Εξακολουθούν ακόμα να κάνουν παρέλαση όλες οι παροιμίες και οι συνήθειες της παλιάς εποχής στις μνήμες των ηλικιωμένων που τις ζήσανε επί πολλά χρόνια στον τόπο που κατοικούσανε.
Σήμερα τις θυμούνται όταν βλέπουν πως τις εκτελούν οι νεότεροι τους χωρίς να ξέρουν ότι κάποια μάτια τους παρακολουθούν ότι αυτό που πράττουν αδικεί ή ωφελεί κάποιον άλλο ή ένα σύνολο ανθρώπων. Όμως δεν θα τα εκτελούσανε αν γνωρίζανε τις παροιμίες και τις συνήθειες που τα διδάσκουν. Γι’ αυτό όλα αυτά τα μαθαίνανε από την οικογένεια τους και από τα σχολεία που φοιτούσανε. Θα αναφέρουμε ακόμα μία παροιμία που και αυτή κοντά σε τόσες άλλες έχει ξεχαστεί να λέγεται και να εκτελείται σχεδόν από όλο το σύνολο των νέων μας. Και αυτή είναι: «κάποιος φούρνος θα γκρεμίσει.» Ένας ηλικιωμένος που είναι σήμερα 89 ετών και κατοικεί κοντά στην πόλη μας αναφέρει την αιτία που τον προκάλεσε να την θυμηθεί και μας την περιγράφει ως εξής: σήμερα είναι η Τρίτη φορά που κάθε Πέμπτη επί τρείς εβδομάδες πηγαίνω με το λεωφορείο στα Χανιά για παρέα με τους φίλους που έχω γιατί εκεί εργαζόμουνα και πήρα την σύνταξή μου. Προτιμούσα να φεύγω στις 9 η ώρα το πρωί από το ΚΤΕΛ της πόλης μας με αυτό που ερχότανε από το Ηράκλειο. Την πρώτη Πέμπτη είχε καθυστέρηση 30 λεπτά, την δεύτερη 15 λεπτά και την Τρίτη «15-12-22» ήρθε ακριβώς 9 η ώρα και έφυγε αμέσως. Αυτήν την ώρα τελείως αυθόρμητα σκέφτηκα και είπα στον διπλανό μου μέσα στην αίθουσα αναμονής: ότι κάποιος φούρνος θα γκρεμίσει αφού ήρθε στην ώρα του σήμερα. Εγώ βέβαια δεν το άφησα έτσι να περάσει χωρίς παρατήρηση. Αμέσως πλησίασα κάποιον υπεύθυνο του ΚΤΕΛ και του είπα στα γρήγορα: κάποιος φούρνος θα γκρεμίσει που ήρθε στην ώρα του σήμερα το λεωφορείο και φεύγουμε κανονικά. Δεν κατάλαβε τι εννοούσα, όμως του είπα τον λόγο και έφυγα για το ταξίδι μου. Το βράδυ όταν γύρισα στο σπίτι θυμήθηκα όταν ήμουνα μικρός και μετά μεγάλος που μας λέγανε συχνά οι γονείς μου, ο δάσκαλος στο σχολείο και οι χωριανοί αυτήν την παροιμία.
Μας το λέγανε πολλές φορές για να μην λέμε ψέματα και να είμαστε συνεπείς στις πράξεις και στις υποσχέσεις που θα δίνουμε στους συνανθρώπους μας για να μας έχουνε εμπιστοσύνη και να μας αγαπούν.
Εκτός αυτού θυμήθηκα και το χωριό μου που ήτανε όλοι Μικρασιάτες και είχανε οι περισσότεροι δικούς του φούρνους ειδικά αυτοί που είχανε μεγάλες οικογένειες και φουρνίζανε τα ψωμιά που ζύμωνε η κάθε νοικοκυρά σχεδόν κάθε 15 ημέρες. Αυτοί που δεν είχανε, τους εξυπηρετούσανε οι συγγενείς και οι γείτονές τους.
