Το δημοσίευμα αυτό συντάχθηκε και κοινοποιείται από το Σύλλογο Οικογενειών και Φίλων για την Ψυχική Υγεία (Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ.) Νομού Ρεθύμνου με αφορμή Σχέδιο Νόμου με τίτλο «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» που τέθηκε από 4.7.2024 σε δημόσια διαβούλευση από τον Υπουργό Υγείας και πρόκειται να κατατεθεί σύντομα στη Βουλή προς ψήφιση.
Για όσους/-σες δεν γνωρίζουν, πριν αναφερθούμε στο Σχέδιο Νόμου «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» που έχει τεθεί σε Διαβούλευση την περίοδο αυτή, να σας ενημερώσουμε ότι ο Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ. Ρεθύμνου τον Φεβρουάριο του 2023 πήρε μέρος σε μια άλλη Δημόσια ηλεκτρονική Διαβούλευση που προκάλεσε η τότε Υφυπουργός Υγείας, κ. Ζωή Ράπτη για την Ψυχική Υγεία. Τις προτάσεις του Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ. Ρεθύμνου μπορείτε να τις βρείτε στην ακόλουθη διεύθυνση https://goodnet.gr/news-item/protaseis-apo-ton-sullogo-oikogeneion-kai-filon-psuchikis-ugeias-rethumnou-me-aformi-tin-diabouleusi-gia-tin-psuchiki-ugeia.html.
Οι προτάσεις αυτές εξακολουθούν να αποτελούν τις βασικές μας θέσεις. Με τη λήξη της προαναφερόμενης Δημόσιας Διαβούλευσης από την τότε Υφυπουργό κ. Ζωή Ράπτη, συντάχθηκε ένα τελικό κείμενο το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2021-2030 που περιλάμβανε 10 άξονες παρεμβάσεων. Το εν λόγω κείμενο μπορείτε να το δείτε στη διεύθυνση που ακολουθεί
http://www.opengov.gr/yyka/wp-content/uploads/downloads/2023/04/NMHAP-LAST-VERSION_24.04.2023.pdf.
Μερικούς μήνες μετά απομακρύνεται η κ. Ζωή Ράπτη των καθηκόντων της, αναλαμβάνει αρμόδιος Υφυπουργός υπεύθυνος για την Ψυχική Υγεία ο κ. Δημήτρης Βαρτζόπουλος και δημοσιοποιούνται από το Υπουργείο Υγείας στο πλαίσιο του Ετήσιου Σχεδίου Δράσης, σκοποί που αφορούσαν μεταξύ άλλων και στην Ψυχική Υγεία, με τίτλο «Μεταρρύθμιση της Ψυχικής Υγείας μέσω της αναδιοργάνωσης του συστήματος». Τα στοιχεία είναι διαθέσιμα στο σύνδεσμο https://www.moh.gov.gr/articles/newspaper/egkyklioi/12102-ethsio-sxedio-drashs-2024-ypoyrgeio-ygeias.
Η ανακοίνωση των σκοπών αυτών αποτελεί στην ουσία προπομπό του Σχεδίου Νόμου «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης».
Ένα πρώτο ερώτημα που προκύπτει, μελετώντας το τελικό κείμενο «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2021-2030» και το Σχέδιο Νόμου «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» είναι πού προσβλέπει το Υπουργείο Υγείας… Θα έλεγε κανείς ότι ενώ συντάχθηκε ένα εκτενές κείμενο, αποτέλεσμα της 1ης Διαβούλευσης, στην οποία αναφερθήκαμε, ελάχιστα στοιχεία βλέπουμε να παίρνει το Υπουργείο Υγείας από αυτό επανέρχεται με ένα σχέδιο νόμου σχηματικό, βεβιασμένο, γραφειοκρατικού- διοικητικού τύπου, που δίνει μεταξύ άλλων, πράσινο φως, όπως διαφαίνεται και στην ιδιωτικοποίηση.
Το Σχέδιο Νόμου «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» καταργεί το υφιστάμενο οργανωτικό και διοικητικό μοντέλο των Μονάδων Ψυχικής Υγείας -που ενδεχομένως το θεωρεί υπεύθυνο για τις υφιστάμενες σοβαρές δυσλειτουργίες και ανεπάρκειες!! Εισαγάγει τη σύσταση ενός Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, την Πληροφορική Οργάνωση των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, καθώς και τη Σύσταση Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων.
Ένα δεύτερο ερώτημα που προκύπτει, είναι κατά πόσο το Σχέδιο Νόμου «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης», είναι συμβατό και σε συνέπεια με τα δομικά στοιχεία, τις αξίες, τις αρχές και τους στόχους της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, αλλά και των Δικαιωμάτων των ανθρώπων με ψυχιατρική εμπειρία, έτσι όπως αυτά ρυθμίζονται από την εθνική μας νομοθεσία που βασίζεται στο Σύνταγμα και στους Ν. 1397/1983, 2071/1992, 2447/96, 2519/1997 και 2716/1999, σε συνδυασμό με διάσπαρτες επιμέρους διατάξεις του Αστικού και Ποινικού Κώδικα, που είναι εναρμονισμένες με κείμενα και κατευθύνσεις του Π.Ο.Υ. και του Ο.Η.Ε.
