Στο παρελθόν είχαμε αναφερθεί στη διατροφική επιμόλυνση της σαλμονέλας, χωρίς λεπτομέρειες, μιας σοβαρής ασθένειας που προκαλείται από παθογόνα κινητά βακτήρια, μορφής ραβδόμορφης, της οικογένειας των εντεροβακτηριοειδών και εκδηλώνεται με ασθένειες στο έντερο και το στομάχι. Οι ασθένειες αυτές ονομάζονται σαλμονέλωση.
Όταν το μικρόβιο της σαλμονέλας διεισδύσει στο επιθήλιο του λεπτού εντέρου και προκαλέσει φλεγμονή, με αποτέλεσμα να παραχθεί μια εντεροτοξίνη στα εντερικά κύτταρα, τότε εκδηλώνεται η ασθένεια.
-Αίτια εκδήλωσης της σαλμονέλωσης
Η ασθένεια αυτή προέρχεται συνήθως από το νερό , το χώμα , τα έντομα, τις επιφάνειες των εργοστασίων και κουζινών, τα ζωικά περιττώματα και τα ακατέργαστα κρέατα, πουλερικά και θαλασσινά
-Κλινικά χαρακτηριστικά
Η νόσος εκδηλώνεται ως οξεία γαστρεντερίτιδα , στις περισσότερες περιπτώσεις με μη αιματηρή διάρροια, η οποία διαρκεί συνήθως 3-7 ημέρες και συνοδεύεται πάντα από πυρετό, σε όλες τις περιπτώσεις , κοιλιακό άλγος, μυαλγία, πονοκέφαλο, ναυτία και εμετό.
Συνήθως τα συμπτώματα της σαλμονέλωσης έχουν αιφνίδια έναρξη.
Η αφυδάτωση αποτελεί επιπλοκή της νόσου, κυρίως στα μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους. Συμβαίνουν άλλες πιο σπάνιες επιπλοκές, όπως σηψαιμία και σχηματισμός αποστημάτων, κυρίως σε ομάδες υψηλού κινδύνου (βρέφη, ανοσοκατασταλμένοι, άτομα με χαμηλή οξύτητα γαστρικού υγρού. Σπάνιοι είναι οι θάνατοι από σαλμονέλωση και αν συμβούν , συμβαίνουν σε βρέφη , ηλικιωμένους και ανοσοκατεσταλμένα άτομα .
- Θεραπεία της σαλμονέλωσης
Η θεραπεία της σαλμονέλωσης βασίζεται στην ενυδάτωση και αναπλήρωση των ηλεκτρολυτών. Η χορήγηση αντιβιοτικών για την αντιμετώπιση της νόσου που δεν έχει παρουσιάσει εμπλοκή, δεν ενδείκνυνται ,παρά μόνο σε άτομα με ειδικά προβλήματα υγείας .
Γενικά πριν την εφαρμογή οποιασδήποτε θεραπείας της σαλμονέλωσης, γίνεται αυστηρώς έλεγχος της υγείας του προσβληθέντος , της ηλικίας του και της εν γένει κατάστασης του.
-Μέθοδοι εργαστηριακής διάγνωσης
1-Καλλιέργεια κοπράνων
Με την καλλιέργεια κοπράνων ή αίματος μπορεί να εντοπισθεί η Salmonella spp. Η καλλιέργεια αίματος ενδείκνυται σε περίπτωση σηψαιμίας κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης της νόσου.
2-Επιπλέον εργαστηριακοί έλεγχοι
Το ενδιαφέρον σήμερα εστιάζεται σε νέες τεχνικές ανίχνευσης , που πιστεύεται ότι θα συμβάλλουν σημαντικά στη διερεύνηση των επιδημιών σαλμονέλωσης.
