Ο ιδιαίτερα ευαίσθητος εθελοντής Γιώργος Κτιστάκης* που έχει αφιερώσει πολλά χρόνια από τη ζωή του προσφέροντας απλόχερα τη βοήθεια του στα άγρια ζώα και κυρίως στα άγρια πτηνά μίλησε στο Studio Ρέθυμνο 9,80 fm για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν το καλοκαίρι στην ανεύρεση νερού. Όπως ανέφερε πολλά από αυτά χάνονται ή καταλήγουν αφυδατωμένα περιμένοντας βοήθεια.
Συνέντευξη: Σταύρος Ρακιντζής
Οι υψηλές θερμοκρασίες είναι γνωστό ότι επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την άγρια πανίδα. Ποια είναι η εικόνα έχουμε αυτή την εποχή;
«Μπορεί εμείς ως άνθρωποι να μπορούμε ν’ ανταπεξέλθουμε στα φαινόμενα του καύσωνα, όμως δεν είναι το ίδιο για τα ζώα που ψάχνουν στη φύση για τροφή και νερό. Ωστόσο το καλοκαίρι όπως είναι λογικό το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν είναι η έλλειψη νερού.
Καταρχάς θα πρέπει να δούμε το θέμα σε επίπεδο πρόληψης. Δηλαδή τι μπορούμε κάνουμε για να βοηθήσουμε τις δύσκολες περιόδους που περνούν αυτή τη στιγμή τα άγρια ζώα και πουλιά. Στα χωριά βέβαια, ως ένα βαθμό αυτό το πρόβλημα λύνεται μέσω των κτηνοτρόφων, οι οποίοι έχουν ποτίστρες και ποτίζουν τα ζώα τους, άρα υπάρχουν διάσπαρτα σημεία που μπορεί ένα άγριο ζώο, ή ένα πουλί να βρει νερό να ξεδιψάσει. Αυτό όμως δεν ισχύει για την πόλη.
Μέσα στην πόλη υπάρχει μια φροντίδα για τις γάτες και τους σκύλους και υπάρχουν σημεία με νερό, όμως δεν είναι αρκετά και φυσικά δεν είναι προσιτά για τα πουλιά και τα άλλα ζώα. Γι’ αυτό είναι σημαντικό όπου μπορούμε, για παράδειγμα σε μια ταράτσα, να τοποθετούμε ένα μικρό δοχείο με νερό, που να μπορούν τα πουλιά και τα ζώα που κυκλοφορούν μέσα στην πόλη να βρουν λίγο νερό. Όσο κι αν ακούγεται περίεργο έχει αρκετά πουλιά και ζώα μέσα στην πόλη. Μάλιστα, στο δημοτικό κήπο υπάρχει μία ζωντανή κοινότητα από ζώα και πουλιά όπου υπήρχε μέριμνα και ευελπιστώ ότι υπάρχει και σήμερα. Υπήρχαν δηλαδή σε διάσπαρτα σημεία, διαθέσιμο νερό για τα πουλιά και τα ζώα. Είναι σημαντικό να βρουν νερό γιατί λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και της έλλειψης νερού τα πουλιά και τα ζώα αφυδατώνονται και χρειάζονται τη δική μας βοήθεια.»
Όταν λέμε για άγρια πτηνά για ποια είδη μιλάμε;
«Οι γύπες είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, γιατί έχουν επιλέξει έναν ιδιαίτερο τρόπο να μας δείχνουν ότι χρειάζονται βοήθεια. Αντί να κρυφτούν, πράγμα που κάνουν τα περισσότερα πουλιά, όταν έχουν πρόβλημα, σε γωνίες ή σε σκιές που είναι δύσκολο να τα βρει κανείς, οι γύπες βγαίνουν στις παραλίες ή στους κεντρικούς δρόμους. Έτσι, τους εντοπίζουν περαστικοί κι έχουμε κάθε καλοκαίρι αυτό το φαινόμενο με εξαντλημένους γύπες που είναι συνήθως νεαρά πουλιά, τα οποία μετά από περισυλλογή και περίθαλψη ελευθερώνονται στο περιβάλλον. Όμως δεν είναι μόνο οι γύπες, είναι και τα πιο μικρά πουλιά, από τα σπουργίτια μέχρι τα πιο μεγάλα όπως οι αετοί και τα γεράκια. Όλα αντιμετωπίζουν πρόβλημα αυτή την περίοδο και το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το νερό.»
