγώνες όμως των Φουρφουριανών συνεχίστηκαν από τους Βαλκανικούς πολέμους και τη Μικρασιατική καταστροφή με 14 θυσιασθέντες και άλλους 14 στο Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και Εμφύλιο.

Αρκετοί κάτοικοι πολέμησαν στο πλευρό των Άγγλων, εναντίον των Γερμανών, μάλιστα ο Γιώργης Μ. Τυράκης ανήκε στην ομάδα για την απαγωγή του Κράιπε.

Την κατοχή υπήρχε στο χωριό γερμανικό φυλάκιο με Γερμανούς και Ιταλούς στρατιώτες και με διοικητή τον Ζίμπλιξ, που φαίνεται να ήταν καλός χριστιανός αφού πήγαινε τακτικά και προσευχόταν στην Παναγία.

Συμμετείχε στα γλέντια του χωριού και δημιούργησε την κεντρική πλατεία, ίσως αυτό να ήταν αιτία που το χωριό δεν πλήρωσε ακριβά την απαγωγή Κράιπε, όπως άλλα χωριά.

Αγωνιστές επί Τουρκοκρατίας

Γιώργης Ανδρεδάκης (1859-1933): Διακεκριμένος γιατρός των φτωχών και πρόδρομος της πενικιλίνης, σύμφωνα με τον Φλέμινγκ. Πρώτος έπαρχος Αμαρίου, βουλευτής και αντιπρόεδρος Κρητικής Βουλής το 1896, καθώς και πληρεξούσιος Μεταπολιτευτικής Επιτροπής.

Πήρε μέρος στην πολιορκία της Βάμου και στη μάχη της Γέννας, όπου ανάγκασε τους Τούρκους ως αντάλλαγμα να αφήσουν ελεύθερους τους αιχμαλώτους στο Ρέθυμνο.

Έργα του «Ιστορικά Σημειώματα» του 1926 και «Απομνημονεύματα» του 1932.

Παντελής Γ. Διαμαντίδης (1838-1929): Πήρε μέρος το 1862 στις διαδηλώσεις κατά του Όθωνα στην Αθήνα και αργότερα κατέφυγε στη Μ. Ασία.

Το 1866 ως οπλαρχηγός πολέμησε έξω από το Αρκάδι, ενώ πήρε μέρος και στις μάχες: Βρύσινα, Μαρουλά, Μαργαρίτες, Καλλικράτη κ.ά. Το 1879 εκλέχτηκε πρώτος δήμαρχος Πανακραίων, με έδρα το Μοναστηράκι.

Μανόλης Κωστάκης: Οπλαρχηγός που κατάφερε να μάθει τα σχέδια των Τούρκων για την κατάληψη του Αμαρίου, συλλαμβάνοντας τον πάνοπλο αγγελιοφόρο τους κοντά στη Μ. Ασωμάτων.

Την επομένη άρχισαν οι επιθέσεις των Τούρκων, λεηλατώντας τα πρώτα χωριά, όμως ο Κωστάκης μαζί μ’ ένα νέο κατέλαβε επίκαιρη θέση και πυροβολούσε ασταμάτητα κατά της εμπροσθοφυλακής, σκοτώνοντας αρκετούς Τούρκους. Ο υπόλοιπος στρατός φοβούμενος ότι υπήρχε μεγάλη αντίσταση εγκατέλειψε το σχέδιό του.

Μανόλης Σαρρής: Οπλαρχηγός του 1866, που παρέδωσε την αρχηγία στον Διαμαντίδη.

Γιώργης Σημαντήρας: Οπλαρχηγός του 1821, που πήρε μέρος σε αρκετές μάχες και σκοτώθηκε στο Μονοφάτσι.

Κώστας Ν. Ψιμικός: Μαζί μ’ άλλους Κρητικούς βρισκόταν στη Σύρο, με ιστιοφόρο ξεκίνησαν το 1866 να έρθουν να ενισχύσουν την Επανάσταση. Στη Σούδα όμως τους συνέλαβαν οι Τούρκοι και τους μετέφεραν σε φυλακές της Κωνσταντινούπολης. Μετά από δύο χρόνια με επέμβαση του ρωσικού προξενείου Ρεθύμνου ελευθερώθηκε και γύρισε στην Κρήτη, παίρνοντας μέρος σε μάχες μετά το 1869.

