Εμπόριο μπαχαρικών – Ιστορικό
Τα μπαχαρικά και τη σημασία τους, ο άνθρωπος τα γνώριζε από αρχαιοτάτους χρόνους και μάλιστα τα εμπορευότανε από τη Νεολιθική εποχή τη 10η χιλιετία Π.Χ. Σε ιστορικούς περιόδους οι πρώτοι που ανέφεραν το εμπόριο των, ήταν οι Αιγύπτιοι, οι οποίοι εμπορεύονταν με τη Γη του Πουντ, μια περιοχή που περιελάμβανε τη Βόρεια Σομαλία, το Τζιμπουτί, την Ερυθραία και την ακτή της Ερυθράς θάλασσας του Σουδάν
Οι θαλάσσιες διαδρομές ήταν ο παράγοντας που βοήθησε την ανάπτυξη του εμπορίου και όχι οι χερσαίες Το πρώτο πραγματικό δίκτυο θαλάσσιου εμπορίου των μπαχαρικών ήταν στον Ινδικό Ωκεανό από λαούς της Νοτιοανατολικής Ασίας και συγκεκριμένα τη Νότια Ινδία, τη Σρι Λάνκα ήδη από το 1500 Π.Χ, με το σύστημα της ανταλλαγής τοπικών προϊόντων
Οι Ινδονήσιοι ειδικότερα διαπραγματεύονταν μπαχαρικά κυρίως κανέλα και κασσία με την Ανατολική Αφρική, χρησιμοποιώντας καταμαράν και κανό. Αυτό το εμπορικό δίκτυο επεκτάθηκε και έφτασε μέχρι την Αφρική και την Αραβική Χερσόνησο. Συνεχίστηκε μέχρι τους ιστορικούς χρόνους, όπου αργότερα καθιερώθηκε ο θαλάσσιος δρόμος του Μεταξιού.
Συγκεκριμένα το δεύτερο μισό της πρώτης χιλιετίας Π.Χ οι αραβικές φυλές της Νότιας και Δυτικής Αραβίας ανέλαβαν τον έλεγχο του χερσαίου εμπορίου μπαχαρικών από τη Νότια Αραβία έως τη Μεσόγειο θάλασσα. Το εμπόριο των μπαχαρικών έκανε τις αραβικές φυλές πολύ πλούσιες, στην περιοχή της Νότιας Αραβίας και μάλιστα ονομαζόταν Ευδαίμων Αραβία από τους Έλληνες, αναφερόταν δε στον κατάλογο των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλέξανδρου πριν πεθάνει.
Οι Ινδοί και οι Άραβες είχαν τον έλεγχο του θαλάσσιου εμπορίου. Στα τέλη του δεύτερου αιώνα Π.Χ οι Έλληνες έμαθαν από τους Ινδούς πώς να πλέουν απευθείας από το Άντεν στη δυτική ακτή της Ινδίας και ανέλαβαν τον έλεγχο του θαλάσσιου εμπορίου μέσω των λιμένων της Ερυθράς Θάλασσας.
Οι χερσαίες διαδρομές βοήθησαν αρχικά το εμπόριο μπαχαρικών, αλλά οι θαλάσσιες εμπορικές οδοί οδήγησαν στη τεράστια ανάπτυξη των. Κατά τη διάρκεια των υψηλών και ύστερων μεσαιωνικών περιόδων, οι μουσουλμάνοι κυριάρχησαν στις θαλάσσιες εμπορικές οδούς μπαχαρικών σε ολόκληρο τον Ινδικό Ωκεανό.
Το εμπόριο των μπαχαρικών άλλαξε από τους Σταυροφόρους.
Η Ρώμη έπαιξε ρόλο στο εμπόριο μπαχαρικών κατά τη διάρκεια του 5ου Μ.Χ αιώνα, αλλά αυτός ο ρόλος σε αντίθεση με τον Αραβικό δεν διήρκεσε μέχρι τον Μεσαίωνα. Η άνοδος του Ισλάμ έφερε μια σημαντική αλλαγή στο εμπόριο, καθώς οι Ροδανίτες Εβραίοι και οι Άραβες έμποροι ιδίως από την Αίγυπτο, ανέλαβαν τελικά τη μεταφορά αγαθών μέσω των Λεβάντων στην Ευρώπη.
