Ένα βαρύτιμο βιβλίο κοσμεί την Ρεθυμνία και Κρήσσα εν γένει βιβλιοθήκη, που φέρει τον τίτλο «Οικογένεια Ψαρουδάκηδων ΑΠΟΔΟΥΛΟΥ ΑΜΑΡΙΟΥ Δύο αιώνες Ιστορίας και Λαογραφίας». Το επιστημονικό αυτό πόνημα που είναι έργο του Αποδουλιανού ιστοριοδίφη Κώστα .Ν. Ψαρουδάκη αποτελεί κτήμα ες αεί για τη νεοελληνική ιστορία και λαογραφία και φωτίζει μέσω 678 σελίδων σημαντικά γεγονότα του τόπου και δη της Αμπαδιάς (νότια πλευρά της επαρχίας Αμαρίου, πρώην Δήμου Κουρήτων) που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη θρυλλική οικογένεια των Ψαρουδάκηδων. Ο συγγραφέας με μεθοδικό τρόπο συνεκέντρωνε εδώ και χρόνια αξιόλογο υλικό για την ιστορική οικογένεια, που άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη της στο χρόνο. Ο ίδιος έχει δομήσει το γενεαλογικό δένδρο των Ψαρουδάκηδων και αρμολογήσει περίτεχνα κάθε κλάδο του, με ακρίβεια και λεπτομέρεια. Επίσης έχει προσθέσει πλούσιο φωτογραφικό υλικό που ζωντανεύει και ομορφαίνει τα κείμενα. Περιέχει δε, αξιόπιστες πληροφορίες και σημαντικά έγγραφα για κάθε ερευνητή και αναγνώστη.
Πρόκειται για έναν καλαίσθητο και καλόδετο τόμο που αποτελεί απαύγασμα και έργο ζωής του ερευνητή Κώστα Ψαρουδάκη ενώ κατά τη γνώμη μου είναι από τα καλύτερα βιβλία του είδους, που κυκλοφορούν. Το συστήνω ανεπιφύλακτα σε κάθε αναγνώστη και έχω να επισημάνω ότι παρότι αφορά στην οικογένεια των Ψαρουδάκηδων μπορεί ο καθένας από εκεί, όχι μόνο να αντλήσει από αυτό στοιχεία για άλλες εμπλεκόμενες οικογένειες, αλλά να δρέψει πολύτιμα φιλολογικά και ιστορικά στοιχεία που φωτίζουν το ένδοξο και συνάμα ταραγμένο παρελθόν του τόπου μας.
Η ΚΑΛΛΙΤΣΑ ΨΑΡΑΚΗ HAY ΚΑΙ Ο ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΤΣΟΥΠΑΚΗΣ
Αξίζει να σταθούμε μεταξύ άλλων σε δύο κεφάλαια που έχουν ιδιαίτερο ιστορικοφιλολογικό ενδιαφέρον. Το ένα σχετίζεται με τη συγκλονιστική ιστορία της Καλλίτσας Ψαράκη Hay,που την απήγαγαν οι Τούρκοι, την μετέφεραν ως σκλάβα στην Αίγυπτο, την πούλησαν ως υπηρέτρια σε έναν Άγγλο ευγενή αρχαιολόγο, ο οποίος την πήγε στην Αγγλία και τελικά παντρεύτηκε το Άγγλο λόρδο Robert Hay, γινόμενη από σκλάβα, λαίδη. Η ίδια έχτισε το αρχοντικό της στο Αποδούλου, το οποίο αποτελεί καύχημα του χωριού και πρέπει να αναστηλωθεί πριν καταρρεύσει .