Εκκλησίες - Ιερείς

1) Αγ. Γεώργιος - Κοίμηση Θεοτόκου (δίκλιτη ενοριακή). Ο παλιός ναός του Αγ. Γεωργίου κατεδαφίστηκε και χτίστηκε νέος το 1873. Το 1995 ορίστηκε Β’ έδρα Ι. Μ. Λάμπης, Σιβρίτου και Σφακίων.

2) Αγ. Νεκτάριος, νέος ναός του 1999 στο συγκρότημα της Μητρόπολης, στον οποίο τελούνται οι καθημερινές ακολουθίες.

3) Ευαγγελισμός Θεοτόκου, πάνω σε λόφο ήταν ο παλιός ναός, που ξαναχτίστηκε το 1920, με δαπάνες Εμμανουήλ και Αικατερίνης Σαρμάνη.

4) Αγ. Γεώργιος, κατάγραφος βυζαντινός του 1411, Ν.Α. του χωριού.

5) Αγ. Παρασκευή του 1515, στον παλιό οικισμό.

6) Αγ. Αντώνιος, που ξανακτίστηκε το 1883.

7) Αγ. Αικατερίνη.

8) Μεταμόρφωση Χριστού, κοιμητηριακός του 1861, πάνω σ’ ένα βράχο, που σύμφωνα με την παράδοση χτίστηκε από έναν χριστιανό γενίτσαρο, που σκότωσε τον παπά του χωριού και αργότερα μετανόησε.

9) Ιερόν γυναικείον ησυχαστήριον «Παναγία η Καρδιώτισσα»

Νότια του Φουρφουρά, στη θέση «Λειβάδα» ή «Αρκολιώ», μέσα σε αρχαίο ελαιώνα βρίσκεται κτισμένο το παλαιό άτυπο γυναικείο ησυχαστήριο της «Παναγίας της Καρδιώτισσας».

Ανάμεσα στα ερειπωμένα, σήμερα κελιά των μοναχών, βρίσκεται ο μονόχωρος καμαροσκέπαστος Ναός που είναι αφιερωμένος στη Γένεση της Θεοτόκου.

Σαν κύριο πρόσωπο του ησυχαστηρίου, αναφέρει η προφορική παράδοση, τη μοναχή Μαριάμ, από το Φουρφουρά.

Μια ιδιαίτερα χαρισματική προσωπικότητα στην οποία αποδίδονται θαυμαστά πράγματα. Τα πουλιά της περιοχής για παράδειγμα ήταν τόσο εξοικειωμένα μαζί της, που κάθονταν στα πόδια της και τα τάιζε.

Εκείνη έβλεπε τις νύχτες, στο απέναντι βουνό «Κέντρος» και πάνω από το χωριό «Άνω Μέρος», ένα φως παράδοξο και ανεξήγητο. Μάλιστα επαναλάμβανε: «Είδα το και το καλόειδα». Έτσι βρέθηκε η εικόνα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα στο παλαιό αυτό Μοναστήρι, που μέχρι σήμερα διατηρεί την ονομασία «Καλοείδενα».

Ο τάφος της μοναχής Μαριάμ βρίσκεται έξω από το Ιερό Βήμα του Ναού της Παναγίας, μάλιστα σύμφωνα με την τοπική παράδοση, που φτάνει πολύ ζωντανή μέχρι σήμερα, συνέβαινε το εξής θαυμαστό: Όταν υπήρχαν χρονιές ανομβρίας και ξηρασίας, μια μικρή κοπέλα με το όνομα Μαρία ανελάμβανε να βάλει το νερό από την πηγή που υπάρχει πιο πάνω, στον τάφο της Μοναχής Μαριάμ. Οι βροχές ερχόταν πλούσιες και σταματούσε η ανομβρία.

Μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι μια κοπέλα πήγε και έγινε μοναχή χωρίς τη συγκατάθεση του πατέρα της και ορκίστηκε ότι και να καιγόταν το σπίτι της, να μη γυρίσει πίσω. Μετά από χρόνια πήρε φωτιά το σπίτι της, τότε πήρε την εικόνα της Παναγίας, τη γύρισε προς το μέρος του σπιτιού της και η φωτιά έσβησε.

Τον 14ο αιώνα η Μονή φαίνεται να ανήκει στην γνωστή επιφανή οικογένεια των Αρκολέων, οι οποίοι συνδέονται με την παράδοση των 12 αρχοντόπουλων. Ο Νικόλαος Αρκολέως ήταν αυτός που ανάλαβε τη δαπάνη της ιστορήσεως του ναού.