3- Πως κατανέμεται η συχνότητα της νόσου
Η νόσος απαντάται σε όλο το κόσμο και ιδιαίτερα σε χώρες με πολύ χαμηλό βιοτικό επίπεδο , όπως Αφρική , Ασία , Νότιος Αμερική , όπου δεν εφαρμόζονται σωστοί υγειονομικοί κανόνες .Στην Ευρώπη και Βόρεια Αμερική , λόγω εφαρμογής συχνότερων συστημάτων επιτήρησης , μπορούμε να έχουμε πιο εμφαντικά στατιστικά δεδομένα .Συγκεκριμένα η μέση δηλούμενη επίπτωση στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εκτός της Ολλανδίας και της Ισπανίας ) , σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα δεδομένα , ήταν 29,8 κρούσματα ανά 100.000 κατοίκους το 2008 .Η μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση του νοσήματος στην Ελλάδα , με βάση το σύστημα υποχρεωτικής δήλωσης νοσημάτων , ήταν για τα έτη 2000-2010 , 6,6 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού .Στην χώρα μας το νόσημα παρουσιάζει υψηλότερη δηλούμενη συχνότητα στα παιδιά και ιδιαίτερα στην ηλικιακή ομάδα 0-4 έτη, με εποχική κατανομή, με αύξηση τους θερινούς μήνες.
- Μεταφορείς του βακτηρίου
Το βακτήριο της Σαλμονέλας υπάρχει και αναπτύσσεται σε πολλά οικόσιτα και άγρια ζώα όπως πουλερικά , χοίρους , βοοειδή , σκύλους γάτες , γαλοπούλες , ερπετά και αμφίβια.
- Τρόποι μετάδοσης
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως μεταδίδεται η σαλμονέλωση , για να εξασφαλίζουμε την αποφυγή της και τις επιπτώσεις της.
1) Κατανάλωση μολυσμένου τροφίμου ή νερού
Η Salmonella spp. μεταδίδεται μέσω της εντερο-στοματικής οδού και επομένως καταναλώνοντας τρόφιμα ή νερό, μολυσμένα με κόπρανα , είναι εύκολο να μολυνθούμε και εμείς. Μάλιστα αυτό διευκολύνεται όταν καταναλώσουμε ωμό ή ατελώς μαγειρεμένο μολυσμένο τρόφιμο. Οι πλούσιες σε λίπη τροφές, προστατεύουν τα βακτήρια από το γαστρικό υγρό και επομένως τη μολυσματική δόση . Ο λόγος που το ατελές ψήσιμο έχει ως αποτέλεσμα τη μετάδοση της ασθένειας, είναι ότι σε θερμοκρασίες 7οC-46oC η Salmonella spp πολλαπλασιάζεται περισσότερο. Ο μικροοργανισμός καταστρέφεται σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 70ο C για τουλάχιστον 2 λεπτά.
2) Επιμόλυνση τροφίμου
Τρόφιμα που δεν μαγειρεύονται, αλλά καταναλώνονται απευθείας , όπως σαλάτες , μπορεί να επιμολυνθούν , από τις επιφάνειες των σκευών και των νεροχυτών στις κουζίνες, που προηγουμένως έχουν τοποθετηθεί μολυσμένα ωμά τρόφιμα (πουλερικά ,χοιρινά κ.λ.π).
3) Μετάδοση από χειριστή τροφίμων
Η μόλυνση ενός τροφίμου μπορεί να συμβεί και μέσω των χεριών ενός ασθενή ή φορέα χειριστή τροφίμων, μάλιστα έχουν αναφερθεί επιδημίες σαλμονέλωσης μέσω αυτού του τρόπου μετάδοσης.
4) Σπανιότεροι τρόποι μετάδοσης
Σε χώρους ομαδικής διαβίωσης, γηροκομεία, ορφανοτροφεία, χώροι κράτησης, άσυλα κ.λ.π, όταν δεν τηρούνται αυστηροί κανόνες υγιεινής, είναι ταχύτατη η μετάδοση και προκαλείται παράταση των τροφιμογενών επιδημιών και ιδιαίτερα της σαλμονέλωσης.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Θα πρέπει κατά τη διαδικασία παρασκευής του καθημερινού φαγητού, να γνωρίζουμε ατομικά εμείς σε τι κατάσταση υγιεινής είμαστε, εάν είμαστε φορείς κάποιας ασθένειας, ιδιαίτερα σαλμονέλωσης, να έχουμε επιμεληθεί – απολυμάνει τους πάγκους και νεροχύτες και να μαγειρεύουμε σε σωστή θερμοκρασία τα τρόφιμα, σχετικά υψηλή.