Στην Ευρώπη συνεχίστηκε το εμπόριο των μπαχαρικών, μέσω των χερσαίων και θαλάσσιων διαδρομών και έφτασε στις ακτές της Μεσογείου τον 8ο και τον 15ο αιώνα , συγκεκριμένα στις Δημοκρατίες της Πίζας, Γένοβας, Ανκόνα, που κατείχαν το μονοπώλιο του ευρωπαϊκού εμπορίου με τη Μέση Ανατολή, με αποτέλεσμα να τις καταστήσουν πλούσιες.
Οι Βενετοί και άλλοι πλοηγοί ναυτικών δημοκρατιών διένεμαν τα αγαθά μέσω της Ευρώπης.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, μετά τη πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453, απέκλεισε τους Ευρωπαίους από σημαντικές συνδυαστικές χερσαίες –θαλάσσιες εμπορικούς οδούς διακίνησης μπαχαρικών.
Σημειώνουμε ότι <<νησιά μπαχαρικών>> είναι τα νησιά Μολούκες, όπως της Ιάβας, που παρήγαγαν μοσχοκάρυδο και κανέλα. Επίσης τα νησιά των γαριφάλων ονομάζονται Μαλούκου.
Ποια η σημασία των μπαχαρικών στον ανθρώπινο οργανισμό
Τα μπαχαρικά ως γνωστό χρησιμοποιούνται στα περισσότερα νοικοκυριά και κουζίνες για να βελτιώσουν τη γεύση του φαγητού ή να δώσουν ένα πικάντικο τόνο σε απλά φαγητά.
Στον Κώδικα Τροφίμων Ποτών αναφέρονται ως αρτυματικές ύλες. Εκτός όμως από την ιδιότητα τους να προσδίδουν ιδιαίτερη γεύση σε κάθε τροφή, έχουν παράλληλα και θρεπτική αξία, γιατί βοηθούν την υγεία και την ευεξία.
Οι περισσότερες θεραπείες των μπαχαρικών βασίζονται σε συνδυασμό με διάφορα βότανα, όπως για παράδειγμα το ρόφημα από κανέλα και γαρύφαλλο για τη καταπολέμηση του στομαχόπονου.
Σε καμία όμως περίπτωση δεν θα πρέπει να βασιζόμαστε αποκλειστικά στα μπαχαρικά για τη θεραπεία των ασθενειών, γιατί η σύγχρονη ιατρική δεν μπορεί να αντικατασταθεί από πρακτικές μεθόδους, παρά μόνο επικουρικά.
Κάποια από τα μπαχαρικά έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες και αντικαθιστούν συγκεκριμένα πρόσθετα (χρωστικές ουσίες, συντηρητικές κ.λ.π)
Μάλιστα στην ινδική κουζίνα όπου χρησιμοποιούνται τα μπαχαρικά σε μεγάλες ποσότητες, οι ντόπιοι σημειώνουν χαμηλά ποσοστά σοβαρών ασθενειών που σχετίζονται με τη διατροφή, όπως καρκίνος και καρδιαγγειακές ασθένειες. Έχει μάλιστα παρατηρηθεί πως οι Ινδοί με πιο υψηλό επίπεδο κοινωνικής ζωής, που διατρέφονται με πιο δυτικό τρόπο, έχουν ανεβασμένα ποσοστά ασθενειών, κυρίως λόγο έλλειψης των μπαχαρικών, αλλά και των πιο κρεατοφαγικών συνηθειών.
Ποια η χρήση των μπαχαρικών;
Τα μπαχαρικά χρησιμοποιούνται για να δώσουν στα φαγητά μια ευχάριστη γεύση και οσμή. Η χρήση τους είναι απαραίτητη σε άτομα που ακολουθούν ένα πρόγραμμα διατροφής για απώλεια βάρους
Τα σπουδαιότερα μπαχαρικά και ιδιότητες των
Πιπεριές τσίλι
Οι καυτερές πιπεριές δίνουν στο φαγητό πικάντικη γεύση και βοηθούν το μεταβολισμό. Συγκεκριμένα η καψαικίνη που ευθύνεται για τη <<φλόγα>> των πιπεριών, έχει την ικανότητα να αυξάνει το ρυθμό του μεταβολισμού και τη καύση περισσότερων θερμίδων, αλλά και να ενεργοποιήσει στον εγκέφαλο διεργασίες που το κάνουν να νιώθει λιγότερη πείνα Όμως και η γλυκιά πάπρικα έχει τις ίδιες θετικές επιπτώσεις στον οργανισμό. Επίσης η καψαικίνη ρίχνει τα επίπεδα εμφάνισης έλκους του στομάχου και της κακής χοληστερίνης
Κανέλλα
Η αρωματική κανέλλα μπορεί να βοηθήσει στη σταθεροποίηση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα.Επίσης στη αντιμετώπιση του κρυολογήματος, του φουσκώματος και τη τόνωση της πέψης.Ακόμη χρησιμοποιείται και κατά της διάρροιας.