Μέσα από νοταριακή πράξη του 1608 διαπιστώνεται ότι παραχωρείται από την χήρα Κωνσταντίνου Αρκολέου ο ναός της «Ευλογημένης Θεοτόκου» και ολόκληρη η μοναστηριακή εγκατάσταση στον Ιερέα Γεώργιο Κακαβέλα.

Οι φορητές εικόνες της Μονής είναι αξιόλογες και σημαντικές, με κατάγραφο το ναό από τοιχογραφίες.

Ιστορικές μαρτυρίες αναφέρουν ότι μετά την επανάσταση του Δασκαλογιάννη στα Σφακιά, στα 1770, τάγματα ατάκτων γενιτσάρων, επέδραμαν στα χωριά της επαρχίας Αμαρίου και κατέστρεφαν και λεηλατούσαν. Πέρασαν και από την Παναγία, έκαψαν το Ναό, και τότε γκρεμίστηκε το δυτικό μέρος του. Μάλιστα κατέσφαξαν 21 άνδρες της ίδιας οικογένειας «Ανδρεδάκη» οι οποίοι είχαν αποστολή να βρίσκονται εκεί για να φυλάγουν τον Φουρφουρά από τα νότια. Τους έθαψαν όλους εκεί και αργότερα αναστήλωσαν και εγκαινίασαν την Εκκλησία στη μνήμη τους. Καθιερώθηκε μάλιστα ο χώρος αυτός να είναι το οικογενειακό κοιμητήριο της οικογένειας Ανδρεδάκη και υπάρχει σύγχρονος αντιπροσωπευτικός τάφος.

Στον τάφο αυτό τάφηκε το έτος 1933 ο διακεκριμένος ιατρός Γεώργιος Ανδρεδάκης, ο οποίος μάλιστα διατέλεσε Α’ αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, μετά την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, το έτος 1913, στενός φίλος και συνεργάτης του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Ιερείς: (1850-1880) Δημ. Βορνάκης, (1880-1910) Παύλος Σημαντήρας, (1910-1922) Νικ. Μανωλιτσάκης, (1922-1954) Δημ. Δεβεράκης, (1954-1995) Νικόλ. Μαθιουδάκης, (1995-σήμερα) Παντελής Διαμαντάκης.

Σχολείο - Πρώτοι δάσκαλοι

Το σχολείο ιδρύθηκε το 1850 και ήταν ένα από τα 25 πρώτα του νομού και φοιτούσαν μαθητές και από Βιζάρι, Πλατανιά.

Το 1889 αναγνωρίστηκε ως Α/βάθμιο και επανιδρύθηκε το 1899 ως διτάξιο.

Μεταξύ 1900-1927 κατά καιρούς λειτούργησε και κατώτατο παρθεναγωγείο σε σπίτια ή στην εκκλησία της Αγ. Παρασκευής.

Το πρώτο κτίριο χτίστηκε το 1899, κοντά στο νεκροταφείο και στο Βιζάρι, ενώ το 1931 χτίστηκε νέο, στο οποίο φοιτούσαν το 1940 συνολικά 95 μαθητές. Από το 1850-69 δάσκαλος ήταν ο Αστρινός Χαλκιαδάκης, 1869-80 Κωνσταντίνος Μανωλιτσάκης και 1880-95 Στέλιος Καραμπασάκις (Βιζάρι). Το 1940 είχε τους περισσότερους μαθητές 95 με δασκάλους τους Νικ. Ψαρουδάκη, Μαρία Σημαντήρα.

Σήμερα το σχολείο είναι 4/θέσιο στο οποίο φοιτούν 45 μαθητές, από τα γύρω χωριά (σ’ όλο το Δήμο Αμαρίου 3 σχολεία Αποστόλους και Πλάτανος).

Διευθυντής του σχολείου είναι ένας πρωτοπόρος δάσκαλος ο Άγγελος Πατσιάς από τη Μακεδονία, που εφαρμόζει μια ξεχωριστή μεθοδολογία και δίνει στα παιδιά αρκετές πρωτοβουλίες και εμπειρίες, με πολλές ενασχολήσεις και αυτοδημιουργίες. Μάλιστα τον Απρίλιο του 2013 έγινε δεκτό στο προεδρικό Μέγαρο από τον Κάρολο Παπούλια.

Στο Φουρφουρά όμως λειτουργούν Νηπιαγωγείο, Γυμνάσιο και Λύκειο.

Μεγάλη ανάπτυξη και πρόοδο

Τα τελευταία χρόνια ο Φουρφουράς παρουσιάζει μεγάλη ανάπτυξη και πρόοδο, από το 1998 ήταν έδρα Δήμου Κουρητών και το 2010 ιστορική έδρα Δήμου Αμαρίου, αλλά και δεύτερη έδρα Ι.Μ. Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων.