Ένα τρίτο ερώτημα, σχετίζεται με το κατά πόσο εξυπηρετούνται ζωτικές ανάγκες των ανθρώπων με ψυχιατρική εμπειρία, των οικείων τους αλλά και των εργαζομένων, στο πολύπαθο χώρο της Ψυχικής Υγείας.
Στο Σχέδιο Νόμου, κατά τη γνώμη μας, δεν προτείνονται μέσα και πλαίσιο που μπορούν να αντιμετωπίσουν τις πολλαπλές και ιδιαίτερες ανάγκες⁚
α. των ληπτών/-τριών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, που μεγάλος αριθμός τους είναι άτομα βαριάς αναπηρίας (65% και άνω)
β. των οικογενειών τους, οι οποίες σχεδόν εξ ολοκλήρου αναλαμβάνουν τη στήριξη και φροντίδα των ανθρώπων τους που νοσούν (άτυποι φροντιστές)
γ. των εργαζομένων στο χώρο της ψυχικής υγείας που μοχθούν σε μονάδες ψυχικής υγείας υποστελεχωμένες, κτιριακά ανεπαρκείς και συχνά ακατάλληλες.
Δεν υπάρχει επίσης πρόβλεψη οι υφιστάμενες δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας να αναβαθμιστούν, ώστε να μπορέσουν α. να αξιοποιήσουν τα δεδομένα της σύγχρονης ψυχιατρικής και των επιτευγμάτων της, β. να παρέχουν υπηρεσίες δωρεάν, σύγχρονες και υψηλού επιπέδου και γ. να κάνουν πράξη την κατάργηση των όποιων ασυλικών πρακτικών και του ανερχόμενου νεοϊδρυματισμού.
Στο Σχέδιο Νόμου, ο νέος Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ) που δημιουργείται και που σε αυτόν θα υπαχθούν όλοι ανεξαιρέτως οι υπάρχοντες οργανισμοί κατά των εξαρτήσεων, όπως ΚΕΘΕΑ, ΟΚΑΝΑ, 18ΑΝΩ, σχεδιάζονται σε μια προοπτική που ισοδυναμεί με δραματικές εξελίξεις, όχι μόνο στη φιλοσοφία ύπαρξης αυτών των δομών, αλλά και στη θεραπευτική διαδικασία, με σοβαρές επιπτώσεις στον στόχο της απεξάρτησης και της ψυχικής υγείας των ωφελούμενων.
Τοπικά στην Κρήτη, τα ζητήματα που αφορούν στην ψυχική υγεία είναι πολλά και δύσκολα αντιμετωπίσιμα με τις υπάρχουσες συνθήκες. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι το Σχέδιο Νόμου υπό την πίεση μιας πολιτικής λιτότητας και της αδυναμίας αντιμετώπισης του κόστους της Ψυχικής Υγείας από την πολιτεία, συρρικνώνει το δημόσιο χαρακτήρα των υπηρεσιών κακήν κακώς και διογκώνει τον ιδιωτικό, με ότι αυτό συνεπάγεται. Άκρως δε ανησυχητικό είναι ότι το Σχέδιο Νόμου έχει συνταχθεί ερήμην των άμεσα ενδιαφερομένων και ωφελούμενων και δεν προβλέπει τη συμμετοχή τους στα συνιστάμενα διοικητικά όργανα, όπως προέβλεπε το υφιστάμενο πλαίσιο.
Ο Σύλλογος Οικογενειών και Φίλων για την Ψυχική Υγεία (Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ.) Νομού Ρεθύμνου λαμβάνοντας υπόψη του τα παραπάνω ενώνει τη φωνή του με αυτούς που ζητούν το Σχέδιο Νόμου «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» να μη φτάσει στη Βουλή και να αποσυρθεί! Μοναδικό κίνητρο στην απόφαση μας αυτή είναι ο δια βίου αγώνας των ανθρώπων μας, των μελών μας που υποφέρουν όχι μόνο εξαιτίας της ασθένειας τους, αλλά και των δευτερογενών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν (αποκλεισμός, στιγματισμός, περιθωριοποίηση, ανεργία, μοναξιά…).
Χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι κάθε άνθρωπος με ψυχιατρική εμπειρία «δικαιούται» να θεραπεύεται σε ελάχιστα περιοριστικό περιβάλλον με τη λιγότερο παρεμβατική θεραπεία, να ζει και να εργάζεται στην κοινότητα, να λαμβάνει υπηρεσιών κοντά στην κατοικία του, να υπάρχει ποιοτική συνέχεια της φροντίδας του, να εξυπηρετείται σε ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών(θεραπευτικών, εργασιακών, κοινωνικών, πολιτισμικών) ώστε να επέλθει η επιθυμητή επανάκαμψη του.
Εν κατακλείδι, το Σχέδιο Νόμου «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» δεν εμπεριέχει τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός πανελλαδικού δικτύου κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και επανένταξης και αίτημά μας, όπως αναφέραμε και παραπάνω, είναι να αποσυρθεί…