Γαρύφαλλο
Έχει αντιδιαβητική δράση, ενώ χρησιμοποιείται και ως αντισηπτικό, αντιφλεγμονώδες και αναλγητικό, ιδιαίτερα στον πονόδοντο. Επιπλέον έχει διαπιστωθεί ότι διαθέτει αντιπυρετικές ιδιότητες.
Μοσχοκάρυδο
Έχει χωνευτικές, αναλγητικές και αντισηπτικές ιδιότητες. Έχει αποδεδειγμένα ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες και εξουδετερώνει παθογόνα βακτήρια του στομάχου. Φαίνεται να διαθέτει και αντικαταθλιπτικές ιδιότητες και συμβάλει στη μείωση του σακχάρου του αίματος
Κάρδαμο
Έχει αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση. Δεν βοηθά μόνο την όρεξη, αλλά και τη δυσπεψία και ανακουφίζει από κοιλιακούς πόνους Είναι διουρητικό, καθαρτικό του αίματος και ευεργετικό στο συκώτι
Κύμινο
Είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά
Βότανα
Σαφράν (κρόκος Κοζάνης)
Είναι γνωστός και με τη ονομασία ζαφορά και σαφράν. Είναι ένα φυτό που παράγεται ένα από τα πιο ακριβά μπαχαρικά που υπάρχουν στο κόσμο, το οποίο είναι αντικαταθλιπτικό, τονωτικό, καταπραϋντικό και ανακουφίζει από τα συμπτώματα του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου (PMS)
Μαϊντανός
Επιστημονικά δρα κατά της ανάπτυξης και εξάπλωσης των καρκινικών κυττάρων, του καρκίνου του μαστού. Είναι χρήσιμο να χρησιμοποιούμε καθημερινά λίγο μαϊντανό στη διατροφή μας
Φασκόμηλο
Το φασκόμηλο βοηθά τη μνήμη μας, καταπραΰνει τον πονόλαιμο και ανακουφίζει τις στομαχικές διαταραχές. Κάποια προκαταρτική έρευνα έδειξε ότι το βότανο αυτό μπορεί να επιβραδύνει συμπτώματα της νόσου Alzheimer, εμποδίζοντας ένα ένζυμο–κλειδί να καταστρέψει την
Ακετολοχολίνη, μια χημική ουσία του εγκεφάλου που εμπλέκεται στη μνήμη και τη μάθηση.
Δεντρολίβανο
Το βότανο αυτό βοηθά να συγκεντρωνόμαστε καλύτερα και συμβάλλει στην εγρήγορση του εγκεφάλου. Έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και γι’αυτό το λόγο όταν χρησιμοποιείται στο μαγείρεμα του κρέατος προλαμβάνει την αλλοίωση του.
Κουρκουμάς (χρυσόριζα)
Είναι αντιοξειδωτικό, με αντιφλεγμονώδη και αντικαρκινική δράση. Ερευνάται να δύναται να συμβάλλει στη θεραπεία του καρκίνου, του διαβήτη, των καρδιαγγειακών νόσων, της αρθρίτιδας και του Αλτσχάιμερ , καθώς και στην πρόληψη εγκεφαλικού.
Βανίλια
Είναι τονωτική των μυών και του νου. Επιπλέον έχει ηρεμιστική και αντικαταθλιπτική δράση, ενώ συμβάλλει στην απώλεια βάρους.
Κάρδαμο
Έχει αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση. Δεν ανοίγει μόνο την όρεξη, αλλά βοηθά και στην δυσπεψία. Είναι διουρητικό, καθαρτικό του αίματος και ευεργετικό στο συκώτι
ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ
Τα σπουδαιότερα που κυρίως χρησιμοποιούνται στη μαγειρική είναι.
Βασιλικός, ρίγανη, δυόσμος, θυμάρι, λεβάντα, μέντα, δενδρολίβανο, αμπαρόριζα, μανζουράνα, δάφνη, τριαντάφυλλο, μαστίχα
Τα σπουδαιότερα που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς λόγους είναι.
Τσάι του βουνού (μαλοτήρας), χαμομήλι, δίκταμο, γλυκάνισο