Το άλλο αφορά στο τραγικό φονικό και τη ληστεία που έγινε το 1928 στους Ποταμούς Αμαρίου με θύμα τον προύχοντα και μορφωμένο πρόεδρο της κοινότητος Νιθαύρεως, Στυλιανό Τσουπάκη, ο οποίος ήταν γιος του καπετάν Γιάννη Τσουπάκη, (ή Τσουπογιάννη), που επί τουρκοκρατίας ήταν οπλαρχηγός του ανατολικού Αμαρίου, ιδρυτής του τάγματος ‘Ιδαίοι Κουρήτες’, έξελέγη Δημάρχος του Δήμου Αποδούλου το 1882, και έγινε μέλος του Διοικητικού συμβουλίου της Επιτροπείας Αγωνιστών του νομού Ρεθύμνης το 1902. Οι εν λόγω ληστές είχαν πληροφορηθεί ότι Στέλιος Τσουπάκης θα έφερνε από το Ρέθυμνο χρήματα στη Νίθαυρη για να πληρώσει τους εργάτες και μαστόρους που έφτιαξαν την παραδοσιακή βρύση του χωριού. Παραφύλαγαν λοιπόν στους Ποταμούς και κατά την επιστροφή του από τη Χώρα για την Νίθαυρη, του επετέθησαν και τον σκότωσαν με βάρβαρο τρόπο. Εξαιτίας του φονικού αυτού που συγκλόνισε το νησί, ο προσωπικός φίλος του δολοφονηθέντος, Ελευθέριος Βενιζέλος, ίδρυσε το αστυνομικό τμήμα στους Ποταμούς Αμαρίου και ενίσχυσε με πολλά τμήματα το νησί, καθώς η εγκληματικότητα βρισκόταν σε έξαρση. Στο εν λόγω βιβλίο μάλιστα ο συγγραφέας παρουσιάζει για πρώτη φορά ένα παλιό, χειρόγραφο μακροσκελές ποίημα, που μιλά για τη λεβεντιά, την παιδεία, τη σοφία, τη δράση και την τιμιότητα του Στυλιανού Τσουπάκη. Ο συγγραφέας παραθέτει επίσης τον επικήδειο που έγραψε δια τον νεκρό ο έτερος φίλος του, Εμμανουήλ Γενεράλης, τρανός φιλόλογος – παιδαγωγός, Γυμνασιάρχης και Γενικός Επιθεωρητής Εκπαίδευσης Κρήτης (1909 – 1912).
Σημειωτέον ότι ο αρχικά ο Τσουποστελιανός είχε εργαστεί ως δάσκαλος και αργότερα ως προϊστάμενος των ταχυδρομείων Αγίας Βαρβάρας, Αποδούλου και Αγίας Γαλήνης, ενώ είχε παντρευτεί την Αγγελική Ψαρουδάκη, την οποία άφησε χήρα με πέντε παιδιά.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΔΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΚΑΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Ο ιστοριοδίφης- Κώστας Ψαρουδάκης γεννήθηκε το 1932 στο Αποδούλου του Δήμου Αμαρίου. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες και Νομική. Μετεκπαιδεύτηκε με υποτροφία του γαλλικού κράτους στην ΕΝΑ Paris σε θέματα Περιφερειακής Ανάπτυξης, ενώ εργάστηκε στην Υπηρεσία Περιφερειακής Ανάπτυξης Κρήτης, απ’ όπου συνταξιοδοτήθηκε ως προϊστάμενος.Είναι παντρεμένος με την Ειρήνη Μπαλαμούτσου και έχει τρία παιδιά.
Το παρόν βιβλίο που είναι και το πρώτο του, αποτελεί φόρο τιμής στον γενέθλιο τόπο του, την ιστορία και τους ανθρώπους του. Ο κ. Ψαρουδάκης το αφιερώνει στους γονείς του και στη σύζυγο Ειρήνη που την αποκαλεί ‘φως των ματιών μου’ επειδή συνέβαλε τα μάλα στη συγγραφή του .
Η έκδοση αυτή πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης, ενώ την φιλολογική επιμέλεια ανέλαβε η Τασούλα Μαρκομιχελάκη και τη δημιουργία οικογενειακών δέντρων ο Νίκος Ψαρουδάκης. Την μελέτη για τα οικογενειακά κειμήλια και τα ενετικά πιθάρια πραγματοποίησε η Αγγελική Κ. Ψαρουδάκη, ενώ οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο της οικογένειας των Ψαρουδάκηδων. Τον αξιόλογο τόμο χαιρετίζει ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης
Αξίζει να αναφερθεί ότι σύντομα ο κ. Ψαρουδάκης εκδίδει το νέο του βιβλίο, το οποίο θα έχει σχέση με ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν στην περιοχή της Αμπαδιάς και της ευρύτερης περιοχής του Αμαρίου.
ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ ΜΕ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΑΞΙΕΣ
Ζητήσαμε από τον κ. Ψαρουδάκη να μας πει για την οικογένειά του:
«Γονείς μου ήταν ο Νικόλαος Ψαρουδάκης από το Αποδούλου και η Αγγελική Μηλολιδάκη, καταγόμενη από τους Βώρους. Στο σπιτικό με περίμεναν ήδη έξι αδέρφια. Δυστυχώς, άλλα δύο, σε μικρή ηλικία, πέταξαν με τα μικρά φτερά τους ως τον ουρανό…
‘Ως στερνοβύζι απολάμβανα τις αγκαλιές, την αγάπη και τα χάδια όλων, γονέων και αδερφών’.