Όμως για να φουρνίσουν τα ψωμιά τους οφείλανε από νωρίτερα να έχουν μεταφέρει από την εξοχή με τον γάιδαρο τους εις το σπίτι τους απαραιτήτους θάμνους για να ζεστάνουν πρώτα τον φούρνο και μετά να ψήσουν τα ψωμιά τους. Ήτανε οικογένειες που δεν είχανε μεταφορικό μέσο και ζητούσανε από αυτούς που είχανε ή τους λέγανε να πάνε στο χωράφι τους που ήτανε έτοιμοι να τους τα μεταφέρουν με κάποια χρηματική αμοιβή. Έτσι ένας χωριανός είπε στον γείτονά του να πάει να εκτελέσει αυτήν την μεταφορά γιατί επρόκειτο να ζυμώσει η γυναίκα του. Περίμενε ότι θα το πράξει πολύ σύντομα και αυτός του έλεγε ότι αύριο θα πάω γιατί έχω και δικές μου δουλειές. Όμως περάσανε πολλά αύριο και τον περίμενε κάθε μέρα έξω από τον φούρνο μήπως τους φέρει. Μια μέρα έκανε την εμφάνιση του και τους πήγε. Δεν άντεξε ο νοικοκύρης και του είπε: κάποιος φούρνος θα γκρεμίσει από τα πολλά ψέματα που μου έχεις πει μέχρι σήμερα. Εκείνη την ώρα ακούστηκε ένας δυνατός θόρυβος και γκρεμίστηκε ο δικό του φούρνος από τα πολλά ψέματά του δεν άντεξε. Έτσι αναγκάστηκε να πάνε τα ψωμιά σε άλλο φούρνο να τα ψήσουν και πάλι ο νοικοκύρης πρόσθεσε: Αυτό που είπα στον γείτονά μου το είχα ακούσει και το θυμόμουνα από τον παππού μου και τους γονείς μου και που το λέγανε συχνά μεταξύ τους οι Μικρασιάτες επειδή είχε γίνει το ίδιο και στην πατρίδα τους. Επίσης και ότι αυτό συμβαίνει όταν λένε πολλά ψέματα και δεν τηρούν τις υποσχέσεις που δίνουν μεταξύ τους. Ίσως ο δικός μου φούρνος έπεσε εκείνη την ώρα επειδή ήτανε παλιός αλλά και επειδή βάρυνε περισσότερο από τα πολλά ψέματα και έπεσε για να κόψει ο γείτονάς μου να κοροϊδεύει τους ανθρώπους.
Τι θα διδάσκει στα παιδιά του και στα εγγόνια του που είναι πιο νέος από εμένα; Πρέπει να πιστέψουνε όλοι ότι αυτή η παροιμία συντάχθηκε στην Μ. Ασία και μας την φέρανε δώρο διδακτικό για να την τηρούμε και εμείς εδώ.
Τέλος στην σημερινή εποχή δυστυχώς στα χωριά φούρνοι δεν υπάρχουν για να ψήνουν το ψωμί που το έχουν ανάγκη και ούτε διατηρούνται έστω οι παλιοί για να τους βλέπουνε οι νέοι μας για να πιστεύουν αυτά που γράφουμε ότι είναι αληθινά. Οι κάτοικοι των χωριών το ψωμί τους το προμηθεύονται από τους σύγχρονους φούρνους των πόλεων. Το ζύμωμα αυτού που παλιά γινότανε με τα χέρια της νοικοκυράς μέσα στην σκάφη σήμερα οι φούρνοι έχουν τα απαραίτητα μέσα που το εκτελούν χωρίς το ανθρώπινο χέρι. Όμως την νοστιμάδα και την γνησιότητα του ψωμιού της παλιάς εποχής μόνο οι ηλικιωμένοι μπορούν να το πιστοποιήσουν γιατί αυτοί καλλιεργούσανε όλα τα σιτηρά και χωρίς λίπανση και στην συνέχεια τρώγανε το νόστιμο ψωμί ύστερα από τους πολλούς κόπους που διαθέτανε.
