Τον Στέλιο Χαλκιαδάκη δεν είχα την τύχη να τον γνωρίσω, σ’ αντίθεση με τον αδελφό του Γιάννη, με τον οποίο ανταλλάσσαμε συχνά ιδέες και ευφυολογήματα. Εκείνον τον έχασα πριν από ακριβώς δέκα χρόνια, και μαζί μ’ εμένα και το σύνολο σχεδόν του πνευματικού Ρεθύμνου.
Τον Στέλιο τον άκουγα συχνά από τη μητέρα μου, κι αυτόν και τη γυναίκα του Ελένη Ζανουδάκη. Και τον συνάντησα αρκετές φορές στη συνέχεια, όχι τον ίδιο αλλά δημιουργήματά του. Η πρώτη ήταν όταν συνέλεξα για το αρχείο του Σχολικού Μουσείου το έντυπο, στο οποίο έδωσα αριθμό εισαγωγής 3293. Πρόκειται για ένα κατάλογο του βιβλιοπωλείου «Αδελφοί Χαλκιαδάκη», που είχε δημιουργήσει με τον αδελφό του.
Είχαν αποφοιτήσει κι οι δύο από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου, όμως δεν είχαν την τύχη να υπηρετήσουν την εκπαίδευση των νέων γενιών, αφού το εμφυλιοπολεμικό ελληνικό κράτος τους έκρινε ως «μιάσματα», ως αριστερούς δηλαδή, που το αναγκαίο για διορισμό πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων τους δεν ήταν «καθαρό».
Ίσως για τους ίδιους να ήρθαν έτσι καλύτερα τα πράγματα, αφού διέπρεψαν στην επιχειρηματικότητα. Ξεκίνησαν μ’ εκείνο που ήταν πιο κοντά στις σπουδές τους, με το βιβλίο. Ξεκίνησαν αρχικά με βιβλιοπωλείο, το οποίο στέγασαν στην Μεγάλη Πόρτα. Ο τηλεφωνικός αριθμός του καταστήματος, 166, φανερώνει την ηλικία του εγχειρήματος. Η φωτογραφία του εξωφύλλου δείχνει πως επρόκειτο για κατάλογο απευθυνόμενο στους εκπαιδευτικούς της Κρήτης, αφού μάλιστα περιέχει εποπτικό υλικό Ανάγνωσης, Αριθμητικής, Θρησκευτικών, Ιστορίας, Φυσικής Ιστορίας, Ανθρωπολογίας, Πατριδογνωσίας, Σχολικού Θεάτρου, Γεωγραφίας και Τεχνικών Μαθημάτων. Περιέχει επίσης βιβλία σχολικού αρχείου (Έλεγχο, Μαθητολόγια, Βιβλία Ταμείου κ.ά.), σχολικά έντυπα (Ενδεικτικά και Απολυτήρια) καθώς και βιβλία Μαθητικών Συσσιτίων.
Όπως αναγράφεται στο εξώφυλλο, τα κατάστημα των αδελφών Στέλιου και Γιάννη Χαλκιαδάκη το έτος 1955 δεν ήταν απλά βιβλιοπωλείο (με βιβλία λογοτεχνικά, παιδαγωγικά, παιδικά, εκκλησιαστικά, επιστημονικά κ.ά.) αλλά επίσης χαρτοπωλείο, όπως επίσης και τυπογραφείο, βιβλιοδετείο και σφραγιδοποιείο. Να συμπληρώσουμε ότι αργότερα έφερε στο Ρέθυμνο και το πρώτο μηχάνημα φωτοτυπίας.
Στο εσωτερικό του φυλλαδίου τα δύο αδέλφια αναφέρονται στα κριτήρια με τα οποία επέλεξαν το παιδαγωγικό υλικό του καταστήματος και το προτείνουν στον διδασκαλικό κόσμο, ενώ καταλήγουν με το ότι: «...Κολακευόμαστε να πιστεύουμε ότι και τούτη η συμβολή μας στην επιτυχία των σκοπών του Δημοτικού Σχολείου, όπως και οι προηγούμενες, θα εκτιμηθούν ανάλογα από ημάς. Με φιλικούς χαιρετισμούς Α)ΦΟΙ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗ».
Όμως το Ρέθυμνο των δεκαετιών του 1950 και 1960 αποδείχτηκε τελικά μικρό για να στεγάσει τις επιχειρηματικές τους φιλοδοξίες και ο Στέλιος μεταφέρθηκε στην αγορά του Ηρακλείου, ανοίγοντας εκεί ένα αντίστοιχο κατάστημα. Πολύ γνωστά έμειναν στη γείτονα πόλη το βιβλιοπωλείο και το τυπογραφείο του, όπως και οι εκδόσεις του, υπό το όνομα «Κνωσός». Αργότερα μεταφέρθηκε και στην Αθήνα, όπου επίσης διακρίθηκε στον τομέα των εκδόσεων.
Από τη νέα αυτή δραστηριοποίηση είχα την τύχη να πιάσω στα χέρια μου ένα σχολικό βιβλίο που είχε εκδώσει, όταν πριν από δυόμιση χρόνια διοργάνωσα την έκθεση για τα «Κρητικά Σχολική Βιβλία». Ανήκει στη συλλογή του Γιώργη Π. Εκκεκάκη και έχει τον τίτλο «Η Κρήτη μας», καλύπτοντας το μάθημα της Πατριδογνωσίας. Δυστυχώς, παρότι μπόρεσα να βρω καταλόγους των κρητικών σχολικών εκδόσεων Αλικιώτη, Αλεξίου, Καλαϊτζάκη και Σπυριδάκη, δεν τα κατάφερα με τις εκδόσεις του Στέλιου Χαλκιαδάκη, που θα πρέπει να ήταν κάμποσες σε αριθμό. Σε κάθε περίπτωση ευτύχησαν περισσότερο στον τομέα των απομνημονευμάτων αγωνιστών της αντίστασης επί Γερμανοκατοχής, που έφτασαν τις 35. Στη νέα αυτή περίοδο εξέδωσε επίσης πολλούς τίτλους ποιητικών συλλογών, όπως και βιβλία με θέματα κρητικά, κοινωνικά, λογοτεχνικά (μεταξύ αυτών και του Νίκου Νιουράκη), που ξεπέρασαν τους εκατό.
Έτσι, αν τα κρητικόπουλα δεν είχαν την ευκαιρία να ευφρανθούν τους καρπούς της διδασκαλίας του Στέλιου Χαλκιαδάκη, την είχαν αργότερα, προμηθευόμενα βιβλία από τα βιβλιοπωλεία του και μερικά φρεσκοτυπωμένα από τις εκδόσεις του. Είμαι σίγουρος ότι οι απόγονοι που άφησε και τα βιβλία αυτά θα κρατήσουν ζωντανή τη μνήμη του.