Είναι εκκλησιαστικό, διοικητικό, ΚΕΠ, σχολικό, εμπορικό και αθλητικό κέντρο Αμαρίου. Διαθέτει ιατρείο, φαρμακείο, φούρνο, σούπερ μάρκετ, βενζινάδικο, ταβέρνες κ.ά.

Υπάρχουν οργανωμένοι σύλλογοι πολιτιστικός, Α.Ο. Ψηλορείτης, Σύλλογος Γυναικών και Γονέων κ.ά.

Αρκετοί κάτοικοι κατέχουν υψηλές θέσεις, έχει πολλούς επιστήμονες, αλλά και ξενιτεμένους που αγαπούν και προσφέρουν στο χωριό τους.

Ευεργέτες του χωριού είναι ο Μανόλης Σαρμάνης που άφησε το 12% της περιουσίας του στην κοινότητα, ακόμη δύο κτίρια (λειτούργησαν ως οικοτροφεία), αλλά και ο Γιώργης Τζωρτζάκης, Μύρων Βορνάκης, Δημήτρης Λέκκας κ.ά.

Πολιτιστικό και Κοινωνικό Κέντρο Αμαρίου «Ο Άγιος Νεκτάριος»

Η Ιερά Μητρόπολη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων προκειμένου να υπηρετήσει αρτιότερα τις ανάγκες Αμαριωτιών ίδρυσε το 2009 σε συνεργασία με πολλούς φορείς του Αμαρίου το Πολιτιστικό και Κοινωνικό Κέντρο Αμαρίου «Ο Άγιος Νεκτάριος» το οποίο είναι Ν.Π.Ι.Δ. εδρεύει στον Φουρφουρά και προσφέρει εξακτινομένα τις υπηρεσίες του σ’ ολόκληρη την περιοχή του Δήμου Αμαρίου.

Στους χώρους του Κέντρου λειτουργούν:

- Συσσίτιο εμπεριστάτων, το  οποίο καθημερινά διανέμεται κατ’ οίκον στα χωριά του Αμαρίου

- Εκκλησιαστικό βιβλιοπωλείο

- Σχολή εκμάθησης παραδοσιακών οργάνων

- Σχολή κρητικών παραδοσιακών χορών

- Γυμναστήριο με τμήματα για κάθε ηλικία

- Σχολή Γονέων

- «Νεανική Συντροφιά» με παιδιά Δημοτικού-Γυμνασίου

- Φιλοξενία Κλιμάκιου Αμαρίου των Εθελοντών Σαμαρειτών του Ε.Ε.Σ.

- Αίθουσα εκδηλώσεων, ομιλιών και συνεδριών

- Δανειστική βιβλιοθήκη

Αθλητισμός

Το καμάρι του χωριού και όλης της επαρχίας Αμαρίου είναι η ομάδα του Α.Ο. Ψηλορείτης που ιδρύθηκε το 1980 και μάλιστα το 2013 κατέκτησε το 50^ο πρωτάθλημα Α’ τοπικού Ε.Π.Σ.Ρ., κάνοντας και μια καλή πορεία στα μπαράζ ανόδου. Το 1981 κατέκτησε τον τίτλο στη Γ’ κατηγορία. Από το 1990-σήμερα η ομάδα αγωνίζεται στην Α’ κατηγορία. Πρόεδροι της ομάδας (κατά σειρά): Μιχάλης Μαράκης, Ιωάννης Σαρμάνης, Ιωάννης Παραδεισανός, Δρόσος Σμαλιός (δάσκαλος και πρωτεργάτης ίδρυσης), Δημήτρης Μανωλακάκης, Χρήστος Μουρτζανός και ο δραστήριος ιερέας Μανόλης Διαμαντάκης με τον οποίο κατέκτησε τον τίτλο η ομάδα.

Αρχιπιστός του ΑΟΨ ο Μιχάλης Διαμαντάκης και αρχισκόρερ Νίκος Αλεξάκης.

Στο Φουρφουρά υπάρχει ένα πανέμορφο γήπεδο με συνθετικό τάπητα στο οποίο εκτός από τους αγώνες ποδοσφαίρου, διεξάγονται και στίβου.

Ο Φουρφουράς έχει αναδείξει δυο σπουδαίους αθλητές και βαλκανιονίκες τον παλαιστή Νίκο Σημαντήρα και τον Μιχάλη Μαράκη.