Η οικογένεια του πατέρα μου από τα πολύ παλιά χρόνια ήταν γνωστή, όχι μόνο στο Αμάρι, αλλά σε όλο το Ρέθεμνος και την Κρήτη, για τη συμμετοχή της στους απελευθερωτικούς αγώνες. Είναι γνωστά και αναγνωρισμένα, όχι μόνο από τους συνανθρώπους τους, αλλά και από την επιστημονική γραφίδα τα όσα πρόσφεραν πολεμώντας τον κατακτητή. Γνώρισε ακόμη και τη σκληρότητα του παιδομαζώματος.
Εκτός όμως από την αναγνώρισή της για όσα έκαμε και έδωσε στον κοινό αγώνα, ήταν και ο σεβασμός και η εκτίμηση που απολάμβανε και συνεχίζει να έχει ακόμα και τώρα για την εδραίωσή της πάνω σε αρχές και πιστεύω, ήθη και έθιμα, θέτοντας έτσι ισχυρά και στέρεα θεμέλια.
Στο οικογενειακό και πολιτιστικό αυτό περβόλι, το τόσο πλούσιο και γόνιμο, άρχισα κι εγώ να βγάζω τις πρώτες μου ρίζες και να μεγαλώνει το βλαστάρι που έβγαζε το δεντρί μου. Στον κήπο αυτό, το γεμάτο από πλουσιόδωρα εύγεστους κι αρωματικούς καρπούς, άπλωνα τα κλαδιά μου, προσπαθώντας να ψηλώνω κι εγώ, για να μη μείνω μικρό κι άκαρπο.
ΛΟΓΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΓΡΑΦΟΝΤΑΙ ΕΙΝ’ ΑΧΕΡΑ ΣΤ’ ΑΛΩΝΙ
Ας σταθούμε λίγο σε αυτά που αναφέρει για το βιβλίο και τον Κώστα Ψαρουδάκη, ο συγγραφέας – ιστορικός ερευνητής Γιώργος Παναγιωτάκης:
‘Λόγια απού δεν γράφονται είν’ άχερα στ’ αλώνι
Απού τα παίρνει ο άνεμος και ποιος τ’ ανεμαζώνει’.
Ακολουθώντας κατά γράμμα το νοηματικό περιεχόμενο του κρητικού αυτού διστίχου, o συγγραφέας και φίλος Κώστας Ψαρουδάκης το έκανε πράξη ζωής. Κατέφυγε στο πλούσιο αποθεματικό γνώσης και μνήμης για να αντλήσει το υλικό που χρειαζόταν. Άρχισε μετά μια προσκυνηματική και επίπονη διαδρομή προς τις υπάρχουσες εύκολες ή δυσεύρετες πηγές, για να συμπληρώσει το υλικό αυτό. Και οι πηγές αυτές βρίσκονταν σε δημόσια ή ιδιωτικά αρχεία, ατομικές συλλογές, προσωπικές μαρτυρίες και καλοκλειδωμένες κασέλες.
Στην αναζήτηση της ταυτότητας των θεμάτων του, δεν εφείσθη κόπου και χρόνου. Με ερευνητική προσπάθεια, διεισδυτική ικανότητα και επίμονη διάθεση, ανάγκαζε τις πηγές αυτές και αποκάλυπταν τα κρυμμένα μυστικά τους. Διαισθάνονταν ενδεχομένως ότι βρήκαν τον κατάλληλο δάσκαλο, για να του εμπιστευτούν την αξιοποίηση του περιεχομένου τους. Την πολύτιμη και πλούσια λεία, που ανά πολλά χρόνια συγκεντρώνει, την ταξινομεί με επιμέλεια, την κατατάσσει σε οικογενειακές ενότητες και μας την παραδίδει σε μορφή καλαίσθητου βιβλίου 680 σελίδων.
Δεν περιορίστηκε όμως ο σεβασμός του συγγραφέως μόνο στις πηγές που ανύστακτα ερεύνησε, όπως άλλωστε επιτάσσει η μελετημένη και σωστά προγραμματισμένη έρευνα. Τον ίδιο σεβασμό αποδίδει και στο ευρύ αναγνωστικό κοινό, που αναμένεται να συμμετέχει στη συγγραφική του προσπάθεια. Φρόντισε λοιπόν πέραν από την ακρίβεια των παρεχομένων στοιχείων, να επενδύσει στο έργο του την απαραίτητη ιστορική πληρότητα και λογοτεχνική αρτιότητα. Στις αρετές του βιβλίου εντάσσονται ακόμη η ακριβολογία και η έλλειψη πολυλογίας και δύσπεπτων μετεωρισμών».