Έχουν ξεκινήσει τέτοιου είδους περιστατικά;
«Έχουν ξεκινήσει ήδη περιστατικά, γι’ αυτό καλό είναι όπου μπορούμε να κάνουμε κάτι με την πρόληψη. Άλλωστε οι γύπες στην Κρήτη έχουν φτάσει σε αυτό το επίπεδο γιατί υπάρχουν ταΐστρες σε διάφορα σημεία μέσω του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, αλλά επίσης έχουν ξεπεραστεί οι απαγορεύσεις που είχαμε παλιά σχετικά με το ζώο -π.χ. ένα πρόβατο που ψοφάει. Πλέον δεν τα καίνε, ώστε τα πτωματοφάγα να το βρουν. Για αυτό ακριβώς έχει ανέβει ο πληθυσμός, όμως το καλοκαίρι το πρόβλημα με το νερό είναι τεράστιο. Η φύση είναι σκληρή, δηλαδή τα ζώα που γεννιούνται δεν μπορούν να επιβιώσουν όλα. Το θέμα όμως είναι να μην είναι κάτω από το όριο ο πληθυσμός. Ωστόσο, κάποια θα χαθούν έτσι και αλλιώς. Αν θέλετε, κάποια πρέπει να χαθούν γιατί τα πιο ανθεκτικά επιβιώνουν και δίνουν γονίδια στις επόμενες γενιές. Οι νεαροί γύπες έχουν θέμα γιατί όταν βρίσκονται στη φάση του αποχωρισμού από τους γονείς έχουν δυσκολία προσαρμογής στην αγέλη, γιατί στην αγέλη υπάρχει ανταγωνισμός και συνήθως δεν περισσεύει φαγητό για τα νεότερα πουλιά.»
Ανησυχείτε αν κάποια είδη λόγω και της κλιματικής αλλαγής εξαφανιστούν και εδώ στην Κρήτη;
«Ήδη η ανθρώπινη παρουσία έχει φέρει σε δύσκολη θέση πάρα πολλά είδη. Για τον γυπαετό, θεωρείται ότι έχουμε το μεγαλύτερο πληθυσμό της Μεσογείου, όμως ο αριθμός αυτός στην πραγματικότητα είναι πολύ μικρός. Δηλαδή, η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει περιορίσει και αυτά τα είδη. Κάνουμε αυτό που μπορούμε για να μη χαθούν και αν είναι δυνατόν να αναπτύξουν πληθυσμούς και τα πουλιά τα οποία είναι υπό εξαφάνιση. Στο επίπεδο της περίθαλψης οι κανόνες είναι συγκεκριμένοι. Το πουλί ή το ζώο που χρειάζεται βοήθεια, πρέπει να βρεθεί σε ασφαλές μέρος. Για παράδειγμα μπορεί να τοποθετηθεί μέσα σε μία κούτα. Όμως θέλει μεγάλη προσοχή, γιατί τα θαλασσοπούλια που ξεχωρίζουν από τα μακριά πόδια και το ράμφος όταν τα πλησιάζουμε εστιάζουν στο μάτι και μπορεί να μας τραυματίσουν σοβαρά. Τα αρπακτικά μπορούν να αρπάξουν κομμάτι και να μας κάνουν ζημιά στα χέρια. Σκεπάζουμε το ζώο ή το πουλί και το βάζουμε σε μία κούτα. Όταν σκεπαστεί μειώνεται το στρες, δεν αντιδρά, ή βάζουμε μία κούτα ανάποδα και γυρίζουμε σιγά-σιγά το πάνω μέρος της κούτας, την κλείνουμε και τη γυρίζουμε κανονικά και το έχουμε στην ασφάλεια. Αν δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό επικοινωνούμε με το Δασαρχείο. Οι υπάλληλοι του Δασαρχείου πηγαίνουν στο μέρος που είναι το ζώο ή το πουλί και κάνουν περισυλλογή. Αν είμαστε μακριά ή χρειαστεί εμείς να δώσουμε τις πρώτες βοήθειες, καλό είναι να επικοινωνήσουμε με κάποιον ο οποίος ασχολείται, όπως τα κέντρα περίθαλψης να μας δώσουν τις απαραίτητες συμβουλές και να κάνουμε εμείς τις απλές πρώτες βοήθειες, μέχρι να γίνει η περισυλλογή. Εγώ συνεργάζομαι με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, το οποίο συνεργάζεται με κέντρα περίθαλψης ιδιαίτερα με το ΑΝΙΜΑ. Ευτυχώς υπάρχουν σήμερα πολλά νέα παιδιά τα οποία έχουν μπει σε αυτή τη διαδικασία και μαθαίνουν πως να βοηθούν τα άγρια ζώα και τα πουλιά.»
Φέτος έχουμε περιστατικά;
«Συνέχεια υπάρχουν περιστατικά, με τους γύπες δεν έχουν ξεκινήσει ενεργά ακόμα, αλλά με γεράκια και με μικρά πουλιά έχουμε συνέχεια περιστατικά. Ευτυχώς ο κόσμος έχει ευαισθητοποιηθεί και τηλεφωνεί αμέσως. Τα γεράκια είναι εξαντλημένα κυρίως από τη ζέστη που τα καταπονεί αλλά και για διάφορους άλλους λόγους.»
*Ο Γιώργος Κτιστάκης όλα τα χρόνια της ζωής του είναι δίπλα στη φύση, αφού πέρα από τα 30 χρόνια που προσφέρει τις υπηρεσίες στο Δίκτυο Εθελοντών ήταν και επί 23 χρόνια υπεύθυνος στο Δημοτικό Κήπο Ρεθύμνου. Παρακολουθεί για χρόνια την πανίδα, κάνοντας σημαντικές καταγραφές που αφορούν στα είδη ζώων και φυτών, ενώ έχει καταγράψει δεκάδες διαφορετικά και σπάνια φυτά που υπάρχουν στο δημοτικό κήπο διασώζοντας έτσι ονομασίες και είδη που είναι δύσκολο να εντοπιστούν.