Ο Μ. Μαράκης (1944-2000) καθηγητής Φ.Α., από τους κορυφαίους δισκοβολίας, βαλκανιονίκης με ρεκόρ 56, 80 μ. το 1970. Από τον Ατρόμητο μεταπήδησε το 1962-75 στον Ολυμπιακό, μέλος της Εθνικής Εφήβων, πρωτεργάτης ίδρυσης του ΑΟΨ, ΟΚΑ Αρκάδι με πολλές διακρίσεις κ.ά.

Προς τιμή του το γήπεδο ονομάστηκε «Μιχάλης Μαράκης» και κάθε Αύγουστο διεξάγονται οι αγώνες στίβου τα «Μαράκεια».

Οικογένειες

Αλεξάκης, Αναστασάκης, Αντωνακάκης, Αντωνάκης, Αρχοντάκης, Ασουμανάκης, Βαρότσης, Γιακουμάκης, Δασκαλάκης, Διαμαντάκης, Κεχαγιαδάκης, Κωστάκης, Λέκας, Λίτινας, Μαθιουδάκης, Μανωλακάκης, Μανωλιτσάκης, Μαράκης, Μεράκης, Μουρτζανός, Μπουρδελής, Πανταλός, Παραδεισανός, Πιπεράκης, Ρουκούδης, Σαριδάκης, Σαρμάνης, Σημαντήρας, Ταξάκης, Τρουλλινός, Τσίχλης, Τυράκης, Χαλκιαδάκης κ.ά.

Πηγές: «Ρεθυμνιώτικος Πανδέκτης» 1993 Λευτέρης Κρυοβρυσανάκης, «Ταξιδεύοντας στο Ρέθυμνο» 2011 Μιχάλη Τρούλη.

Πολύτιμες πληροφορίες από τους Αιδ. Παντελή και Μανόλη Διαμαντάκη, Στέφανο Αντωνακάκη.

Β’ ΜΕΡΟΣ

Φουρφουράς των κληρικών και εκπαιδευτικών

Στο Α’ μέρος του αφιερώματος μας για τον Φουρφουρά, αναφερθήκαμε σ’ όλα τα γενικά στοιχεία της ιστορικής έδρας του Αμαρίου.

Δεν είχαμε αναφερθεί αναλυτικά στον τομέα της εκκλησίας και της εκπαίδευσης, όπου συνολικά πάνω από 40 εκπαιδευτικοί και 11 κληρικοί κατάγονται από εδώ.

Το έργο που έχουν επιτελέσει και συνεχίζουν είναι σίγουρα αρκετά σημαντικό.

Εκκλησία-κληρικοί

Αναφερθήκαμε στις εννέα εκκλησίες, ενώ την ενορία Αγ. Γεωργίου (1873) υπηρέτησαν από το 1850 μέχρι σήμερα οι:

1) Δημήτρης Βορνάκης (1850-1880).

2) Παύλος Σηραντήρας (1880-1990).

3) Νικόλαος Μανωλιτσάκης (1910-1992).

4) Δημήτρης Δεβεράκης (1922-1954).

5) Νικόλαος Μαθιουδάκης (1954-1995).

6) Παντελής Διαμαντάκης (1995-σήμερα).

Συνολικά όμως 11 κληρικοί κατάγονται από το Φουρφουρά οι:

1) Εμμανουήλ Σαριδάκης (Ι. Μητρόπολη Νέας Ιωνίας και Φιλαδέλφειας).

2) Δαμασκηνός Μαθιουδάκης (Άγιον Όρος).

3) Γεώργιος Μαθιουδάκης (Ι. Μητρόπολη Κυδωνίας και Αποκορώνου).

4) Παντελεήμων Διαμαντάκης (Ενορία Φουρφουρά).

5) Στυλιανός Ταξάκης (Ι. Μητροπόλη Περιστερίου).

6) Εμμανουήλ Μαράκης (Ενορία Σπηλίου).

7) Θεολόγος Αντωνάκης (Ι. Μονή Βενίου).

8) Εμμανουήλ Διαμαντάκης (Ι. Μονή Ασωμάτων).

9) Αλέξιος Πιπεράκης (Ενορία Νεφς Αμαρίου- Οψυγιά).

10) Γεώργιος Αντωνάκης (Ενορία Βιζαρίου-Πετροχωρίου).

11) Κυριάκος Κατσαντώνης (Ενορία Νίθαυρης- Αποδούλου).

Σχολείο-δάσκαλοι

Από τα πρώτα 25 σχολεία που ιδρύθηκαν στο Ν. Ρεθύμνου ήταν του Φουρφουρά, αφού ιδρύθηκε το 1850.

Σ’ αυτό φοιτούσαν παιδιά από το Βιζάρι, Πλατανιά και Κουρούτες.

Το 1889 αναγνωρίστηκε ως Α/θμιο και επανιδρύθηκε το 1899 επί Κρητικής πολιτείας ως διτάξιο, με το πρώτο κτίριο να χτίζεται το ίδιο έτος, κοντά στο νεκροταφείο και προς το Βιζάρι.

Το 1900-1927 κατά καιρούς λειτούργησε και κατώτατο παρθεναγωγείο σε σπίτια και στην εκκλησία της Αγ. Παρασκευής.

Οι πρώτοι δάσκαλοι που δίδαξαν ήταν το 1850-1869 ο Αστρινός Χαλκιαδάκης, 1869-1880 Κωνσταντίνος Μανωλιτσάκης, 1880-1895 Στέλιος Καραμπασάκις (από Βιζάρι)

Το 1931 χτίστηκε το νέο κτίριο και στο οποίο φοιτούσαν το 1940 οι περισσότεροι μαθητές 95 με δασκάλους τους Νίκο Ψαρουδάκη (Αποδούλου) και Μαρία Σημαντήρα.

Άλλοι δάσκαλοι, που δίδαξαν και έχουν φύγει από τη ζωή ήταν Μαθιουδάκης Ευθύμης, Ανδρεδάκης Γρηγόρης, Τρουλλινού Μαρία, Αντωνάκης Ιπποκράτης, Σμαλιός Δρόσος.

Αντωνάκης Ιπποκράτης (1921-2010)

Ήταν ένας από τους πλέον σοφούς δασκάλους, με σημαντική αντιστασιακή δράση και σεμνός αγωνιστής. Είχε τιμηθεί με βασιλικό μετάλλιο θάρρους από τη βασίλισσα της Αγγλίας, ενώ είχε κι άλλες διακρίσεις.

Στο σχολειό υπηρέτησε ως διευθυντής από το 1949 για περίπου 30 χρόνια, βγάζοντας αρκετούς επιστήμονες, ήταν πρωτεργάτης ίδρυσης της Μαθητικής εστίας και τέλος υπηρέτησε και διευθυντής Γραφείου Επιθεώρησης.

Άλλοι δάσκαλοι του Σχολείου Εμμανουήλ Τζωρτζάκης, Ιωάννης Ευαγγελιδάκης, Μαρία Δραμιτινού, Μαργαρίτης Πουρνάρας, Ιωάννης Βουμβουλάκης, Ευφροσύνη Αντωνάκη, Παπα-Δημοσθένης Βασιλάκης κ.α.

4/Θέσιο σχολείο της φύσης και χρωμάτων

Το σχολείο τελευταία είναι 4/θέσιο και στο οποίο φοιτούν 45 μαθητές απ’ όλα τα γύρω χωριά (αφού υπάρχουν συνολικά στο Δήμο Αμαρίου άλλα δύο Αποστόλων και Πλατάνου).

Οι δάσκαλοι που υπηρετούν σήμερα είναι Άγγελος Πατσιάς (διευθυντής), Γεωργία Μποσδελεκίδου, Μαρία Χαριτάκη, Στάθης Παπαδόπουλος.

Με πρωτοπόρο τον διευθυντή που εφαρμόζει μια ξεχωριστή μεθοδολογία και δίνει στα παιδιά αρκετές πρωτοβουλίες και εμπειρίες, μ’ ενασχολήσεις και αυτοδημιουργίες το σχολείο έγινε της «φύσης και χρωμάτων». Το 2013 οι μαθητές έγιναν δεκτοί στο προεδρικό μέγαρο από τον Κάρολο Παπούλια.

Δάσκαλοι από το Φουρφουρά είναι: Ιπποκράτης Αντωνάκης, Στέφανος Αντωνακάκης, Φρόσω Αντωνάκη, Γεωργία και Αντώνης Μπερκούτης (σχολικός σύμβουλος), Ιωάννης Μανωλακάκης, Μαρία Λέκκα, Χαρίκλεια Κωστάκη, Χαρούλα και Γαριφαλιά Μουρτζανού, Ζαχαρίας, Εμμανουήλ και Ιωάννης Σημαντήρας, Γιώργης, Μανόλης και Ευφροσύνη Τρουλλινού, Μανόλης Τζωρτζάκης, Βασίλης Ταξάκης.

Στο Φουρφουρά λειτουργεί και Νηπιαγωγείο με νηπιαγωγούς τις Αθηνά Μουρτζανού και Μαρία Διαμαντάκη-Ματθαίου.

Γυμνάσιο-Λύκειο

Το Γυμνάσιο Φουρφουρά ιδρύθηκε το 1966 και λειτούργησε σαν τριτάξιο Γυμνάσιο, ενώ αργότερα λειτούργησε και το Λύκειο.

Το 1973 χτίστηκε οικοτροφείο και για 10 χρόνια φιλοξενούσε παιδιά από τα γειτονικά χωριά που φοιτούσαν στο Γυμνάσιο.

Γυμνασιάρχες ήταν οι:

Αυγουστάκης Εμμανουήλ, παπα-Γιώργης Μαθιουδάκης, Εμμανουήλ Ζαχαριουδάκης, Χριστίνα Δελιδάκη, Σταματίνα Γκάβρου, Νικόλαος Τυροκομάκης.

Λυκειάρχες: Αλεξάνδρα Πολυχρονάκη, Μελέτης Δρετουλάκης, παπα-Κυριάκος Καπελώνης, Βασίλης Σταμούλης, Γεώργιος Προύσαλης.

17 καθηγητές από Φουρφουρά:

Ανδρέας Ταξάκης (διευθυντής Δευτεροβάθμιας), Μηνάς Χαλκιαδάκης (διευθυντής Λυκείου), Στέφανος Σημαντήρας (δήμαρχος Αμαρίου),  Ανθή Σημαντήρα-Βασιλάκη (διευθύντρια Πειραματικού Λυκείου), Μιχαήλ, Θεόδωρος, Μαρία και Στέλλα Μαράκη, Εμμανουήλ και Ειρήνη Σημαντήρα, Μιχάλης Τυράκης, Στέλλα Τρουλλινού, Αθηνά και Χρυσή Μουρτζανού, Αναστασία και Γεώργιος Μανωλακάκης, Ζαχαρίας Αντωνάκης.

Σχολικό Έτος 1989-1990

1^η Σειρά

Κώστας Μουρτζανός, Χριστοδουλάκη, Σάκης Πουρνάρας, Μαρία Βαρούχα, Μαριάννα Παντελάκη, Νίκη Σταυρουλάκη, Μιχάλης Μανωλιτσάκης, Γιάννης Μουρτζανός, Μαρία Πατεράκη, Παντελής Μανωλακάκης, Λίτσα Μουρτζανού, Μιχάλης Σιγανός, Σάββας Λεμονάκης, Παντελής Λίτινας, Γιώργος Μουρτζανός, Αλέκος Λίτινας, Αντρέας Κλάδος, Στέλλα Πατεράκη, Χάρης Καπελώνης

2^η Σειρά

Μαρίνος Χριστοδουλάκης, Ειρήνη Δεβεράκη, Νικολέτα Πατεράκη, Μανόλης Βαρούχας, Λίνα Βοσκάκη, Κατερίνα Στριλιγκά, Κατερίνα Διαμαντάκη, Σοφία Σιγανού, Γιάννης Διαμαντάκης, Βασίλης Μουρτζανός, Δάσκαλος Γιάννης Βουμβουλάκης.

3^η Σειρά

Κατερίνα Μανωλιτσάκη, Δασκάλα Φρόσω Αντωνάκη-Πουρνάρα, Ελένη Μπουρδελή, Δασκάλα Μαρία Αλεξάκη, Νατάσα Σταυρουλάκη, Αριστέα Λεμονάκη, Γιάννα Σταυρουλάκη, Νίκη Μπουρδελή, Ράνια Παραδεισανού, Δέσποινα Χριστοδουλάκη, Αθανασία Διβεράκη, Μάρω Δεβεράκη, Πόπη Ξενικού.

4^η Σειρά

Κώστας Παραδεισανός, Μιχαήλ Διαμαντάκης, Ζαχαρίας Αντωνάκης.

Πρόσωπα που ξεχώρισαν σε διάφορους τομείς

Εκτός από τα πρόσωπα που αναφέρθηκαν σε εκκλησία και εκπαίδευση ξεχώρισαν ακόμη οι:

1) Ανδρεδάκης Γιώργης (ιατρός - αντιπρόεδρος Βουλής).

2) Αντωνακάκης Στέφανος (πρόεδρος ομοσπονδίας Αμαριωτών).

3) Διαμαντάκης Παντελής (οπλαρχηγός - δήμαρχος Πανακραίων).

4) Καλαϊτζιδάκης Δημήτρης (διευθυντής Grecotel).

5) Καλαϊτζιδάκη Μαριάννα (καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρήτης).

6) Λέκκας Εμμανουήλ (Μετεωρολόγος- πρώην διευθυντής ΕΜΥ).

7) Μαθιουδάκης Μιχαήλ (πρώην αερολιμενάρχης Χανίων).

8) Μαράκης Μιχάλης (Βαλκανιονίκης δισκοβολίας).

9) Μουρτζανός Μανόλης (υπομηχ. ΔΕΗ-πρόεδρος ΟΚΑ Αρκαδίου).

10) Μουρτζανός Παντελής (ανώτατος αξιωματικός ΕΛ.ΑΣ. ε.α.).

11) Σαρμάνης Μανόλης (ευεργέτης - ιδρυτής οικοτροφείου).

12) Σημαντήρας Νικόλαος (Βαλκανιονίκης ελληνορωμαϊκής πάλης).

13) Ταξάκης Γεώργιος (αερολιμενάρχης Ηρακλείου).

14) Τζωρτζάκης Γεώργιος (ευεργέτης).

Ακόμη οι οπλαρχηγοί Κωστάκης Μανόλης, Σαρρής Μανόλης, Ψιμίκος Κώστας, Σημαντήρας Γιώργης.

Οι γιατροί Ελευθερία και Δημήτρης Αντωνάκης, Ελευθερία Μουρτζανού, Σταύρος Αρχοντάκης, Νικόλαος Τρουλλινός, Μανόλης Μανωλακάκης, Παύλος Τζωρτζάκης.

Τέλος οι δικηγόροι: Χάρης Αντωνάκης, Θεοδοσία Μεράκη, Κυριακή Αρχοντάκη, Μαρία Διαμαντάκη και ο συμβολαιογράφος Γιάννης Σαρμάνης.

Η μεγαλύτερη στιγμή το 2012-13 πρωταθλητής Α’ Τοπικού

Το 2012-13 με πρόεδρο τον παπά-Μανόλη Διαμαντάκη και προπονητή τον Λυκι. Τζαγκαράκη ο ΑΟΨ, έφτασε στην κορυφή του Ψηλορείτη κατακτώντας το 50^ο πρωτάθλημα Α ΕΠΣΡ.

Ήταν ο πρώτος μεγάλος άθλος της ομάδας του Αμαρίου που εκπροσώπησε με τον καλύτερο τρόπο την επαρχία και τον Δήμο.

Μετά από ένα εντυπωσιακό ξεκίνημα με 4Χ4, ένα αήττητο με 7Χ7 στην πόλη και τα περίχωρα αήττητο μέσα στον Μυλοπόταμο, μία μόνο ήττα στο β’ γύρο (1^η αγωνιστική στον Φουρφουρά από τον Αστέρα) ήρθε ο άθλος.

Τον Μάρτη βρισκόταν 8 βαθμούς πίσω από το Σπήλι και κατάφερε να ισοβαθμίσει με 66 βαθμούς, όμως πλεονεκτούσε με την ομάδα του Αγ. Βασιλείου και πήρε τον τίτλο.

Με την καλύτερη επίθεση 71 γκολ ενώ δέχτηκε μόλις 23 γκολ. Πρώτος σκόρερ της ομάδας (και 2^ος γενικά) με 26 τέρματα το Ντ. Ματαραγκάσι

1^η σειρά: Μανωλιτσάκης, Μιχ. Μουρτζανός, Γ. Σημαντήρας, Αντ. Διαμαντάκης, Δαμβακεράκης, Σκουλουφιανάκης, Στεφ. Σημαντήρας, Σταυρουλάκης

2^η σειρά: Μαν. Καλυβιανάκης (παράγοντας), Ζεζά (Φροντιστής), Πολύχρονος, Ματαραγκάσι, Καρπουζάκης, Μιχ. Διαμαντάκης, Τσακάλης, Λυκ. Τζαγκαράκης, παπά-Μανώλης Διαμαντάκης (πρόεδρος), Τζωρτζάκης (παράγοντας), Ζ. Ζαχαριουδάκης (παραγ.)

3^η σειρά: Kρασονικολάκης, Μ. Κατσαμάς, Μαθιουδάκης, Κουρνιανός, Κουράτορας, Γ. Μουρτζανός, Στεφ. Καλυβιανάκης, Κ. Κοσκινάς, Λ. Στρατιδάκης (παράγ.)